Verkamaðurinn - 20.03.1943, Qupperneq 3

VERKAMAÐURINN
3
Er drengskapur „Islendings“ líklegur til að
stuðla að frelsun smáþjóðanna?
VERK AMAÐURINN
Útíetandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Ritnefnd: Steingrímur Aðalsteinsson,
Jakob Ámason,
v Jóhannes Jósefsson.
í lausasölu 30 aura eintakið.
ÁbyrgSarm.: Steingr. Aðalsteinsson.
Bláðið kemur út hvem laugardag.
Afgreiðsla í skrifstofu Sósialistafélags
ins, Verklýðshúsinu.
Prentverk Odds Björnssonar.
Samstarfið
er lífsnauðsynlegt.
Sameining akureyrskra verka-
manna stendur fyrir dyrum. Með
henni verður stórt spor stigið í átt-
ina til fullkomnara lýðræðis og al-
mennrar hagsældar hins vinnandi
fólks. En faglegt samstarf launa-
stéttanna er Iífsnauðsyn, ef takast
á að beina lífi alþýðunnar inn á
bjartari brautir.
Það mun þvf vissulega verða
fagnaðarefni fyrir verkamenn,
þegar sameiningin hefir komist á.
Og það mun verða undrunarefni
seinni kynslóða að ekki skyldi tak-
ast fyr að sameina þá, sem eiga sam-
eiginlegra hagsmuna að gæta. Ekk-
ert er eðlilegra og sjálfsagðara en
að verkamenn vinni saman að hags-
munamálum sínum. Ar eftir ár
strita þeir saman fyrir brýnustu
nauðsynjum sínum. Hversvegna
skyldu þeir þá ekki einnig geta
unnið saman í verklýðssamtökun-
um, haft samstarf um að vernda
sameiginlega hagsmuni sína, sam-
eiginleg réttindi. Það liggur blátt
áfram í augurn uppi að því ósam-
stiltari sem verklýðsstéttin er um
hagsmunamál sín, því minni líkur
eru til að henni auðnist að vernda
hagsmuni sína og fengin réttindi
og því minni skilyrði til sigursæll-
ar sóknar fyrir bættum kjörum og
auknum réttindum. Hugsum okk-
ur tvístraðan her sem ætti í orustu
við einhuga, samtaka her. Hvemig
fór í Frakklandi? Og vér þurfum
ekki svo langt. Dæmin úr sögu ís-
lensku verklýðssamtakanna og ís-
lensku þjóðarinnar eru sannarlega
nógu mörg til að sýna okkur að
sameinaðir stöndum vér, sundraðir
föllum vér. Þetta hefir líka ís-
lenska verklýðsstéttin skilið svo nú
er svo komið að fagleg sundrung
er úr sögunni hvarvetna á landinu
nema hér á Akureyri. Alstaðar ann-
ars staðar hafa verkamenn samein-
ast þar sem samtökin voru klofin.
Hér á Akttreyri vantar nú aðeins
herslumuninn svo alger eining
verklýðsstéttarinnar komist á. Bíl-
stjórar eru sameinaðir í einu fé-
lkgi, sömuleiðis sjómenn, iðnverka-
fólk, vélstjórar, trésmiðir, múrarar
o. fl. Það eru aðeins verkamenn,
og að nokkru leyti verkakonur,
sem enn hafa ekki farið að dæmi
stéttarbræðra sinna annars staðar
og kveðið sundrunguna niður með
öllu. Það verður gert nú næstu
daga. Það verður gert vegna þess
að það er hagsmunamál verka-
mannanna sjálfra og um leið al-
þýðusamtakanna í landinu. Það
verður gert sokum þess að það er
Blaðið „íslendingur" 26. f. m.
kemst svo að orði í tuddalegri á-
róðursgrein gegn söfnuninni fyrir
Rauða Kross Ráðstjórnarríkjanna:
„Það vekur nokkra furðu í sam-
bandi við þessar safnanir, að tveir
háttsettir kommúnistar, sem áttu
kost á að rita undir ávarpið um
Noregssöfnunina, neituðu því, og
vildu þá láta hefja fjársöfnun
handa Rússum. Það virðist því
gæta meiri Rússaástarinnar í fari
þessara manna en samúðar með
kúguðum smáþjóðum."
Ritstj. „ísl.“ hefir sýnt það fyr
að hann er fús til þess að halla svo
réttu máli að nálgast endaskifti á
sannleikanum. Hann verður sjálf-
sagt að gera þetta til þess að missa
ekki atvinnuna. En hvorki ber það
vott um karlmensku né drengskap.
