Verkamaðurinn - 01.05.1945, Blaðsíða 5

VERKAMAÐURINN
5
VERKAMAÐURINN.
Út&efandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Ritstjóri: Jakob Árnason,
Skipagötu 3. — Sími 466.
Blaönefnd: Rósberg G. Snædal,
Eyjólfur Árnason,
Ólafur Aðalsteinsson.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Lausasöluverð 30 aura eintakið.
Afgreiðsla í skrifstofu Sósialistafélags
Akureyrar, Verklýðshúsinu.
Prentverk Odds Björnssonar.
1. maí
dagur sigurs
og rísandi sólar.
1. maí er að þessu sinni óvenju-
legur gleðidagur frelsisunnandi
fólks. Ennþá búa þó miljónir
manna við ægilegustu hörmungar,
en sitund hins langþráða frelsis og
friðar er á næstu grösum. Daglega
berast nú stórmerkar fréttir af at-
burðurn, sem ótvírætt eru undan-
fari algjörs ósigurs þýsku nazist-
ann^. Hver Sitórborgin af fætur
annari, iðjuver og stór landsvæði,
hefir verið hrifsað úr morðingja-
krumlum nazistanna. Og þá og þeg-
ar er orustunni miklu í Berlín, höf-
uðborg og aðalvígi nazistanna, lok-
ið með glæsilegri sigri Rauða liers-
ins en dæmi eru til áður. Ef til vill
verður þessari orustu lokið áður en
þetta blað er fullpretnað. Styrjöld-
in í Evrópu er komin á það stig, að
vænta má fregnanna um algeran ó-
sigur nazistanna og þýsku hernað-
arklíkunnar á hverri stundu.
Þær þjóðir, sem leystar hafa verið
úr ánauð, fylkja liði á götum borga
og bæja í dag, E maí, og fagna
endurheimtu og langþráðu 'frelsi.
Og allar þær mörgu miljónir, sem
en þá kveljaslt undir járnhæl þýska
nazismans og kvislinganna, fagna
einnig þessum degisemtáknisigurs,
friðar og frelsis, og samstilla krafta
sína til lokabaráttunnar gegn ó-
freskju nazismans. I dag bergmála
stræti borganna fótaltak þeirra milj-
óna, sem lifðu þá miklu stund, að
sjá dauðateygjur svartasta aftur-
halds allra tíma.
Verkalýður Islands og annað
frjálslynit, friðelskandi fólk, hér á
landi, hefir sem betur fer, ekki
eins náin kynni af grimdarverkum
nazistanna eins og margar aðrar
þjóðir. En íslenzka þjóðin er þó
vissulega búin að fá meir en nóg
af morðárásum þýsku nazistanna.
Vonandi reynast þau ógeðfeldu
kynni meir en nægileg, til þess að
hún láti ekki afturhald þessa lands
í hvaða gerfi ,sem það bintist,
blekkja sig og ginna eins og nazist-
arnir gintu þýsku þjóðina til fylgis
við sig — og þar með til þess, að
gerast ekki aðeins ægilegur böðull
gegn öðrum þjóðum, heldur jafn-
framt sinn eiginn böðull.
I dag, 1. maí, fylkir vinnandi
fólk í bæjum íslands, liði á götun-
um og fagnar frelsi undirokaðra
og kúgaðra stétftarsystkina og kom-
andi hruni nazismans. En íslenskur
verkalýður gerir meir. Hann ber
eins og vinnandi fólk í öðrum
löndum, fram kröfur um, að frið-
Atvinna handa öllum!
Það er meginkrafa verkafólksins í dag
Verkafólk, sem komið er vel til
fullorðinsára, man tvenna tímana
atvinnulega. Það man kreppu- og
atvinnuleysisárin eftir 1930, þegar
fullhraustir og vinnufúsir menn
urðu að eyða verulegum hluta orku
sinnar í árangurslitla atvinnuleit.
— Þegar fyrirvinna fjölmenns
heimilis varð dag eftir dag að
hverfa vonsvikinn frá vinnustöðv-
unum til bjargarlítils heimilis — og
svo að lokum leita á náðir fátækra-
framfærslunnar, til þess, með nið-
urlægjandi eftirgangsmunum. að fá
allra brýnustu nauðþurftir fjöl-
skyldunnar.
Það man líka hin nýliðnu, at-
vinnulegu veltiár, þegar erlent her-
lið kom hingað og falaðist eftir
vinnuafli landsmanna, svo allir
gátu fengið að vinna, eins og þeir
vildu og þoldu, og í stað lítilla
tekna af vinnusnöpum, eða sultar-
pírings fátækraframfærslunnar,
kom öryggi fullra daglauna, sem í
flestum tilfellum fullnægði a. m. k.
hinum frumstæðari þörfum heimil-
anna, og veitti verkafólki yfirleitt
skilyrði til betra lífsviðurværis, en
það hafði áður þekt.
