Verkamaðurinn - 14.08.1943, Blaðsíða 3

VERKAMAÐURINN
3
VERKAMAÐURINN
Útgefandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Ritstjóri: Jakob Árnason,
Skipagötu 3. — Sími 466.
Blaðnefnd: Sverrir Áskelsson,
Loftur Meldal,
Lárus Björnsson.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Lausasöluverð 30 aura eintakið.
Afgreiðsla í skrifstofu Sósíalistafélags
Akureyrar Verklýðshúsinu.
Prentverk Odds Björnssonar.
SlDasta sfiKnín.
5. júlí s.l. hófu Þjóðverjar sum-
arsókn sína á Kursk-Orel-vígstiiðv-
unum. Tíu dögum síðar hafði
Rauði herinn ekki aðeins stöðvað
sóknina, heldur hóf Itann nú sjálf-
ur sókn, sem er nú orðin svo stór-
feld, að hún vekur undrun og að-
dáun meðal allra frelsiselskandi
þjóða og einstaklinga og að sama
skapi ugg og óstjórnlega skelfingu
meðal þýsku herstjórnarinnar og
fasista.
Þjóðverjar höfðu undirbúið
þessa mishepnuðn sókn sína ræki-
lega. Þeir höfðu smalað saman 190
þýskum herfylkjum á austurvíg-
stöðvunum og 28 herfylkjum frá
leppríkjum sínum. Það voru fleiri
þýsk herfylki en þeir höfðu nokkru
sinni áður hafið sókn með. Þegar
þeir réðust á Sovétríkin sumarið
1941 höfðu þeir 170 herfylki á
vígstöðvunum og þegar þeir hófu
sumarsóknina í fyrra höfðu þeir
179 þýsk herfylki og 61 leppríkja-
herfylki. En þó þýska liðið væri
meira en nokkru sinni fyr var her
nazistanna nú samt sem áður mun
veikari en áður. Ósigurinn við
Stalingrad var sá skóli, sem dugði
til að slá á sjálfstraust, hroka og
sigurvissu þýsku hermannanna. En
það var þó fjarri því að Þjóðverjar
hefðu fengið nægilegt áfall til að
glata sjálfstraustinu og átta sig á
staðreyndunum.
í allan vetur og ekki síst meðan
sókn Rauða hersins var í algleym-
ingi, voru bumbur áróðurs barðar
og lúðrar þeyttir um þvert og
endilangt Þýskaland og í leppríkj-
um þess. Nú fyrst skyldi fara fram
allsherjar hervæðing. Öllu varaliði
Hitlers-Þýskalands var skrapað.
saman, allri orku þess og leppríkj-
anna skyldi verða beitt í hinni
ægilegu sókn öxulríkjanna gegn
bolsévismanum í sumar. Og það
skyldi verða síðasta sóknin. Sjálfs-
traust og hroki þýska hersins óx að
nýju.
Tveimur dögum áður en sóknin
hófst, eða 3. júlí, skrifaði Hans
Gerhardt, yfirmaður 32. þýsku vig-
grafa-herdeildarinnar, í dagbók
sína:
„Það lyktar eins og af þrumu-
veðri. Sumarsókn okkar ætti að
byrja bráðum. Það er tími kominn
til þess!“
Næsta dag krotaði hann aftur
með snotra pennanum sínum: „Or-
ustuaðvörun. Við erum vel undir
það búnir. Alt gengur eins og eld-
ing. Kursk-boginn hefir lengi verið
þyrnir í síðu okkar. Nú munum
við skera hann burt“.
Þremur dögum síðar virðist svo,
sem eitthvað hafi gengið miður
með þrumuna og eldinguna.
Hans Gerhardt verður dálítið
aunglyndur:
„í dag gengur alt hægara. Rúss-
arnir hafa framúrskarandi aðstöðu.
Eg misti N. C. O. Baumhauer og
sex grafara“.
Hann minnist ekki framar á
sóknina. 15. júlí skrifar hann, að
lerdeild hans hafi verið flutt um
Orel til héraðsins suður af Bolkhov.
„Við verðum að stöðva Rússana“,
skrifar hann í dagbókina.
Eftir 17. júlí skrifaði Hans Ger-
rardt ekki meira í dagbók sína.
Hann gat það ekki. Hann var
dauður. Honum hafði mishepnast
að stöðva Rússana.
Þetta var síðasta sóknin, sem
íann tók þátt í. Og það er vafalaust
síðasta sókn þýska hersins á austur-
vígstöðvunum — en henni lauk
bara á annan veg en þýska her-
stjórnin og þýski herinn hafði ætl-
ast til.
Þessi óvæntu endalok sóknarinn-
ar og hinn glæsilegi sigur Rauða
hersins á Orel og Bylgorod-víg-
stöðvunum hefir farið svo í taug-
arnar á þýsku nazistunum, að þeim
er nú orðið eins tamt í munni
orðið ,,taugar“ eins og orðið ,,sókn“.
