Verkamaðurinn - 22.11.1941, Blaðsíða 3

VERKAMAÐURINN
3
VERKAMAÐURINN
Úlgefandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Ritnefnd: Steingr. Aðalsteinsson,
Jakob Árnason.
Abyrgðarm.: Steingr. Aðalsteinsson.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Áskriftargjald kr. 6.00 árgangur-
inn. i lausasölu 15 aura eintakið
Afgreiðsla í skrífstofu Sósíalistafélags-
ins, Gránufélagsgötu 23.
Prentverk Odds Björnssonar.
Sami péí í sömu skál.
Þinginu var slitið í gær. Seta
þessa þings var þjóðinni bæði til
skaða og skammar. Tilkynt var,
þegar það var kallað saman til
funda, að meginviðfangsefni þess
væri dýrtíðarmálin. Stjórnarsam-
vinnan sprakk á þeim málum, og
„ný“ stjórnarsamvinna tókst á
þeim grundvelli, að láta þetta
mikla vandamál vera óleyst
áfram! Þetta sýnir, að stjórnar-
klíkan telur það höfuðviðfangs-
efni sitt, að gæta þess, að stjórn-
artaumarnir séu áfram í höndum
miljónamæringanna. Skammirnar
í þjóðstjórnarblöðunum um Sjálf-
stæðisflokkinn, Framsókn og Al-
þýðuflokkinn, eru bara til þess að
villa lesendunum sýn. Sú stað-
reynd, að við höfum nú fengið
sama graut í sömu skál, sannar,
að níðingar skríða altaf saman,
þegar þeir eru komnir í veruleg
vandræði, og sjá, að glæpaferill
þeirra er brátt á enda, ef þeir
standa ekki saman sem einn mað-
ur gegn réttvísinni. Hlutverk
þessarar „nýju“ stjórnar verður
þá nákvæmlega það sama og áð-
ur, að gæta í hvívetna hagsmuna
burgeisanna. — Skattafrumvarp
Framsóknar, sem var að miklu
leyti sniðið upp úr tillögum sósíal-
ista, var lagt á hilluna óðara og
miljónamæringarnir kröfuðust
þess. Þannig er hin „raunhæfa
umbótastefna Framsóknar“. Al-
þýðuflokkurinn, sem hafði í hót-
unum við íhaldsflokkinn ogFram-
sókn í nokkra daga, um að starída
á eigin fótum og vinna í anda 4
ára áætlunarinnar, hefir nú skrið-
ið inn í svínastíuna aftur eins og
ekkert hafi ískorist. Dýrtíðin held-
ur áfram að vaxa. Miljónamær-
ingarnir halda áfram að græða.
Fjögra ára áætlun Alþýðuflokks-
ins og „hin raunhæfa umbóta-
stéfna Framsóknar“ er nú gólf-
ábreiðan í „nýju“ stjórnarstíunni.
Mennirnir, sem tróðu stjórnar-
skrána undir fótum og rufu trún-
að við þingið, hafa enn brugðist
kjósendum. Að vísu munu þeir
hafa verið harðla fáir, sem
treystu því, að þetta þing myndi
starfa þjóðinni til gagns. Það er
nú sýnt að eiðrofarnir kjósa að
gera alt annað frekar, en að
leggja mál sitt undir dóm kjós-
endanna, og láta fara fram kosn-
ingar til Alþingis. Þeir ætla sýni-
lega að forðast það eins lengi og
þeir mögulega geta. En það mega
þessir auðvirðilegu eiðrofar vita,
að sé kvíði þeirra á rökum bygð-
ur nú, þá þurfa þeir ekki að veenta
Ný bók.
Gunnar M. Magnúss: Salt
jarðar. Reykjavík 1941.
Gunnar M. Magnúss er allstór-
virkur rithöfundur og löngu
landskunnur fyrir sögur sínar.
Skáldsagan, Salt jarðar, er nýj-
asta bókin hans og kom nú fyrir
skömmu á bókamarkaðinn.
