Verkamaðurinn - 29.01.1938, Blaðsíða 3

VERKAMAÐURIN
3
A hakakrossinn
að blakta yfir KEA ?
Framsóknarflokkurinn hefir alt
fram að þessu talið sig vinstri
flokk. Við kosningarnar s.l. sum-
ar barðist hann undir kjörorð-
inu: »Alt er betra en ihaldið«.
Vinstri kjósendur, þar á meðal
kommúnistar og jafnaðarmenn,
veittu honum þá nægilegan lið-
styrk til að vinna þingsæti frá í-
haldinu.
Strax eftir kosningarnar fór
formaður flokksins að leggja ó-
hemju áherslu á að Framsókn
tæki höndum saman við lhald-
ið. Þessi barátta Jónasar verður
ekki rakin hér frekar. Nú við
bæjarstjórnakosningarnar er svo
komið, að hægri menn Fram-
sóknar hafa komið því til leiðar
að flokkurinn berst nú ekki und-
ir kjörorðinu: »Alt er betra en
lhaldiðc, heldur undir kjörorð-
inu: »Umtram alt, samstarf við
Ihaldið*.
Skrif »Dags« undanfarna daga
hata áþreifanlega borið vott um
þessa breyttu afstöðu Framsókn-
ar. Hver niðgreinin eftir aðra
hefir birst um Sovétlýðveldin, til
þess að reyna að hræða fólkið
með óóróðursögum að hætti
Morgunblaðsins, frá því að kjósa
lista kommúnista. Á ástandið i
Þýskalandi eða eðrum lasistalöndum, par
sem samvinnulélfigin hafa verið biinnuð,
búðir peirra brendar og lorvigismenn sam-
vinnufélaganna fangelsaðir eða teknir af
lili, er ekki minst nxeð
einu einasta orði.
Þetta sýnir betur en flest ann-
að hvert þeir menn í Framsókn-
arfl., er nú ráða honum, stefna.
Fað má ennfremur í þessu
sambandi minna á það, að haka-
kross Hitlers var mánuðum sam-
an innan á glugga i binu nýja
verslunarhúsi KEA við Hafnar-
stræti 89 og þetta sama merki
hefir nú verið mánuðum saman
á gluggarúðu yfir einum dyrun-
um á Gefjun. Börn báttsettra
starfsmanna í KEA leika sér að
bakakrossinum og láta öðrum
börnum hann óspart í té. í lyfja-
búð KEA var helsta útbreiðslu-
rit nasistanna þýsku látið liggja
frammi, og þannig mætti lengi
telja.
Feir fyrverandi fylgismenn
Framsóknar, sem vilja vera hug-
sjón sinni trúir: »Alt er betra
en Ihaldið«, munu þess vegna
ekki kjósa nú að þessu sinni
með Framsókn. A'lif peir, S6m ellki
vilja að hakakross Hitlers verði dreginn
að hún ð KEA, munu greiða C-lisfanum
atkvæði á morgun.
Kommúnislaflokkurinn . . .
(Framh. af 1. síðu).
verði ekki sigrast án þess að
stofna til útgerðar héðan i all-
stórum stíl. Akureyri getur ekkí,
frekar en aðrir bæir landsins,
verið án þess að.taka þátt i fisk-
veiðunum. En þar sem ekki er
sýnilegt, að einstaklingarnir i
bænum, sem ástæður hafa til.
muni af eigin hvötum taka sig
fram um ný útgerðarfyrirtæki,
verður bæjarfélagið að beita sér
fyrir því.
Nefnd sú, sem bæjarstjórn setti
til að rannsaka möguleika fyrir
togaraútgerð héðan frá Akureyri,
skilaði áliti til bæjarstjórnar í
aprll s.l., var það álit bygt á
framtalsskýrslum 30 togara yfir
árin 1934—1936. Sýndu þær
skýrslur, að gömlu togararnir
hafa verið reknir með miklum
halla, en hin nýrri skip sýndu
alt annan og betri árangur. Komst
nefndin að þeirri niðurstöðu, að
nýtt skip, sem gert væri héðan
út í 8*/a mánuð ársins á saltfisk-
veiðar, síldveiðar og isfiskveiðar,
ætti að geta verið rekið halla-
laust, ef i þvi væru fiskmjölsvél
og fyrsta flokks lýsisbræðsla, enn-
fremur að útgerð þess skilaði
251 þús. kr. i vinnulaun, þar
af um 140 þús. til sjómanna og
111 þús. kr. i landvinnu, fisk-
verkun, hafnarvinnu, veiðarfæri
o. fl. og auk þass um 14 þúsund
i opinber gjöld, útsvar, hafnar-
gjöld, útflutningsgjöld o. fl.