í þessu tilfelli, gengur „ísl.“ algjör-
lega fram hjá þeirri staðreynd að
tveir af aðalleiðtogum Finnagald-
ursins, Stefán Jóhann Stefánsson
og Guðlaugur Rósinkranz, forustu-
menn Norræna félagsins gengu vit-
andi vits fram hjá ritstjórum Þjóð-
viljans, þegar söfnunin handa
Norðmönnum var hafin. Þeir gerðu
það á þann hátt að boða ritstjóra
Þjóðviljans ekki á fyrsta fundinn,
sem Norræna félagið hélt með
blaðamönnunum þetta ágæta mál.
Þegar svo forustumenn Norræna
félagsins, voru síðar, vegna almenn-
ingsálitsins, og af öðrum ástæðum,
neyddir til að óska eftir sam-
starfi við ritstjóra Þjóðviljans, þá
var ofurskiljanlegt að ritstjórar
Þjóðviljans kærðu sig ekki um að
taka upp samstarf við Guðl. Rós-
inkranz og St. Jóhann, og þá fyrst
og fremst af þeirri ástæðu að for-
göngumenn Noregssöfnunarinnar
börðust gegn því að söfnunarféð
yrði afhent Norðmönnum fyr en
að stríðinu loknu. I nafni „hjut-
leysisins“ tók stjórn Noregssþfn-i
unarinnar þessa ákvörðun. Nú var
hlutleysið í hættu, þvert á móti því
sem var á Finnagaldurstímunum!
Noregssöfnun Norræna félagsins
hefir á allan hátt lítt aukið hróður
lífsspursmál fyrir verklýðssamtök-
in nú á þessum tímum þegar geig-
vænlegt atvinnuleysi er yfirvofandi
ef hið vinnandi fólk þjappar sér
ekki saman í baráttunni gegn því.
Hvarvetna meðal frjálsra þjóða
er nú mikið rætt og ritað um stór-
felldar breytingar á kjörum al-
mennings. Með því er viðurkent
að hið vinnandi fólk verði að öðl-
ast stórum aukin réttindi og fé-
lagslegt öryggi. Það er viðurkent
að bætt lífsskilyrði og víðtækara
lýðræði sé blátt áfram lífsnauðsyn
fyrir lýðræðisskipulagið. En þó nú
séu uppi háværar raddir um að
bæta verði stórum kjör hins vinn-
andi fólks þá er jafnvíst að það
verður ekki gert nema því aðeins
að verklýðsstéttin í hverju landi
reynist nægilega sterk til að knýja
fram þær réttar- og kjarabætur sem
hún á vissulega fullar kröfur til og
nú er alment viðurkent í orði af
valdhöfunum víða um heim.
íslendinga, sökuni þess að strax í
upphafi tók stjórn Norræna félags-
ins þá óskynsamlegu stefnu að gera
þetta mál að -pólitísku deilúmáli,
jafnframt því sem hún ákvað að
halda söfnunarfénu í sínum vösum
einmitt yfir þann tíma sem Norð-
mönnum reið mest á að nota það í
baráttu sinni fyrir frelsi þjóðarinn-
ar af kúgunarklafanum.
Vissa er þegar fengin fyrir því
að Norðmenn sjálfir eru ekkert á-
nægðir yfir því hvernig stjórn Nor-
ræna félagsins hefir haldið á þess-
um málum. Og svo einkennilega
vill til, að þegar blaðafulltrúi
norsku stjómarinnar í Reykjavík
velur efni úr íslenskum blöðum
um söfnunina handa Norðmönn-
um, til að lesa upp í norska útvarp-
ið frá London, þá velur hann kafla
úr ritstjórnargrein Þjóðviljans, af
þeirri einföldu ástæðu að þar fann
hann mesta alvöru og mesta samúð
með málstað og baráttu Norð-
manna.
„ísl.“ getur að sjálfsögðu þjónað
lund sinni með því að reyna að
nota eitt hörmulegasta sjóslys sem
orðið hefir hér við land til þess að
stilla því á móti söfnun handa
Rauða Krossi Ráðstjórnarríkjanna.
Það er að sjálfsögðu í fullu sam-
ræmi við drengskap hans og heið-
arleik. Hann getur líka reynt að
telja sér og öðrum trú um það,
gegn betri vitund, að söfnun til
Ra.uða Kross Ráðstjórnarríkjanna
geti á engan hátt stuðlað að því að
sigra þann her, sem heldur Norð-
mönnum og öðrum þjóðum í blóð-
ugum járngreipum sínum.
En staðreyndirnar munu þrátt
fyrir það leiða í ljós, að Norðmenn,
Pólverjar, Tékkar, Hollendingar,
Belgix! og aðrar kúgaðar þjóðir,
verða ekki losaðar úr járnklóm
nasismans með aðstoð Svafars
Guðmundss., Árna frá Múfa, rit-
stjóra „ísl“, Moygunblaðsins o»g
Vísis, Brynleifs og sálufélagá álíka
foi'vígismanna í baráttunni fyrir
frelsi smáþjóðanna undan oki nas-
ismans.