áður. Sjúkur maður talar eðli-
lega um heilsufar sitt. Dr. Göbbels
veit, að taugar þýsku þjóðarinnar
eru nti í megnasta ólagi. Hann hef-
ir nú engin góð tíðindi að flytja
þýsku þjóðinni frá vígstöðvunum.
í örvæntingu sinni hefir hann gefið
henni þetta resept:
„Þú verður að hafa vald á þér
sjálfum", skrifar hann, „til síðustu
mínútu“. Hversvegna? „Vegna
þe'Ss“, segir hann, „að síðasta mín-
útan er þungbærust". Þetta er eina
hnggunin, sem þýska stjórnin hefir
handa þjóð sinni í raunum hennar
og taugastríði. Göbbels er fyrir
löngu hættur að tala um „leiftur-
sókn“, ,,sókn“, ,',sumarsókn“, um að
sigurinn sé Þjóðverjum vís, um
heri, sem ekki eru til.
„Taugastríðið'1, segir dr. Göbb-
els, „fylgir hernaðinum eins og
skuggi“.
Hindenburg sálugi gat líka talað
um taugar. í byrjun fyrri heims-
styrjaldarinnar sagði hann: „Þetta
stríð vinnur sá, sem hefir sterkastar
taugar". 1918, þegar Þjóðverjum
voru greidd þung högg og stór bil-
uðu taugar Hindenburgs sjálfs svo
alvarlega, að hann varð fyrstur til
þess að krefjast þess, að þýski her-
inn hætti tafarlaust styrjöldinni.
Sagan á eftir að endurtaka sig.
Það er aðeins tímaspursmál.
Högg Rauða hersins þessa dag-
ana reyna á taugar þýsku nazist-
anna. En hvenær kemur höggið,
sem Bretar og Bandarikjamenn lof-
uðu að greiða Þjóðverjum úr
vestri?
Andlát. 6. þ. m. andaðist að heimili
sínu, Norðurgötu 36 hér í bænum, Bryn-
hildur Bogadóttir, dóttir Boga Ágústs-
sonar, ökumanns.
Hjónaband. Ungfrú Kristbjörg Hrólfs-
dóttir frá Ábæ,' Skagafirði og Ölver
Karlsson, bílstjóri, Vöglum, Þelamörk.
Fimmtuésafmœli átti Halldór Ásgeirs-
son, sölustjóri hjá K. E. A, 5. þ. m.
HEILSUHÆLI
r
Náttúrulækningafélags Is-
lands
Ávarp fjársöfnunarnefndar
Einhver nytsamasti og vinsælasti
félagsskapur hér á landi er Slysa-
varnafélag Islands. Að verðleikum
refir það áunnið sér hylli allra
andsmanna, enda eru slysavarnirn-
ar eitt stærsta velferðarmál þjóðar-
innar. j
Druknanir og önnur slys eru sorg-
ega tíð hér á landi. En til er önnur
tegund slysa, margfalt algengari og
enn ömurlegri: Það eru sjúkdóm-
arnir. Þau slys eru átakanlegust fyr-
ir þá sök, að þau eru að dómi
i jölda mætra manna, lærðra og
leikra, að rnjög miklu leyti sjálf-
skaparvíti, sem vér leiðum yfir oss
með óskynsamlegum lifnaðarhátt-
um og auðvelt væri að koma í veg
l'yrir og jafnvel lækna, með því
einu að taka upp réttar lífsvenjur.
Læknavísindunum hefir tekist að
stennna stigu fyrír skæðustu far-
sóttum. E» hrörnunarsjúkdómarn-
ir leika enn lausum hala. Ef það er
rétt — eða þótt ekki væri nema lík-
ur fyrir því, — að þeir séu að veru-
legu leyti sjálfskaparvíti, þá er bar-
áttan gegn þeim á heilbrigðum
grundvelli, víðtækasta slysavarnar-
starfsemin og allra stærsta velferð-
armál hverrar þjóðar.
Þessar slysavarnir eru höfuðmark-
mið Náttúrulækningafélags íslands.
Og ein af mörgum leiðum að því
marki er stofnun heilsuhælis — eða
hæla — er hafi það tvöfalda hlut-
verk: 1. Að lækna sjúka með nátt-
úrlegum aðferðum — mataræði,
hreyfingu, böðum o. s. frv., — sem
miða að því, að flytja líkamanum
rétt næringarefni, hreinsa hann ut-
vortis og innvortis og styrkja hann
á alla lund. 2. Að kenna sjúkling-
unum og öðrum, hvernig þeir eiga
að haga sér, til þess að öðlast full-
komna heilbrigði og vernda hana
sér og sínum til handa.
Jónas Krist-jánsson læknir, for-
seti félagsins, hefir útskýrt þetta
ítarlega í útvarpinu í vor. f.ýsti
hann þar starfsháttum og árangri
ýmsra slíkra heilsuhæla, sem hann
hefir heimsótt á utanlandsferðum
sínum austanhafs og vestan.