Siðan hafa fengist ábyggilegar
upplýsingar um verð og greiðslu-
skilmála á nýjum skipum í Eng-
landi, er verð skips, um 500 smál.
stærð, um 30 þús. £ eða um 670
þús. krónur, og greiðast skipin
þannig, að 25°/o af verðinu greið-
ist strax, en hitt, 75%, á fimm
árum, með tryggingu i skipinu.
Á siðasta Alþingi voru samþykt
lög um að fiskimálanefnd skyldi
fá til umraða yfir hálfa miljón
kr. árlega til að veita sjávarút-
veginum stuðning og þar á meðal
að styrkja félög sjómanna og
verkamanna eða jafnvel bæjar-
félög til að kaupa á þessu ári
tvo nýja togara og mætti styrk-
urinn nema 25% af kaupverði
skipanna gegn 15% framlagi á
móli frá hlutaðeigandi félagi eða
um 100 þús. kr. Þá er rétt að
gera nokkra grein fyrir annari
gerð skipa, mótorskipa 100 til
150 smál. Fau svara til línuveið-
aranna, sem Norðmönnum hefir
best gefist hér við land, enda
endurnýja þeir nú sinn skipastól
í þessari mynd. Reynast þessi
nýju vélskip mikið ódýrari i
rekstri en gömlu kolavélskipin,
bæði hvað snertir brenslu ög
viðhald skipanna.
Hér á íslandi eru til um 30
línuveiðarar, en hafa allir verið
keyptir gamlir og er meðalaldur
þeirra um 25 ár. Þessi skip hafa
reynst einna hentugust allra skipa
til sildveiða. En þau beztu ganga
einnig á salt- og isfiskveiðar. Eitt
þessara skipa, sem er á stærð og
aldur við »Þormóð«, sem hérna
var, hefir gengið i 10 mánuði s. I.
ár á saltfisk- síld- og ísfiskveiðar
og atlað fyrir um 280 þús. kr.
Áhöfnin, 20 menn, hefir fengið
um 105 þús. kr. í tekjur. Þetta
dæmi er að vísu það besta úr
útgerð línuveiðaranna s.l. ár, en
það sýnir, og ennfremur útgerð
þeirra annara línuveiðara sem í
gangfæru standi eru, að lílvæn-
leg skilyrði eru fyrir hendi
um rekstur útgerðar í þessari
mynd.
Mótorvélskip, um 120smál., eru
mjög hentug til síldveiða. Á salt-
fiskveiðar er það nægileg stærð
til að stunda veiðar héðan hvar
sem er við landið, og ætti að taka
um 300 skpd. og gera verður ráð
fyrir aðíflestum árum tækist að
fara 4—5 veiðiferðir frá febrúar
til mailoka, til Suður- og Vestur-
landsins og hér úti fyrir Norður-
landinu á ísfiskveiðum með tiski-
og lúðulóðir, eða dragnót, bæði
á skipinu sjálfu og jafnvel með
fleiri litium bátum að auki, til
að tryggja það að afla í skipið á
nægilega skömmum tíma. Skip
af þessari gerð ætti að taka og
fara vel með um 60 tonn ísfiskj-
ar. Nýtt tréskip af þessari gerð
ætti að verða mjög létt i viðhaldi
a. m. k. allmörg fyrstu árin, en
viðhald gömlu linuveiðaranna,
sem ganga 8—10 mánuði, reynist
aðveraum 15 þús. kr., og eyðsla
vélanna alt að helming minni en
kolavélanna og næmi það að
m. k. milli 10 og 20 þús. króna.
En veiðiskilyrði aitur á engan
hátt lakari.
Byggingarverð umgetinna skipa
yrði, eftir því sem næst verð-
ur komist, um 1100 kr. á
smálest, eða alls um 130 þús. kr.
Hafa flestallir vélbátar, sem
keyptir hafa verið til landsins
undanfarið, verið seldir með
gjaldfresti á 75% af byggingaverði
en um 25% greitt við móttöku
eða í þessu tilfelli um 35 þús. kr.
Verður að gera ráð fyrir að slíkir
greiðsluskilmálar verði fáanlegir
einnig þó byggt væri hér heirna.
