Verkamaðurinn - 12.01.1938, Qupperneq 1

Útgefandi: Verklýðssamband Norðurlands.
XXI. árg. I Akureyri, miðvikudaginn 12. janúar 1938. 1 3. tbl.
Rafveitumál Akureyrar
Pað verður að hefja
Þegar leið að bæjarstjórnar-
kosningunum 1919, var mikið rætt
um nauðsyn þess að byggja raf-
magnsveitu fyrir Akureyrarbæ, og
eftir þær kosningar man ég enn
málþóf íhaldsins í bæjarstjórn-
inni um að slíkt fyrirtæki væri
mjög áhættusamt og að ekki
mætti virkja stærra eða dýrara en
svo að meginið af orkunni seldist
og stöðin bæri sig.
Afleiðingin varð sú, að ekki að-
eins öll stærri fallvötn s. s. Skjálf-
andafljót og Fnjóská voru dæmd
óviðráðanleg, heldur var einnig
talið of dýrt að stýfla Glerá við
Tröllhyl eða Rangárvelli og nota
fallið þaðan til sjávar. Niðurstað-
an varð að virkja aðeins ca. 15 m.
fall, á þeim stað sem rafstöðin er
nú, jafnvel þótt augljóst væri að
sú orka, sem með því væri fáan-
leg, yrði fljótlega ófullnægjandi.
Rafstöðin var byggð árið 1922
og útbúin til að framleiða 330
hestöfl á túrbínuása. Eftir 5 ár
var orkan orðin ófullnægjandi og
árið 1930 er bætt úr brýnustu
þörfinni með því að setja upp í
stöðinni 165 hestafla dieselvél og
við það situr ennþá.
Rekstur stöðvarinnar hefir
gengið það vel, að strax árið 1925
var tekjuafgangur — það ár — kr.
7940.00 og fór oftast hækkandi ár
frá ári og árið 1936 var tekjuaf-
gangur kr. 42487.00.
Eftir 16 ára rekstur lítur út fyr-
ir að útkoman verði þannig, að
stöðin verði búin að borga allan
framkvæmdir tafarlaust.
stofnkostnað, viðbætur og endur-
bætur, eigi eignir og útistandandi
ski ldir fyrir hátt á annað hundr-
að þúsund krónur og hefir auk
þess lagt um 30 þús. kr. til undir-
búnings nýrrar rafmagnsveitu.
Allt frá 1929 hafa verið háværar
raddir almennings á Akureyri um
þóií þess að byggð yrði ný og stór
rafmagnsveita fyrir bæinn. Við
siðustu bæjarstjórnarkosningar
var rafveitumálið sett ofar öllum
Til að svara þessari spurningu,
er rétt að athuga að nú með vax-
andi mentun alþýðunnar lærist
henni smám saman að hagnýta
lýðréttindi sín sér í hag. En jafn-
framt því grípur sérréttindastétt-
in — sem hefir í skjóli mentun-
arleysis almennings getað dregið
sér ljónhlutann af vinnuarði
fjöldans, og þá sérstaklega í gegn
um verslunina og atvinnurekstur-
inn — til nýrra og nýrra örþrifa-
ráða, til varnar sérhagsmunum
sínum og völdum.
Hér á landi hefir alþýðan á s.l.
50 árum skapað sér hagsmunasam-
tök, sérstaklega á tvennan hátt:
Samvinnufélögin til varnar gegn
málum bæjarins, og ég veit að
minsta kosti sumir af þeim bæj-
arfulltrúum sem veittu núverandi
bæjarstjóra atkvæði, gerðu það
einkum vegna þess máls, af því að
hann er verkfræðingur, og þeir
vonuðu að hann hefði sérstakan
áhuga á verklegum framkvæmd-
um og þá einkum byggingu stórr-
ar rafveitu, sem skapaði grund-
völl fyrir fjölþættum og miklum
i'naði á Akureyri. En því rniður
hafa þær vonir brugðist.
Strax eftir bæjarstjórnarkosn-
ingarnar 1934 var ákveðið að
hefia rannsóknir og undirbúning
byggingar nýrrar rafmagnsveitu
fyrir Akureyri, en þessi undirbún-
(Framh. á 2. síðu).
aldagömlu verslunarokri og svo
verklýðsfélögin til varnar gegn
launakúgun atvinnurekenda. Við
lestur t. d. stofnfundargerðar
Kaupfélags Eyfirðinga og Verka-
mannafél. Akureyrar, er ljóst að
tilgangurinn er í aðalatriðum sá
sami, að skipa alþýðu manna
saman til baráttu gegn yfirgangi
og kúgun og til að fá sem mest út
úr atvinnu sinni og lífsbaráttu. f
seinni tíð hafa leiðir þessara
hliðstæðu stofnana skilið. Kaup-
félag Eyfirðinga fer að leggja höf-
uðáherslu á að safna fé í sjóði og
gera félagið auðugt (en auðvitað
gat það ekki orðið öðruvísi en á
(Framh. á 2. síðu).
Hversvegna
var SfeingríniMr AðaI§teins$on
rekin úr K. E. A.?