Hún er alllöng, eða 200 bls., í
meðalstóru broti. Salt jarðar er
saga hinnar alkunnu, þrotlausu
oaráttu öreiganna fyrir tilveru
sinni. Hjónin Jóakim og Ragn-
heiður flytja með fjögur ung börn
sín vestur í Skagafjörð, æsku-
stöðvar hans, eftir nokkura ára
aúskaparbasl og atvinnuleysi
syðra. Við Stapafjörð hafði Norð-
maður einn, að nafni Herlufsen,
reist hvalaVerksmiðju, og við það
myndast næg atvinna þar í þorp-
inu. Allir böðuðu þar í rósum við
3að, sem áður þektist, og þess-
vegna afréð Jóakim að flytja með
hyski sitt þangað — í blessaða
peningana hans Herlufsens. — I
nokkur ár gengur alt vel; allir
rafa nóg að bíta og brenna. En
svo skeður það einn góðan veður-
dag á miðri vertíð, að eldur kem-
ur upp í lýsisbræðslunni og öll
verksmiðjubyggingin brennur til
kaldra kola. Hvalveiðarnar stöðv-
ast og Herlufsen hverfur aftur
heim til Noregs. — Þorpsbúar
standa eftir á bryggjunni atvinnu-
lausir — og fátækari en nokkru
sinni fyr, því allir, sem átt höfðu
bát eða skip, seldu þau strax,
þegar gullöld hvalveiðanna hófst.
Um Jóakim er ástatt eins og hina
— mörgu kýrnar gleypa þær
feitu. Peningarnir ganga fljótt til
þurðar og þröng verður í búi
hans. Konan er stórlát og vill
standa meðan stætt er og ekki
leita á náðir sveitarstjórnarinnar.
Loks, þegar alt um þrotnar, send-
ir hún mann sinn með nokkra
skartgripi, sem hún hafði erft eft-
ir móður sína, til gullsmiðs í öðru
byggðalagi, sem keypti gull og
aðra dýra málma. Jóakim brýst
yfir heiðina í versta veðri, en á
leiðinni er hann tekinn fastur fyr-
ir þjófnað. Ragnheiði verður órótt
þegar hann kemur ekki aftur, svo
að hún fer að leita hans. Hún
verður að láta skartið og meira að
segja hringinn af hendi sér upp í
sektina, til að hann sé látinn laus.
Á heimleiðinni hreppa þau versta
veður og ófærð, svo konan ör-
magnast af þreytu og verður að
bera hana heim að Ólafsbæ, en
þar býr bróðir 1 Jóakims. Hún
veikist eftir vosbúðina og liggur
lengi rúmföst, og Jóakim hefir
engin önnur ráð, en að flytja með
öll börnin að Ólafsbæ. — Þannig
lýkur sögunni.
Stíll höf. er yfirleitt liðlegur og
fágaður og sumir kaflar þessarar
sögu eru listavel skrifaðir og auð-
séð að enginn pennaviðvaningur
er þar á ferðinni.
mildari dóms síðar, þegar axar-
sköft, glapræði og vísvitandi af-
brot þeirra eru orðin enn fleiri og
skaðlegri.
Best tekst honum upp í hugs-
ana- og sálarlífslýsingum og skal
hér tilfært eitt lítið dæmi um orð-
snild hans, þar sem lýst er gráti
ungbarnsins: — „Sorgartár? Grun-
ur hins ómálga um beiskjufulla
baráttu í fagurri, auðugri veröld,
móti andstæðum öflum, sem
mennirnir hafa snúið gegn sínum
eigin niðjum“. — Þetta nægir til
að sýna, að höf. er stílisti góður,
en honum tekst ekki að samræma
hann söguþræðinum nógu vel. T.
d. eru samtölin víða þvinguð og
óeðlileg, þar sem um lítt menntað
fólk er að ræða. Bókin er einnig
hvergi nærri skemtileg aflestrar.
Við lestur hennar getur maður al-
drei orðið „spentur“, sem kallað
er, því fátt skeður og ekki
virðist stefnt að neinu ákveðnu,
en aftur á móti eru margar bestu
og mestu lýsingarnar af mönnum
og málefnum, sem koma sögunni
harla lítið við. Lesandinn kynnist
aðal-söguhetjunum lítið og skilur
við þær í sömu fjarlægðinni og
sömu óvissu, sem á fyrsta blaði.
Eg hefi þó þá trú, að Gunnar
hafi alla möguleika til að skrifa
snjallar skáldsögur, ef hann vand-
ar sig vel í efnismeðferð og ætlar
frásögninni viss takmörk, hug-
myndaflug vantar hann ekki né
skýrleik og raunsæi skáldsins í
framsetningu og ýms augljós
framfaramerki tel eg Salt jarðar
hafa fram yfir fyrri verk hans.
Bókina hefir Jens Guðbjörnsson
gefið út, en Félagsprentsmiðjan
annast prentun. Ytri frágangur er
allur hinn vandaðasti, en nokkrar
leiðinlegar prentvillur hafa skot-
ist fram hjá við prófarkalesturinn.
R. G. Sn.
Smjörlíki hækkar stór-
kostlega í verði.