Nú er reynsla fenginn fyrir þvi
að Islendingar, og ekki sist Ak-
ureyringar, eiga færa skipasmiði
til að leysa slikt verk af hendi
og er með því fengin i þeirri
vinnu nær þriðji hluti af verði
skipanna.
Hefir þá verið gerð nokkur
grein fyrir útgerðarmöguleikum
á tvennan hátt, annarsvegar tog-
ara, sem er í samræmi við reynslu
t. d. Englendinga, en hinsvegar
línuvélskipa að hætti Norðmanna
og einnig íslensk reynsla sýnir
að með nýjum eða nýlegum
skipum, hefir lífvænleg skilyrði.
Akure^’ri getur ekki lifað menn-
ingarlífi í næstu framtíð, án þess
að vera, eins og áður, þátttak-
andi í fiskiveiðunum og verkun
aflans, sem Akureyringar hafa
svo góða reynslu í, að þeir skil-
uðu hverju fiskskippundi 10 kr.
verðmeira en t.d. fiskjar sem verk-
aður er á Vestur- og Suðurlandi,
sakir hinna sérstöku veðurhag-
sældar og vandvirkni sinnar og
verkalaunin hér á Akureyri urðu
einnig 4—6 kr. lægri af sömu á-
stæðum. Akureyringar eiga einn-
ig vergögn tii að verka fisk á
Eyrinni og í Innbænum.
Akureyringar geta ekki sigrast
á atvinnuleysinu f næstu framtíð
nema hafin verði framkvæmd á
þessu sviði. Til að koma hér
upp nýjum skipastól, t. d. einum
togara og tveimur mótorvélskip-
um, næsta ár, þarf að vísu yfir
900 þús. kr. en af því fé yrði að
fást hér á staðnum um 15°/o af verði
togara og um 25% af verði 2ja
vélskipa, eða um 170 þús. kr.
Það er 42 þús. kr. á ári næstu
fjögur ár, og að það sé ókleypt
fyrir Akureyrarbæ, sem telur um
5000 ibúa, ef nokkur vilji er fyr-
ir hendi, er fjarstæða. Útgerð 3ja
slíkra skipa í 9—10 mánuði árs-
ins mundi veita um 80sjómönn-
um viðunandi atvinnu og færa í
bæinn um 5000 skpd. fiskjar til
verkunar og um 5000 tn. síldar.
Það mundi verða grundvöllur
sildariðnaðar hér á Akureyri.
1 viku hverri yfir vertíðina mundi
koma skip i Akureyrarhöfn og
auka hafnarvinuu um 35 til 40
þús. kr. Þi jú slík skip mundu
auka atvinnutekjur Akureyrarbúa
um fulla halfa miljón kr.
og það ætti fyrst og fremst að
lenda hja vei kalólkinu, sem nú
stendur atvinnulaust. Bærinn
myndi ta alveg nýjan svip.
En þetta verður ekki gert
nema bæjarfélagið styðji að þessu.
Að vísu yrði enn að gera tilraun
til að fá bæjarmenn, sem ástæð-
ur hafa til, og vilja leggja af
frjálsum viija þann skerf á móli
bæjartélaginu til þessara fram-
kvæmda. En ef sú leið skildi
reynast ófær, verður bæjarfélagið
að afla þess fjár, sem þarf með
þeim leiðum sem það befir laga-
legan rétt til.
Nú þegar bæjarbúar velja sér
nýja bæjarstjórn fyrir bæinn til
næstu 4 ára, þá ríður á þvi að
nægilega margir menn komist
inn í bæjarsijórn, sein vilja snúa
við rás hnignunarinnar í atvinnu-
malunum með sköpun lífrænna
atvinnuvega. Menn sem þekkja
atvinnuvöntun alþýðunnar í
bænum og helstu óskir hennar
um lullkomna sjállbjargar at-
vinnu.
Fulltrúar Kommúnjstaflokksins
munu berjast af alefli fyrir fram-
gangi þessara mála og hverra
annara sem megnug eru þess
ad leggja að velli þennan ill-
ræmda vágest alþýðuheimilanna,
sem hér er lagstur í land, at-
vinnuleysið.
Póstbáturinn
Ester fer í fyrstu póstferð á þessu ári 1. febrúar, kl. 7 árdegis.
Viðkomiistaðlr:
Svalbarðseyri, Grenivík, Litli-Árskógssandur, Hrisey, Dalvík
Ólafsfjörður, Grímsey, Flatey og Húsavik,
Afgxeið §lan.