Verkamaðurinn - 28.09.1951, Blaðsíða 1

VERKAMAÐURINN
i
XXXIV. árg. Akureyri, föstudaginn 28. september 1951_27. tbl.
íranskur her hefir tekið olíuhreinsunarstöðina
í Abadan í sína vörzlu
Bretum skipað að hypja sig á brott
fyrir næstkomandi fimmtudag
Olíudeilan í Iran fer æ harðn-
andi. Fyrir nokkrum dögum síð-
an tilkynnti iranska stjórnin
Bretum, að allir brezkir olíu-
starfsmenn, sem eftir eru í
Abadan, verði að hverfa þaðan á
brott fyrir næstk. fimmtudag,
nema því aðeins að þeir gangi í
þjónustu Irans fyrir þann tíma.
Stjóin Irans hefur skipað ir-
Mæðuveikin enn
í fyrradag spurðust þau alvar-
legu tíðindi, að mæðiveiki hefði
orðið vart á svæði, þar sem fjár-
skipti höfðu farið fram, og er
þetta í fyrsta skipti, er það hefur
komið fyrir. Fannst mæðiveiki
í lungúm tveggja kinda,sem hafði
verið slátrað á Hólmavík sl.
þriðjudagskvöld .Voru kindurn-
ar frá kauptúninu Hólmavík og
hefur rannsókn leitt í ljós að
kindurnar höfðu smitast af
þurrmæðiveiki fyrir alllöngu.
SVALBAKUR seldi í fyrradag
4000 kit fyrir 12.368 sterlings-
pund og er nú á heimleið.
anska hernum að vera viðbúnum
öllu því versta. Hefur iranskur
her tekið olíuhreinsunarstöðina í
Abadan á vald sitt. Fengu aðeins
5 brezkir sérfræðingar að koma
þangað í gær, en í dag fær eng-
inn brezkur maður að stíga þar
inn fæti sínum. Unnið er að því
að koma sprengjum fyrir í olíu-
hreinsunarstöðinni og víðar.
Stjórn Bandaríkjanna hefur
skorað á irönsku stjórnina að aft-
urkalla brottvikningartilkynn-
inguna. Talið er ólíklegt að það
verði gert.
Foringjar brezka íhaldsflokks-
ins. Churchill og Eden, gengu í
gær á fund Attlee.
Brezka stjórnin hélt í gær-
morgun 3 stunda fund og til-
kynnti að honum loknum, að
engin ákvörðun hefði verið tekin.
Útgerðarmannafélag Akureyrar
andvígt því, að Bretar njóti
landhelgisfríðinda
Á fundi í Utgerðarmannafélagi Akureyrar 20. þ. m. var
rætt um hið nýja viðhorf í landhelgismálunum sem skapazt
hefur með tilkynningu ríkisstjórnarinnar frá 11. septemher sl.
Samþykkt var eftirfarandi ályktun:
„Ef sá skilningur fundarins á téðri fréttatilkynningu (frá
11. sept.), er réttur, að frestað skuli framkvæind á útfærzlu
landhelgslínunnar fyrir Norðurlandi gagnvart brezkum veiði-
skipum eftir að landhelgissamningurinn við Breta gengur úr
gildi 3. okt. næstk., þar til dómur er fallinn í landhelgisdeilu
Norðmanna og Breta, lýsir fxmdurinn sig mótfaliinn slíkri
ákvörðun og krefst þess, að Bretar hlíti sömu landhelgislög-
um og aðrar þjóðir. Að minnsta kosti sé það tryggt, að út-
lendingum sé ekki veittur ineiri réttur til fiskveiða en lands-
mönnuin sjálfum."
PÍANÓTÓNLEIKAR
Árna Kristjánssonar
t m
Leikfélag Akureyrar
færisf í aukana
Viðtal við Gunnar Hansen, leikstjóra
Tónlistarfélag Akureyrar hafði
III. tónleika ársins 1951 miðviku-
daginn 26. sept. í þetta sinn hafði
félagið fengið hinn ágæta lista-
mann Árna Kristjánsson píanó-
leikara til að flytja nokkur af
píanó-tónverkum Beethovens.
Á efnisskránni voru þessi lög:
Sónata í f-moll, op. 2 nr. 1
(fyrsta sónatan).
Sónata í c-moll, op. 111 (síðasta
(sónatan).
32 tilbrigði í c-moll.