Sífelt er kvartað yfir sjúkrahús-
skorti. Hér er á ferðinni viðleitni
til að bæta úr þeirri vöntun, og
það sem meira er um vert, viðleitni
til að draga úr sjúkrahúsþörfinni.
með því að kenna fólki að forðast
sjúkdómaslysin. Og að sjálfsögðu
verður hælið bygt og rekið í sam-
íáði við heilbrigðisyfirvöld lands-
ins og með samþykki þeirra. Hæl-
inu hefir ekki enn verið valinn
staður, en hugmyndin er, að það
standi við hverahita, þar sem það
geti liaft aðgang að nógu heitu
vatni til upphitunar, haða og rækt-
unar, aðgang að rafmagni og nægi-
legt landrými til ræktunar o. fl.
Á síðasta aðalfundi N. I,. F. í. var
kosin 7 manna nefnd, til þess að
annast fjársöfnun til heilsuhælis-
byggingar. Er söfnun þegar í full-
(Framh. á síðu).
Nær og fjær
Fáir í Noregi munu vera hataðir
meira en Henrik Rokstad, nazistinn sem
lét taka 34 menn af lífi í Þrándheimi á
þremur dögum. Skömmu síðar fór að
bera á því að talsímahringingar röskuðu
svefnfriði Rogstads á næturnar.
„Þetta er Henry Gleditsch", sagði %
ein röddin. „Sefurðu vel?“
Það var alltaf sagt það sama að und-
anskildu því, að mannanöfn voru mis-
munandi, — eitthvert af nöfnunum á
*
hinum 34 fórnarlömbum. Rogstad skip-
aði að lokum að öllum opinberum sím-
um í húsinu skyldi lokað á næturnar.
V
Blöð „Framsóknarflokksins“ halda á-
fram að brigsla verkafólki um „vinnu-
svik og annað þessháttar. „Dagur“ lét
svo um mælt 22. f. m. að velsæld vinn-
andi fólks og uppgripagróði, oft fyrir
litla vinnu og lélega af hendi leysta,
væri að verða þjóðinni eins hættulegt
eins og drepsóttir þær, sem eyddu lands-
fólkinu á 16. öld.
„Tíminn", er á sömu línu. 6. ágúst er
svo komist að orði í ritstjórnargrein:
„Almenningur er óánægður yfir því,
hversu lítið verkunum miðar, telur slæ-
lega unnið og eftirlitið lélegt. . . . Taxta-
kaup, án alls tillits til afkasta, er hin
besta leið til að ala upp augnaþjóna".
Launþegar eiga eftir að þakka Fram-
sóknarhöfðingjunum fyrir þessi vinsam-
legu ummæli.
V
í ofanálag gefa svo Framsóknarhöfð-
ingjarnir almenningi það fyrirheit að hin
óvanalega mikla eftirspurn eftir vinnu-
aflinu — skuli aðeins verða hverfandi
stundarfyrirbrigði. „Þróunar“ (!) flokkur-
inn hans Jónasar sér enga leið til að
tryggja öllum vinnufærum þegnum rík-
isins atvinnu og lífvænleg kjör. Og viti
einhverjir forystumenn flokksins skil á
leið til að koma i veg fyrir atvinnuleysi
— leggja þeir sig manna mest fram til
að hindra að sú leið verði farin. Eina
leiðin sem þeir vilja fara núna er að
lækka kaup launþeganna tafarlaust —
svo þeir verði ekki búnir að hafa ofmik-
inn „uppgripagróða oft fyrir litla vinnu
og lélega af hendi leysta“, þegar atvinnu-
leysið kemur.
V
„Dagur“ segir að forysta Alþýðu-
flokksins sé ógiftusamleg og misvitur.
Oft ratast kjöftugum satt orð af munni.
„Alþýðum.“ leggur til að íslendingar fari
að dæmi nazista og banni þann flokk
sem málgagn hinnar , misvitru forystu
kallar vanalega Kommúnistaflokk. Höf-
uðpaurar „Dags“-manna eru á sama máli
og „hin ógiftusamlega og misvitra for-
ysta“ Alþýðuflokksins.
Bretar eru hinsvegar ekki á sömu
linu og Hriflu-Jónas, Stefán Pétursson,
Halldór Friðjónsson og Jóhann Frímann.
Þeir hafa að undanförnu verið að ógilda
þau vinnubrögð bretskra stjórnarvalda
sem báru óþægilegan keim af vinnu-
brögðum nazistanna. Þeir hafa fyrir all-
löngu síðan ógilt útgáfubannið á aðal-
málgagni bretskra kommúnista „Daily
Worker“, og nú fyrir fáum dögum aftur-
kallað útflutningsbannið á sama blaði
V
Jónas frá Hriflu hefir hátíðlega lýst
því -í blaðagrein sem hjartans ósk sinni,
að íslendingar kappkosti að framkvæma
í „litlum stíl“ það sem foringinn Hitler
hefir gert í Þýskalandi. Hann hefir gert
meira en að láta þessa frómu ósk í ljósi.
Hann hefir sem formaður „Framsóknar"
e