Nýskeð hækkaði smjörlíki hér í
aænum gífurlega í verði. Hækkaði
kg. úr kr. 2.92 upp í kr. 3.68:
Fer verð á flestum vörum nú sí-
hækkandi, en kaup launþega
hækkar altaf eftir á og ekki í
réttu hlutfalli við hækkun vöru-
verðsins. Þessi stöðuga og mikla
hækkun á nauðsynjavörum kem-
ur þó harðast niður á gömlu fólki,
öryrkjum og öðrum styrkþegum,
því fjárstyrkir til þessa fólks
hækka ekki nálægt því í réttu
hlutfalli við vöxt dýrtíðarinnar-
Ber að þakka það hinni „raun-
hæfu umbótastefnu“ þjóðstjórnar-
klíkunnar, sem hefir það að kjör-
orði, að níðast á þeim fátækustu
meðan miljónamæringarnir eru
skattfrjálsir og fá aðstoð opin-
berra embættismanna til að svíkja
lögboðinn skatt til ríkisins.
Mörg þúsund Ijósmyndir af sigur-
göngu þýska hersins inn í Moskva,
þar sem Kreml sést í baksýn, eru fyrir
nokkru síðan komnartil nazista agent-
anna f Ihutlausum lördum, m, a.
Bmdaríkjunum og Spáni. Bað á svo
sem ekki að standa á því að dreifa út
myndum, til blaðanna ef, eða þegar
Moskva fellur.
liolkur oíð um Ríkis-
útvarpiD.
Fyrir nokkrum dögum skifti
Ríkisútvarpið um bylgjulengd. Or-
sök þessarar breytingar var sú, að
aflmikil útvarpsstöð í Bretlandi
hóf útvarp á þeirri bylgjulengd,
sem Ríkisútvarpið hefir notað um
alllangt skeið. Var þessi bretska
stöð svo aflmikil, að ógjörlegt var
að heyra jafnframt útvarp frá
Reykjavík á sömu bylgjulengd.
Ríkisútvarpið í Reykjavík valdi
sér 1111 metra bylgjulengd og
lefir útvarpað á henni síðustu
daga. Hér á Akureyri er næstum
pví ókleift að hlusta á útvarp frá
Reykjavík um hádegisbilið, vegna
oess að „morse“-sendingar á svip-
aðri öldulengd trnfla svo mikið.
Er almenn og mjög mikil óánægja
tiér í bænum yfir þessu eins og
eðlilegt er. Blaðinu er ekki kunn- v
ugt um, hvort „morse“-sending-
arnar trufla útvarpið frá Reykja-
vík víðar en hér á Akureyri, en
líkindi eru til þess að svo sé. En
hvað sem því líður, þá er það
vafalaust krafa útvarpshlustenda
á Akureyri, að ráðamenn Ríkisút-
varpsins geri tafarlaust fullnægj-
andi ráðstafanir til þess að kippa
þessu í lag. Verði þeir ekki við
þeirri réttmætu kröfu hljóta út-
varpshlustendur að grípa til sér-
stakra ráðstafana, til þess að fá
ráðna bót á þessu, svo sem með
því að mynda samtök um að neita
að greiða gjöld til Ríkisútvarps-
ins. Það væri meira að segja
sanngjarnt að greiða engin af-
notagjöld til útvarpsins, bæði
vegna þess, að það útvarpar nú á
bylgjulengd, sem ekki er hlust-
andi á vegna fyrnefndra truflana,
og ennfremur vegna þeirrar
ósvífni útvarpsstjórans að láta
skrúfa fyrir aðalþul útvarpsins á
dögunum.
Fleira er það einnig í rekstri
útvarpsins, sem gæti fyllilega rétt-
lætt neitun útvarpsnotenda á að
greiða afnotagjöldin. Má m. a.
minna á þá hlutdrægni útvarps-
ráðs og útvarpsstjóra að birta eng-
ar fregnir beint frá útvarpsstöðv-
um í Sovétríkjunum, en birta
hinsvegar fréttir nazistanna og
margar þeirra jafnvel tvisvar í
sama fréttatímanum.
Svona vinnubrögð eru víst vel
til þess fallin að vernda lýðræðið.
(I gærdag bar ekkert á því, að
»morse«-sendingar trufluðu útvarpið og
má vera, að Ríkisútvarpið hafi komið
því til leiðar). «
Vísitalan hækkar upp í
175 stig..
Kauplagsnefnd hefir nú reiknað
út vísitöluna fyrir nóvember og
komist að þeirri niðurstöðu að
hún sé 175, stig eða 3 stigum
hærri en í október. Verkamenn!
Spyrjið Halldór á Vinnumiðlunar-
skrifstofunni að því, hversvegna
hann er hættur við að birta sam-
anburð á kaupi verkamanna hér
og í Reykjavík, eins og hann lof-
aði þó að birta í „Alþýðum",