Verkamaðurinn - 19.10.1926, Blaðsíða 1

VEKHflMDDURlHH
Útgefandi: Verklýössamband Noröurlands.
IX. árg. j Akureyri Priðjudaginn 19. Október 1926. t 72. tbl.
• •••■•■ • • t • • • • f • •••••••••• ••#•••••••• • • ••#••• t f • # # #-
íhald og ófrelsi.
Við íslendingar höfum nú f heila
öld háð baráttu fyrir sjálfstsðl okkar
á stjórnmálasviðinu — og þeirri
baráttu er nú lokið fyrst um sinn.
En við höfum um leið verið að
berjast fyrir sjálfstæði atvinnuvega
vorra og versiunar og á þvi xviði
erum við enn þá mjög fjarri þvi
takmarki að þjóðin ráði þeim sjálf
og sé eigi undir aðra gefin.
í raun réttri hefir ástand landsins
langa lengi ekki vertð eins ilt og
nú. Pað verður að leita aftur á
verstu einokunartíma til að finna
likingu þess gerræðis, sem þjóðin
nú er beltt af valdhðfunum. íslend-
ingar eru meir en flestar aðrar þjóðir
dregnar inn f heimsverslunina, út-
fluttar afurðir vorar nema 4-5C0
gullkrónum á fbút að jafnaði. Okkur
er þvf framleiðsla og saia þessara
afurða hið mesta nauðsynjamál. Að-
aivaran er liskurinn — Og nú hafa
togararnir legið i alt sumar bundnir
( landi, hundruð sjómanna gengið
•tvinnulausir og þúsundir verka-
kvenna og verfcamanna skort vinnu
i landi, svo viða sverfur hart að,
en þjóðarheifdin hefir tapað geysi-
legu fjárroagni, sem felst i vinnuafl-
inu, sem ónotíð er, og tækjunum,
sem látln eru iiggja. Ásfæðurnar eru
einkum tvær; önnur að rekstur tog-
aranna er svo óhagsýnn, sem frekast
má verða, þar ^em 38 togarar eru
reknir af 28 félögum; hinn að 4—5
menn bafa alla sölu fisksins á hendi,
veitu upp á 50—60 miljónir papp-
frskróna, og einn al þessam mðnnum,
er stendur l sambandi vfð spansk-enska
flskihringa, hefir sðlsað undir slg mest-
allan markaðinn og drotnar þar nœstum
elnvaldur, svo hinir útflytjendurnir
liggja sumir með upp undir 4
miljón króna virði í fiski ó-e't Þessi
eini maður hefir áður getað gengið
{ fé landsins eftir viid með þvi að
nota bankaféð eins og hann ætti
það; nú spillir hann markaði þeim,
sem er eitt aðalskilyrði fslensku
framieiðslunnar sem stendur. Yfir
þessa einokun er svo breidd grfma
■frjálsrar samkepni" og þótt skort-
urinn sverfi að, þótt ríkiskassinn
tæmist — er ekkert aðhafst
Ekki tekur betra við á Norður-
iandi. Pótt ailír heilvita menn nú
sjái, að skipulagsleysið er að riða
siidarútveginum að fullu, — þótt
sænskir sfldarbringir dragi ailan
ágóðann, sem afhonum gæti orðið,
ár eftir ár til sín, — þótt kjör alþýðu
versni að mun og atvinnu'eysi
aukist, þá hirða valdhafar þjóðarinnar
ebkert um það. Þvert á móti virðist
þeim umhugcð uu« að svifta islenskan
verkalýð sem mest arðinum afgæð-
um landsins og leyfa útlendingum
unnvörpum inn i landið. Það er
auðsætt að hagsmuna landsmanna
er stjórn rfkisins ekki að gæta, Það
er þvi harla óskemtiíeg hræsni af
blöðum hennar að vera að tala um
ættjarðarást, sem hún hafi mikið af
Ástandið er þannig i heiminum
nú, að viðast hvar eiga smáþjóðir i
höggi við auðvald stórþjóðanna,
sem teygir klær sinar eftlr gæðum
þeirra og þtöngva fielsi þeirra, vfða
stjórnarfarslega, vfðar þó á atvinnu-
og verslunarsviðinu. Við fsiendingar
höfum nú losað okkur af pólitfsku
oki Dsna; við höfum Uka ient i
höggi við einn anga heimsauðvaid-
sins þar sem Standxrd Oi|-hringur-
inn var og höfum bygt okkur vigi
gegn honum, sem íbaldsflokkurinn
af fremsta megni hefir reynt að
jafna að jðrðu, en ekki tekist. Nú
befir aftur auðvald Spánar og Eng-
iands annarsvegar en Sviþjóðar
hinsvegar knúð okkur undir ok sitt
með aðstoð fslenskra og útlendra
braskara, Vilji þjóðin halda áfram
þeirri frelsisbaráttu, sem hún hefir
hingað til háð, og stefna áfram að
þvf takmarki að ná ráðunum yfir
iiisskilyrðum sinum og njóta sjáif
gæða lands vors — þá verður hún
nú aðafnema það ástand, að mestu
að auðsköpunartækin, togararnir, verði
okkur tii bölvunar, að þúsundir
fjölskyldna verði að þola skort
sökum skipuiagsleysis á afurðasöl-
unni eða einræðis örfárra manna, —
og að sjálfstæði þjóðarinnar verði
stefnt i voða með airæði eriendra
auðhringa yfir útfiutningi okkar.
íslenska þjóðin hefir ekki unað ein-
veldi Danakonunga og hún œun
hetdur ekki una einveldi Coptands
eða siikrs, þegar hún hefir séð i
gegnum þá .fretsis* grimu, sem nú
hylur ásjónu einokunarkaupmann-
anna. Eina ráðið tii að svifta eriendu
hringana og sendimenn þeirra ráð-
unum yiir afurðum okkar er, að
rikið taki einkasö'.u á þeim i sínar
hendur. Það er næsta skrefið f
frelsisbaráttu íslensku þjóðarinnar.
Á móti þessu stendur fslenski
íbaldsflokkurinn og fyrir hann verð-
ur vitinu ekki' komið, þvi þótt
mörgum fremstu mönnum hans
svfði ósjátfstæðið sárt, þá er þó
blindni þeirra og stefnuofstœki of
mikið tii þess að þeir fáist til að
gripa til táða, sem duga, fyrst þau
brjóta i big við .prinstp" þeirra —
og svo bætist við að margir öflug-
ustu menn ftokksins eru sjálfir
undirlægjur erlendra auðmanna og
(slensku stjórnarvöldin hagi sér nú
þannig sem ættu þauaðgæta þeirra
hagsmuna fyrst og fremst, Það fer
i