Sónata í f-moll, op. 57
(Appassionata).
Eins og vænta mátti af slíkum
listamanni, var flutningur Árna
á þessum verkum hins mikla
meistara með miklum ágætum.
Eiginleikar Beethovens nutu sín
dásamlega vel, viðkvæmni hans
og skapofsi, viljastyrkur og
hetjuskapur til hins síðasta. Sér-
staklega var meistaralegur flutn-
ingurinn á sónötunum op. 57 og
111, ekki sízt hinni síðar töldu
(síðustu sónötunni), en hún er
eitt hið mikilfenglegasta píanó-
tónverk, sem samið hefur verið.
Það er bæði fróðlegt og
skemmtilegt að bera saman
fyrstu og síðustu sónötu Beet-
hovens. Fyrsta sónatan er æsku-
verk, samið meðan tónskáldið var
enn undir áhrifum fyrirrennara
sinna, einkum Ph. Em. Bachs og
J. Haydns. Síðasta sónatan er
samin, þegar Beethoven er fyrir
löngu vaxinn upp yfir þau áhrif
og hefir um áratugi verið sinn
eiginn lærimeistari. Þessi sónata,
sem í byggingu og meðferð
hljóma bendir fram til tónlistar
síðari tíma, er laus við tilfinn-
ingasemi, en rís í hreinleika, feg-
urð og tign svo hátt, að jafna má
við fegurstu tónverk Joh. Seb.
Bachs, hins mesta snillings allra
tíma, enda eru áhrifin af henni
eigi ósvipuð. Þó að Árni flytti öll
lögin meistaralega, fannst mér
hann þó komast hæst í flutningi
þessarar sónötu. Hún var eitt af
þeim ógleymanlegustu tónverk-
um, sem ég hefi heyrt.
Áheyrendur, sem voru margir,
fögnuðu listamanninum af mikl-
um innileik. Hann hlaut fagra
blómvendi og lék að lokum auka-
lag.
Þökk sé honum og Tónlistar-
félaginu.
A. S.
Ymsir músikhneigðir menn
hafa tjáð „Verkam.“ að píanótón-
leikar Árna Kristjánssonar hafi
verið með svo miklum glæsibrag,
að þeir séu einstæður atburður í
músiklífi Akureyrar.
ÞJOÐVILJINN 15 ára
31. október n. k.
31. okt. n.k. eru 15 ár liðin síð-
an Þjóðviljinn, hið skelegga blað
íslenzkrar alþýðu — eina dag-
blaðið sem hún á — hóf göngu
sína. Sósíalistar og aðrir velunn-
arar blaðsins um allt land munu
minnast afmælisins með því að
útvega Þjóðviljanum nýja áskrif-
endur.
Söfnunarnefndin hefur ákveð-
ið þrenn verðlaun handa þeim,
sem útvega Þjóðviljanum flesta
áskrifendur fram að 15 ára af-
mælinu:
1. Ferð til Austur-Þýzkalands.
2. Heildarútgáfa á ritum H. K.
Laxness.
3. Málverk.
Verðlaunin eru miðuð við
skrifendasöfnunina hvar sem er á
landinu og er öllum heimilt að
keppa um verðlaunin.
Glæsilegur sigur
kommúnista í Ástralíu
19. okt. í fyrra samþykkti þing
Ástralíu lög, sem bönnuðu Komm
únistaflokkinn. Lögin voru sam-
þykkt með stuðningi ssóíaldemo-
krata. Kommúnistaflokkurinn og
10 verkalýðssambönd landsins
skutu því til hæstaréttar Ástral-
íu, hvort þessi þrælalög væru
ekki brot á stjórnarskrá ríkis-
ins, og 9. marz sl. kvað hæsti-
réttur upp þann úrskurð að lögin
Leikfélag Akureyrar hefur ný-
verið hafið vetrarstarfsemi sína
af fullum krafti. Er það ætlun
félagsins að sýna fjögur leikrit á
dví leikári, sem nú er að hefjast.
Hefur stjórn L. A. ráðið Gunnar
Hansen, leikstjóra, til þess að
hafa á hendi leikstjórn í fyrsta
viðfangsefni félagsins. Er hann
nýkominn til bæjarins, og æfing-
ar hafnar.