Söfnunin hér á íslandi og annars
staðar handa Rauða Krossi Ráð-
stjórnarríkjanna mun verða þar
þyngri á metunum ásamt öðru á-
líka starfi í þá átt.
Júgóslavar sameinast.
(Framh. af 2. síðu).,
vtsch vakti sára gremju meðal
skæruliðanna. Hinn þéttvaxni Ivan
Ribar, foi*seti hins frjálsa júgóslav-
neska rikis skæruliðánna, útvarp-
aði með reíðiþrunginni rödd: „Vér
höfum ekki aðeins valdið öxuló-
vininum miklu tjóni.... heldur
hafa þjóðir Júgóslavíu nú í fyrsta
sinn verið sárheinaðár . . . Látið
ekki leiguþý MihailovitSch evði-
leggja einingu okkar.“
í síðustu viku kvaddi Ribar for-
seti hið 68 fulltrúa þjóðþing sitt
saútan til aukafundar, sendi álykt-
ufts tril Washington, London og
Moskva, þar sem helstu ríkjum
hinna sameinuðu þjóða var einarð-
lega gerð grein fyrir skæruliða-
Mihailovitsch deilunni.
„Vér höfum margar sannanir fyr-
ir því,“ segir í ályktuninni, „að
Mihailovitsch vinnur opinskátt
með ítölum, og leynilega með
Þjóðverjum. Mihailovitsch hefir
engan her sem heitið getur; en
nokkur hluti liðsforingjanna úr
íinum gamla her Júgóslavíu skipu-
lögðu, undir vernd Öxulsins, her
skipaðan serbneskum bændum og
senda hann gegn hersveitum vor-
um.
Vér vonum að vér höfum verð-
skuldað að Bandamenn sýni meiri
áhuga fyrir landi vo'ru og vér ítrek-
um boð vort til þéirra að senda
nefnd, íkipaða fulltrúum frá
stjórnum allra Bandamanna til að
sannfæra sig sjálfar þegar í stað um
rið sanna i þessum málum.“
í síðustu viku var Anna Furlan,
dökkhærð stúlka, að hjúkra um 20
særðum skæruliðum í helli í hæð-
unum í Bosníu. Hersveitir Öxul-
ríkjanna nálguðust í skjóli Stuka-
steypiflugvéla. Skæruliðarnir hörf-
uðu hægt og bítandi undan, og
gintu fasistahersveitirnar inn á
milli tveggja fjalla, þar sem hægt
var að umkringja þær og uppræta.
Bragðið var ofur einfalt, en hellir-
inn, hinir særðu skæruliðar og
Anna mundu falla i hendur fasist-
anna. Þegar Þjóðverjarnir voru
komnir fast að hellismunnanum,
tók Anna hand-vélbyssu, skaut alla
særðu mennina, og síðan sjálfa sig.
Anna var komin af góðri Kró-
ata-fjölskyldu. Hún var hvorki
þorpari né kommúnisti. En hún
átti hugsjónir, sem hún taldi þess
verðar að láta lífið fyrir — hug-
sjónina um frjálst bandalag allra
suður-slavneskra þjóða. Það var
ekki ný hugsjón. Fyrir mörgum
öldum — á dögum Tyrkjaveldis og
í Habsborgartímabilinu — höfðu
menn barist fyrir henni. En í síð-
ustu viku hafa margir menn og
konur komist að þeirri niðurstöðu
að í þetta sinn hafi ekki verið nóg
að heyja aðeins baráttu. Þeir verða
að sigra til fulls eða deyja.
(Lauslega þýtt úr ameríska vikuritinu
TIME, 14. des. 1942 og 8. febr, 1943)
„RÉTTUR"
2. hefti 1942 er nýlega komið út.
Efni þess er: Björn Franzson: Er
lend vðsjá. Brynjólfur Bjarnason:
Innlend víðsjá. Sverrir Kristjáns-
son: Baráttan um Miðjarðarhafið.
William Rust: Gabriel Peri. Jón
Óskar: Gyðingahatur (smásaga).
Ólafur Jóh. Sigurðsson: Draumur
á Hellisheiði (kvæði). Björn Sig-
fússon: Gissur ísleifsson, biskup.
Eins og að vanda er ,,Réttur“
prýðilegt rit, og getur enginn, sem
á annað borð vill fylgjast með hin-
um örlagaríku atburðum, hérlend-
is og erlendis, látið hjá líða að lesa
„Rétt“. og það gaumgæfilega.
Við ritstjórn „Réttar" hefir nú
tekið Sigurður Guðmundsson og
mun nýtt hefti koma út mjög bráð-
lega.