Valurinn


Valurinn - 12.10.1906, Page 2

Valurinn - 12.10.1906, Page 2
30 VALURINN. 3. tbl. | Yalurinn ♦ ♦ A * ▲ V ö — yikublað — kemur út á ísa- firði. Ritstjóri og eigandi: Jónas Guðlaugsson. Kostar innanlands 3,00, utan- lands 4,00. — Greiðist fyrir 81. ^ Des. ár hyert. A Utanáskrift til blaðsins : LKitstjóri „Valsins,11 Isafirði. 30 ®®«<i ▲ V © & V Bókmentir. Arne Garborg: HuS- iðsheimar. Bjarni Jónsson frá Vogi þýddi. Frh. Einkennilegasti, dýpsti og frum- legasti skáldskapurinn, er skáld- skapur þjóðanna sjálfra. Hann er laus við alla þvingun, alt prjál, og streymir eins og hrein og hressandi berglind frá hjarta fólksins, þrunginn af draumuin ljóss og myrkurs. Alfa og drauga- sögurnar fela því í sér hinn dýrðlegasta skáldskap, og til þeirra linda eiga >Huliðsheimar« rót sína að rekja. Efni bókarinnar skýrir frá skygnri stúlku, sem kölluð er >Hólafífl,< er sér ýmsar ófreskis- sýnir, og hrekst á railli áhrifa góðra og vondra anda. Myrkur- árar og álfar hafa öll brögð í frammi til að ná henni á vald sitt, og oft er hún næstum fallin í freistingarsnörur þeirra, en hið góða verður þó ofan á að lokum. Auðvitað notar Arne Garborg að eins þennan skáldlega búning, til að sýna stríð gáfumannsins við hræsnina og hleypidómana, og stríð þeirra ólíku afla í sálu hans, sem eggja hann á að fylgja því göfuga og sanna, eða vilja þvinga hann til að verða andlegur steingjörfingur og smámenni. En ádeilan er svo h.iglega vafin inn í hinn skáldlega búning að list er á, oglýsingarnar eru gjörðar af frábærri snild, og svo sannar að auðséð er að höf. hefur lifað það sem hann hefur ort um. Hann hefur sjálfur átt við þær forynjur að stríða í andlegum skilningi, sem hann er að lýsa, og sigrað þær, enda segir svo í formálanum: „Eg þekki leyndar Dvalins dyr og dimma nótt, og þótt það hug minn hræddi fyr, það heim læt >ótt. Og hafgúunnar hljóð eg kann og huldarsöng mér kaldan hroll sú kingi yann um kvöldin löng. Og enn fremur: Við feikn eg átti fangatak um fjölmörg ár, með karlmanns hug, með bogið bak og blóðug sár. Og loks: Um harms og ógna löndin löng, þótt, lægi spor Eg trúi að fögrum fuglasöng nú fylgi vor. Því >Huliðsheimar< eru þrátt fyrir alt bjartsýnisbók, sem trúir á sigur hins góða og sanna yfir vonskunni og heimskunni, og sigur ljóssins yfir myrkrinu. Valurinn getur ekki flutt nógu langan ritdóm um þessa ágætu bók, sem er á jafn ágætri þýðingu, og verður því að láta þetta nægja, um leið og hann eggjar alla listelska menn á að lesa hana. Hér er ekki rúm til að koma með mörg sýnishorn, en vér látum oss nægja með að setja hér hið yndishgra kvæði >Sólarlag,« sem ætti að vera nóg til að mæla með bókinni og sýn." hýðinguna : Af liafi stíga huldulönd með hlíð og mó, þau hvíla út við himinrönd í helgri ró. ; Að úðabaki oft ég sá þau undralönd; en aldrei mátti eg þér ná, þú unaðsströnd. Þar sofa fjöllin dýrau dag við djúpan ál; en svo um stund við sólurlag þau sveipar bál, Er dagur eins og eldur og blóð að unnum snýr, þá logar upp slík undraglóð og æfintýr. Um jökul leikur logijhár svo ljómar af og roðnar himinbogi blár og brennur haf. En