Sú reynsla, sem þessi tvö tímabil
hafa fært verkafólkinu, hefir gróp-
að óafmáanlega í vitund þess kjör-
orðið: ALDRREI FRAMAR AT-
VINNULEYSI, heldur ATVINNU
HANDA ÖLLUM.
Og þessi sjálfsagða krafa verka-
fólksins hlýtur að verða því ákveðn-
ari — og um leið ómótstæðilegri —
sem augljósara er, að með íslensku
þjóðinni eru nú fyrir hendi öll
meginskilyrði þess að hægt sé að
uppfylla hana.
Nægilegt fjármagn er til hjá
landsmönnum. í fyrsta sinni eiga
nú íslendingar stórfé inni í erlend-
um bönkum, og ríkisvaldið hefir
ákveðið, að verulegan hluta þessa
mikla gjaldeyris megi ekki nota til
annars en að kaupa fyrir fram-
leiðslultæki ýmiskonar og annað,
sem þarf til nýsköpunar atvinnu-
lífsins í landinu.
Og framleiðslutæki er þegar hægt
að fá, og verður a. m. k. hægt að fá
fljótt eftir að styrjöldinni lýkur.
Nú þegar eiga Islendingar í smíð-
um 45 fiskiskip í Svíþjóð. Nýbygg-
ingarráð hefir ákveðið að láta
smíða 50 fiskibáJta innanlands.
Hægt er að fá nýtísku togara frá
Ameríku, með litlum fyrirvara.
Útflutningsleyfi hefir fengist fyrir
fleiri skipum frá Svíþjóð, þ. á. m.
togurum, og ekki er vonlaust um,
að togarar muni bráðlega fáslt frá
Englandi, en þaðan mundu þeir
verða ódýrastir.
Auk þeirra véla, sem við fáum
frá Ameríku, höfum við nú loforð
fyrir ýmiskonar vélum frá Svíþjóð,
urin verði trygður, og öllum, er
vilja og geta unnið, verði trygð at-
vinna. Aldrei framar atvinnuleysi,
aldrei framar stríð, aukin mentun,
auknar framfarir.
Þdtta eru kröfur hins sigrandi,
vinnandi íólks.
og sjálfsagt verða vélar fáanlegar
frá fleiri löndum innan skamms.
Tæki til nýsköpunar atvinnu-
veganna og stóraukinnar fram-
leiðslu eru því og verða fáanleg. Og
markaðir fyrir aðalútflutningsvör-
ur okkar — sjávarafurðir ýmiskon-
ar — eru fyrir hendi og möguleikar
á að vinna nýja markaði í stórum
stíl, þegar samgöngur opnaslt til
meginlánds Evrópu, ef vel er að því
unnið.
En það eitt, að möguleikar séu
fyrir hendi, er ekki nóg. Það verður
líka að vera tiiíl sitaðar vilji til að
nota þá.
Þeir einstaklingar og félög, sem
fjármagnið eiga, verða að fást til að
leggja það í atvinnutæki og aukna
framleiðslu. Og bankarnir, sem
liggja með hundruð milj. króna,
verða að fást til að lána ríflega til
kaupa á stórvirkum framleiðsílu-
tækjum, eins og t. d. togurum.
En í þessu efni er enn alvarleg
tregða.
Smærri skipin, sem Fiskiveiða-
sjóður lánar ríflega til, svo ekki
þarf rnikið fjármagn til að eignasit
þau, fljúga út. I því birtist almenn-
ur vilji þeirra, sem ekki eru fjár-
sterkir, til að styðja nýsköpunar-
áform ríkisstjórnarinnar.
En enn er ekki vitað um neinar
aðgerðir einstaklinga eða félaga Itil
endurnýjunar hinum hrörlega tog-
araflota.
Stórkapitalistarnir virðast enn
liggja á liði sínu. Og bankarnir
hafa ekki sýnt mikinn vilja til að
veita fjármagni í nýsköpunina.
Þeltta verður ríkisstjórnin að láta
til sín taka.
Sá fjöldastuðningur, sem núver-
andi ríkisstjórn á að fagna, er órjúf-
anlega bundinn því, að ríkisstjórn-
in FRAMKVÆMI nýsköpunar-
áform sín, svo að hver maður geti
fengið verk að vinna.
Ef ríkisstjórnin lætur þetta meg-
inverkefni undir höfuð leggjaát, er
fjöldafylgi hennar farið. Hún verð-
ur því að fá eigendur fjármagnsins
til að sýna í verki stuðning sinn við
stjórnarstefnuna, eins og smáút-
vegsmenn þegar hafa gert.
Og nú verður að fá bankana, sem
eru ríkisstofnanir, til þjónustu við
nýsköpun atvinnulífsins.
