Verkamaðurinn - 22.11.1930, Blaðsíða 1

yERHfiMBBURlHH
Útgefandi: VerKlýössamband Noröurlands.
■ * . ........................................*................v
XIII árg. * Akureyri, Laugardaginn 22. Nóvember 1930. * • 96. tbl.
FASOISMINIV í
Mentaskóla Norðurlands.
Form. F. U. J., Asgeir Bl. Magnússon,
rekinn úr skóla.
Lesendum Verkam. mun það í
fersku minni, þegar Eggert Por-
bjarnarsyni, þáverandi fórm. Félags
ungra jafnaðarmanna hér á Akureyri,
var bægt frá skólavist í Oagnfræða-
skólanum á Akureyri síðastliðið vor.
Pá er og enn skemmra að minnast
reglugerðar þeirrar, er gefin var út
síðastliðið haust, þar sem nemend-
um er bannað að starfa í pólitískum
félðgum, skrifa í stjórnmálablðð,
halda ræður opinberlega og annað
þvíumlikt. Hefir reglugerð þessari
áður verið lýst ítarlega hér í blað-
inu. Síðan hún var út gefin, er nú
liðið nokkuð á annan mánuð. Nem-
endur i skólanum hafa yfirleitt ekki
breytt sínum fyrri háttum. Peir hafa
setið Ijyrrir í félðgum þeim, er þeir
voru áður komnir f, sótt þar fundi
og starfað eins og áður, án þess
að nokkuð væri við amast frá skól-
ans hálfu. Var þvf almenningur
farinn-að halda, að þessari marg-
umræddu reglugerð yrði litt beitt i
framkvæmdinni, og fanst mörgum
stjórnendur skólans menn aðmeiri.
En um siðastliðna helgi dró
skyndilega óveðursbliku upp yfir
skólann, sem nú heitir »Mentaskóli
Norðurlands*. Núverandi form. F.
U< J., Ásgeir Biöndal Magnússon,
sem var nemandi f efsta bekk skól-
ans, er kvaddur á fund skólameist-
ara, og vandlega spurður um grein,
er birtist eftir hann I síðasta hefti
Réttar, hvort hún hafi verið rituð
eftir að áðurnefnd reglugerð var út
gefin. Þegar nemandinn kveðst ekki
geta neitað því, að greinin hafi verið
rituð eftir að honum var kunn
reglugerðin, þá byður >meistarinn<
honum samt tvenn kostaboð. Annað
var það. að ef hann vildi opinber-
lega birta yfirlýsingu þess efnis, að
greinina hefði hann ritað áður en
reglugerðinni var hleypt af stokk
unum, þá skyldi hann fá að sitja
áfram f skólanum. Hitt tilboðið var
það, að ef hann vildi ekki birta
þessa yfirlýsingu, þá skyldi hann
þó fá að njóta hlunninda sinna í
heimavistinni og tiga vísan aðgang
að því að taka próf í vor, ef hann
segði sig nú úr skóla. Ef hann ekki
gengi að öðruhvoru tilboðinu innan
þriggja daga, yrði honum umsvifa-
laust vikið úr skóla. Og ekki nóg
með það. Skólameistarinn, Sigurður
Guðmundsson, gaf piltinum það í
skyn, að þó ekki séu til nein lög
sem heimila það, að varna náms-
mönnum þess að þreyta stúdents-
próf, pá fari nú sá maður með æðsta
valdið i kenslumálum landsins, sem trúandi
sé til pess að neita um aðgang að pröfi,
ef honum bjóði svo við að horfa.
Sigurður Ouðmundsson skóla-
meistari, sem álitur sig mannþekkj-
ara mikinn og glöggskygnan á
mannssálir, hefði átt að þekkja
Ásgeir Blöndal svo vel, eftir margra
ára viðkynningu í skólanum, að
hann gæti sparað sér umhugsunar-
frest um þessi tilboð. Og hvað átti
umhugsunarfrestur að þyða? Ætl-
aðist æskulýðsleiðtoginn til þess,
að þriggja daga umhugsun um
yfirvofandi útskúfun úr mentamanna-
stétt islenskra borgara, fengi skjól-
stæðinginn, námssveiriinn, til þess
að bjarga >framtíðarvonunum<, með
loginni yfirlýsingu? Eða átti frest-
urinn að sannfæra piltinn um sér-
stakt eðallyndi >meistarans«, sem
fælist í þvi, að gefa honum þó
kost á að fara þann milliveg, að
játa sig óhæfan til skólasetu með
því að segja sig úr skóla?
Sólarhringarnir liðu. Að áliðnu
kvöldi hins þriðja dags er loks
kvaddur saman kennarafundur. Og
þar sem engin tilkynning kom frá
piltinum um það, að hann tæki öðru-
hvoru tilboðinu, þá samþykti fund-
urinn i einu hljóði, að pilturinn skuli
rækur úr skóla, þar sem hann hafi
brotið fyrirmæli kenslumálaráðherra
með skrifum í opinbert timarit.
Daginn eftir, Miðvikudaginn 1Q.
þ. m. eru svo nemendur skólans
kvaddir til fundar uppi á hátíðasal
skólans. Par heldur >meistarinn«
langa ræðu og kom viða við, en
aðalefnið var að tilkynna nemendum
burtrekstur Ásgeirs Blöndals, og
vara þá við að lenda ekki fleiri f
þessum kvalastað. Benti hann á hve
óviðeigandi það væri fyrir nemendur
þessa skóla, > verðandi embættismenn
þjóðarinnar*, að Ijá lið verkföllum
eða bregða fæti fyrir borgaraleg
stjórnarvöld í einni eða annari mynd.
Inn í ræðuna fléttaðist vinnustöðv-
un við simavinnu á Siglufjarðar-
skarði, viðeigandi hnútur til nafn-
greindra manna sem voru hvergi
nærri, eins og Einars Olgeirssonar