ljóminn hverfur hratt af strönd og himni og sjó og aftur hvíla huldulönd í helgri ró. Og löngum þangað langar mig er b'ður á dag en landið fyrst má sýna sig um sólarlag. >Huliðsheimar< eru g-ersemi í ; íslenzkum bókmentum, og þýð- ingin ætti að vera öllum íslenzkum bókaþýðendum til fyrirmyndar. Útlönd lvússlaiid. Ástandið það sama og áður, að minsta kosti engu betra. Byltingarmenn taka hvern kúg- arann á fætur öðrum af lífi. Dæma þeir þá fyrst til dauða og birta þeim að svo búnu dóminn. Líður þá sjaldan langt höggva á milli. Sagt er að nýlega hafi keis- aranum verið birtur dauðadómur og eru menn mjög hræddir um líf hans, sérstaklega síðan frétt- ist að þjónar hans nokkrir hefðu orðið uppvísir að því að vera byltingamenn. Russakeisari er nú á ferðalagi um Finnland og hefur sterkan vörð um sig, enda munu upp- reistarmenn gera alt, sem í þeirra valdi stendur til að ná honum af lífi í þessari ferð. Vér setjum hér sem dæmiupp á ástandið á Rússlandi að sagt er að nýlega hafi á 4 dögum veríð rændir 9 járnbrautarvagnar, 3 bankar, 7 kirkjur, 17 brer.ui- vínssölustaðir stjórnariunar og 3 póstvagnar. Enn fremur voru brendir þá sömu daga 3 höfð- ingjagarðar, 81 hús einstakra manna og 2 oblnberar byggingar. A þeim tíma voru og 140 menn • gælu ekki tekið þetta til sín líka?) drepnir. Alþektu meinleysi Dana er ein- Trepow harðstjórinn alræmdi kennilega rík iilkvitni í smámun- er dauðut, vakti það mikmn uui samíerða. Dar sem aðrar fögnuð meðal rússnoski a bylt- þjóðir hafayndi afnautaati, hana- mgarmanna. Skærur urðu nýlega miili rúss- neskra strandgæslumanna og ]ap- anskra fiskimarma. við strendur Kamschatka. Komu strandgæslu- mennirnir að 6 japönskum skipum er fiskuðu í landhelgi, og' skutu á þá. Japanarnir skutu aítur og kornust undan. Af Rússum íéllu 19 og margir særðust, en 12 féllu af Japönum. Járnhraittarslys rnikið varð nálægr bænum Grantham á Eng- landi. 12 mans biðu bana og margir særðust. 'i’yrkjasoldán (Abdul llamid), liggur hættulega sjúkur, eru því allmii-dar viðsjár með mönnum i Tyrkíandi, út af því hver eigi að verða ríkiserfingi eftir h„ns dag. 1 Tyrklandi er venja að cTsti meðlimur ættarinnar taki ávalt við völdurr, en soldán kve vilja korna uppáhaldssyni sínum ad, sem mörgum er yngri uf ættinai. Abdul Ilamid mundifáum verda harmdauði, því hann hefur verið einhver grimmasti niðingur, sem að völdum hefur setið bæði fyr og síðar. Bókalestur eftir Dr. Georg Brandes. (Framh.) Ilvaó á að lesa? Hvað lesum vér? Dagblöð. Enginn mun bera á móti því, að blaðalestur er orðinn oss öllum óhjákvæmurá vorum dögum, cg optog tíðum ánægja þar sem blöð- in breiða fljótt og stundum sam- vizkusamíega út þekkingu, sem að vísu fer oít á víð og clreif. Vér lærum af þeim dag ef'tir dag- margt og merkiiegt, og þau eru leiðarvísir að ýmsum öðrum íróðleik. Jafnskjótt og vér skríð- um úr hreiðrinu, getúm vér ekki hjá því komist að þeytast fram og aftur um 1 vrópu, Afríku, Asíu og Ameríku. Ritstjórnin gctur sagt eins og vísan segir: >Ærn ar rnínar rek ég út um hvippinn og hvappinn.