Hér á Akureyri er althafnaleysið
mjög áberandi. Ekki er vitað, að
nokkurt nýtt skip hafi enn verið
keypt hingað. Og í sambandi við
hlutafjársöfnun þá, sem hér hefir
farið fram, til undirbúnings að
sitofnun útgerðarhlutafélags, hefir
itregða hinna fjársterkari manna
verið mjög áberandi.
En verkalýðurinn mun krefjast
atvinnu með meiri þunga en nokk-
urri sinni fyr.
Hann neitar að hverfa aftur til
atvinnuleysisáranna eftir 1930 - og
það því fremur, sem hann veit, að
íslenska þjóðin hefir nú meiri
möguleika til atvinnulegra althafna,
en hún nokkurntíma áður hefir
haft.
Ef þeir, sem fjármagnið eiga eða
Nær og f jær
„Alþýðum." segir að mikill vorhugur"
ríki nú í Alþýðuflokksfélaginu hér í bæn-
um. Nokkru áður hafði sama blað skýrt
frá því, að stjómarskifti hefðu orðið í fé-
laginu. Og loks var tilkynt að „Alþýðu-
m.“ myndi framvegis koma út í helm-
ingi stærra broti en verið hefir. Það var
)ví ekki nema mannlegt að almenningur
ætti von á, að Alþýðuflokkurinn í höfuð-
stað Norðurlands væri að hervæðaSt til
mikilla og glæsilegra afreka fyrir hinar
jrennu kosningar á næsta ári til þess að
reyna að halda hinu lítilfjörlega fylgi
sinu.
Og nú hefir hin „nýja“ stefna, hið nýja
andlit flokksins hér, komið í dagsljósið.
Á fundi bæjarstjórnar sl. þriðjudag
var til umræðu og afgreiðslu frumvarp
til áætlunar um tekjur og gjöld bæjar-
sjóðs Akureyrar fyrir árið 1945.
Bæjarfulltrúi Alþýðufl., Jón Hinriks-
son, SAT HJÁ við atkvæðagreiðsluna
um að stríðsgróðaskatturinn yrði hækk-
aður um 30 þús., upp í 100 þús. kr. —
Gerði hann það í nafni „verkamannanna“
sem „Alþýðum." segir, að hafi stofnað
Alþýðuflokksfélag Akureyrar? Sami bæj-
arfulltrúi sat einnig hjá við atkvæða-
greiðslu um, að sætagjald kvikmynda-
húsa yrði hækkað um 3 þús. kr., upp í 16
3ÚS.
Ekki sá heldur bæjarfulltrúi Alþýðu-
flokksins ástæðu til að rétta upp hend-
ina með tillögu um, að framlag til verk-
legra framkvæmda yrði hækkað um 100
þús., up í 400 þús. kr. Hann sat hjá.
Gerði hann það í nafni formanns Bíl-
stjórafél. Ak. og Hafsteins Halldórsson-
ar bílstjóra?
Þá sat hæstvirtur sami fulltrúi hjá við
atkvæðagreiðslu um, að framlag til
Bóka- og áhaldakaupa barnaskólans yrði
hækkað um 4 þús. kr„ upp í 10 þús. kr.
Gerði hann það í nafni mentaskóla- og
gagnfræðaskólakennaranna, sem eru í
Alþýðuflokksfél. Ak.?
Enn sat Jón hjá við atkvæðagreiðslu
um að framlag til bamaleikvalla yrði
hækkað um 15 þús. kr. upp í 20 þús.
Gerði hann það í nafni Helgu Jónsdótt-
ur og annarra kvenna i Alþýðuflokksfél.
Akureyrar?
Og Jón hélt áfram að sitja hjá. Hann
sat meira að segja hjá við atkvæða-
greiðslu um að framlag til lystigarðsins
yrði hækkað um 10 þús. kr. upp í 20 þús.
Gerði hann það í nafni náttúrufræðings-
ins og Skógræktarfélagsmeðlims Stein-
dórs Steindórssonar og annarra mennta-
skólakennara Alþýðuflokksfélags Akur-
eyrar?
Nú héldu margir að bæjarfulltrúi Al-
þýðuflokksfélags Akureyrar færi að
(Framhald á 7. síðu).
yfir því ráða, neita nú að veita því
til nýsköpunar atvinnulífsins, og
ef sú ríkisstjórn, sem letrað hefir
slíka nýsköpun á fána sinn, bregslt
loforðum sínum og bognar fyrir
þeim gamla hugsunarhætti, sem
heimtar stríð við verklýðsstéttina,
þá hefir verkalýðurinn eftir aðeins
eina leið, þ. e. að taka upp úrslita-
barálttuna um pólitísk og fjárhags-
leg forráð þjóðfélagsins og skipa
sjálfur málum þannig, að atvinna
verði handa öllum,
*