Gunnar Hansen er danskur, en
hefur þó komrð öðru hvoru við
sögu íslenzkrar leiklistar um all-
langt skeið, og getið sér góðan
orðstýr. Undirritaður hitti hann
að máli fyrir fáum dögum, og gat
ekki stillt sig um að leggja fyrir
hann fáeinar spurningar.
Hvernig segir þér hugur um
starf þitt hér?
— Um það er of snemmt að
ræða að þessu sinni. Eg er alveg
nýkominn og öllum ókunnugur
ennþá.
Hvaða leikrit færðu til með-
ferðar?
— Fyrir valinu hefur orðið
gamanleikurinn Gift eða ógift
eftir enska rithöfundinn J. B.
Priestley.
Hvað ertu búinn að dvelja
lengi hér á landi, að þessu sinni?
— Nokkuð á annað ár. Síðast-
liðinn vetur starfaði eg hjá Leik-
félagi Reykjavíkur, og annaðist
leikstjórn á fjórum leikritum fyr-
ir félagið.
Þetta mun ekki vera fyrsta
dvöl þín á íslandi?
— Eg hef dvalið þrisvar áður
hér á landi. í fyrsta skipti kom
eg hingað til lands 1923 í þeim
erindum að kvikmynda leikritið
Hadda padda, eftir Guðmund
Kamban. Næst kom eg 1927, og
kom þá fyrst fram á íslenzku
leiksviði, en þá lék eg hlutverk í
„Sendiherranum frá Júpíter“
undir stjórn höfundarins, Guð-
mundar Kambans. f þriðja skipt-
ið kom eg 1934 og stjórnaði þá
fimm leikritum fyrir L. R. og lék
auk þess hlutverk Möllers kaup-
manns í „Pilti og stúlku“.
Þú hefur einnig lagt stund á
kvikmyndagerð?
— Já, og við það vann eg síð-
ast í 12 ár samfleytt. Og hingað
til lands, í fyrravor, kom eg í
þeim tilgangi að taka kvikmynd,
þótt það færi á annan veg.
Er það rétt, að þú sért ráðinn
til þess að setja á svið annað
leikrit hér á Akureyri seinna í
vetur?
— Já, en áður en það verður
væru brot á stjórnarskránni og
því ógild. — Þjóðaratkvæða-
greiðsla fór svo fram 22. þ. m. um
breytingu á stjórnarskránni í
fasismaátt og sigraði Kommún-
istaflokkurinn.
fer eg til Reykjavíkur og stjórna
þar leikriti á vegum L. íl. Kem
svo norður aftur eftir áramótin,
en það mim óráðið ennþá, hvaða
leikrit verður þá tekið til sýn-
ingar.
Gunnar Hansen, lcikstjóri.
Það hlýtur að verða öllum
þeim, sem leiklist unna, mikið
fagnaðarefni að L. A. réðist í það,
að fá svo þrautreyndan og mikil-
hæfan leikstjóra til starfa, og er
þess að vænta, að það megi verða
starfsemi félagsins, og leiklistar-
lífi Akureyrar, til sóma og efl-
ingar.
S. R.
Fyrirspurn til Braga
Sigur jónssonar og
bæjarfógeta
í grein, sem dr. Kristinn Guð-
mundsson, skattstjóri, skrifaði í
„Dag“ í fyrradag, með fyrir-
sögninni „Oþekkti hermaðurinn",
eru m. a. þessi athyglisverðu um-
mæli:
„Stutt er þó leiðin til bæjar-
fógetans, þar sem Bragi er talinn
starfsmaður hans, launaður af
ríkinu hærra en launalögin gefa
tilefni til, (Leturbr. Verkam.)
starf, sem áreiðanlega er ekki
meira en mánaðarstarf, jafnvel
fyrir „kjarabótakrata“.“
Er hér með skorað á Braga og
bæjarfógeta að gefa skýringu á
því, hvers vegna Bragi hefur
hærra kaup en honum ber sam-
kvæmt lögum. Og hvað eru laun-
in mikið hærri en vera ber?
90 þíis. kr. sekt
Skipstjórinn á rússneska móð-
urskipinu Tungus var dæmdur í
90 þús. kr. sekt og gert að greiða
allan sakarkostnað. Skipstjórinn
hafði verið sakaður um ólöglegar
athafnir í landhelgi.
Fyrir nokkrum dögum tók
varðskipið Blátindur rússneskan
fiskibát í Garðssjó. Rannsókn
málsins er lokið og þótti ekki
taka því að höfða mál.