< Og jatnframt klyfjar hún lcs- endurna allskonar nýungum oft afar þýðingarmiklum eins og t. d. að Jón Jónsson hestaprangnri :.é í hestakaupum upp í Döluin og skáidið Jónas Máni hafi sumar- setu'á Hornströndum. Þar á ofan þurfum vér að sjá skoðunum vorum lýst og vöfn borna fyrir þeim á prenti, þó þær séu stundum ekkert annað en hleypidómar sem aðrir hafa spýtt í oss. Saurlesendur saur blaðanna þuria loks ýmist að ala sig á alls konar svívirðingum úr lífi einsf. kra manna eða að sjá sjálfstæða og þess vegna óvin- sæla stjórnmáiamenn og rithöf- unda auri ausna svo um rnuni, Þetta, er hér getur, er hádönsk skemmtun. (Ætli íslendingar áflogum og bíóðiiösum áfloga- hunda, hefir þjoð vor unu.11 af allskonar parsónulegum oísókn- um og persónulegum hneykslis- sögurn, sam blöðin bera á borð og brciða út. Það er að ein.s tvennt, sem óska skyldi blaðaleseudum: að þeir gartu lesið afhaldsblöð sín með nokkurri gagnrýni, og að sá lestur fullnægi þeim ekki svo, -ið þeir geti ekkert unnað lesið. Jeg hóf máls með því að mót- mæla þeirri skoðun, að til væri f.ist ákveðin bókatala, sem öllum væri hollust tii lestur.;. Sú "•«' ein bók ;ií öllum bók- um. sern aíment cr talin heppi- l“gust öllum til stöðugs lestrar - álitin íangbezta bókin. Það er Ritningin. Fáar bækur sanna frekur henni, að hávaði manna kann alls ekki að lesa. Eius og kunnugt er, h^fir hid svonefnda gamia test mienti inni að halda ' it það, sem eftir or aí íorn- hebreskum bókmentum um 800 ára skeið og ennfremur nokkrar bækur á grísku. Rit þessi eru gagnólík að gildi og gagnólík að uppruna. Eíni þeirra er skip- að niður á síðari tímum og oit gjöibreyít, þar á ofan atbakað í óteljandi afskriftum, ogvanalega eri: þ ,u eignuð þeim, sem aldrei hafa ritað þau, — það eru rit, sem næstum öli eru torskilin, og tii þess að lesa þau svo að nokkru gagni verði, þarf við- tæka sögulega þekkingu. Sumar bækur gamlatestament- isins t. d. ritsöín þau, er kend eru við Jesaja, geyma brot ein- hver hins fegursta forn-skáld- skapar. sem til er. og ber vitni um hreinustu réttlætiskröíurnar, og æðsta endlegan þroska, sern til var í heiminum <á þeim tímum (75° til 500 árum áður en tíma- tal vort hefst). Sumar þeirra, cins og t. d. Kroníkubækurnar eru a itur gildissnautt samsafn af vís- vitandi rangfærslum á sannsögu- l.'gum atburðum eftir seinni tíma pre>ta. (Frh.) íslsnzki fáninn. Nú hafa flest sunnanblöðin (Ing- ólfur, Fjallkonan, Lögrótta og Rvík) tekið í sama strenginn og Yalurinn í því máli. Kemur öllum saman um, að hreyksJi sé a.ð flagga með úanskafánanum hér ílandinu, og að vér eigum að t.aka upp fána til að nota innaulands, eins og Norðmenn gerðu áður en þeir fengu fána sinn viðurkendan. En um hitt, hvernig sá fáni yrði, hafa komið fram ýmsar tiliögur, sem vænta mátti. Nú er þó máli þessu komið á þann reki spöl, að stddentaféiagið í Reykjavík kvaddi til fundar til að ræða um málið, 23. sept. Var þangað boðið öllum þingmönnum, sem í Reykjavík voru. Ritsijóii Valsins hóf umræðurnar

x

Valurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Valurinn
https://timarit.is/publication/214

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.