Verkamaðurinn - 03.12.1954, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 3. desember 1954
tfERKHtimÐUKinn
Útgefandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
■_ 7>' ^ ^ í1
Ritnefnd: Bjöm Jónsson, ábyrgðarm., Jakob Ámason, Þór'vr Daníelss.
Afgreiðsla: Hafnarstræti 88. — Sími 1516. — Pósthólf 21.
Áskriftarverð 30 kr. árgangurinn. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Akureyri. — Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Framtíðarsýn, sem íhaldið óttast
Glæparitaf lóðið
Alþýðusambandsþingið, sem nú
er nýlokið, hefur vakið meiri at-
hygli og umræður en flestir eða
allir viðburðir í íslenzkum verka-
lýðsmálum og stjómmálum á síð-
ari árum. Það fer mjög að líkum
að viðbrögð og viðhorf verkalýðs-
ins annars vegar og afturhaldsafl-
anna hins vegar gagnvart störfum
þingsins eru næsta ólík. Málgögn
afturhaldsfylkingarinnar með
Morgunblaðið og Alþýðublaðið í
broddi fylkingar leggja mesta
áherzluna á það að telja almenn-
ingi trú inn að alþýðusamtökin
séu tvístraðri og ‘veikari en
nokkru sinni áður og þykjast
harma það mjög. Um allt land
vekur harmagrátur íhaldsins og
þjóna þess yfir því að alþýðusam-
tökin séu ekki nægilega sterk
aðhlátur. Menn spyrja að vonum:
hvenær hefur íhaldið óskað eftir
sterkum og einhuga samtökum
vinnustéttanna? Og enginn getur
svarað öðruvísi en: ALDREI. —
Ihaldið þarfnast fyrst allra hluta
tvístraðra verkalýðssamtaka til
þess að geta komið fram áformum
sínum, og þegar vonir þess að
geta sundrað þeim í opijmi bar-
áttu hafa brugðist ,þá hefur það
gripið til þess að lama samtökin
innan frá með því að seilast þar
til valda og áhrifa, falið sauðar-
gæru lýðskrums og blekkinga.
fhaldið er lostið skelfingu.
Hræðsla þess við alþýðusamtökin
undir forustu vinstri manna lýsir
af hverri linu, sem máltól þess
rita um verkalýðsmálin. Forsmán
íhaldssendlanna í stjóm Alþýðu-
sambandsins hefur verið þvegin
af verkalýðssamtökunum. Sam-
starfsmenn þeirra og þjónar hafa
einnig orðið að víkja. Örþrifaráð-
ið, að beita starfsemi fimmtuher-
deildar innan alþýðusamtakanna,
hefur litið sitt endadægur.
Á þingi Alþýðusambandsins
var mörkuð skýr stefna í kaup-
gjaldsmálum, atvinnumálum, við-
skiptamálum, sjávarútvegsmálum
og flestum öðrum landsmálum,
sem varða hag aiþýðu manna um
land allt. Allar hinar ítarlegu
ályktanir um þessi mál voru sam-
þykktar því nær einróma, þrátt
fyrir það að allar eru þær í full-
kominni andstöðu við afturhaldið
og stefnu ríkisstjómar þess. Full-
trúar afturhaldsins á þinginu létu
ekki á sér kræla, þegar þessi höf-
uðmálefni þingsins lágu fyrir til
umræðna og afgreiðslu. Þeir
vissu sem var að andstaða þeirra
við þessar samþykktir mundu af-
hjúpa þá enn greinilegar en orðið
var og kusu því að draga sig í hlé
eða þykjast samþykkir. Fyrir
þeim var það aðalatriðið að ná
forustu samtakanna í sínar hend-
ur, vitandi það, að þá hefðu þess-
ar samþykktir verið pappírsgögn
ein, sem aldrei hefðu hlofið þann
styrk að bakhjarli, sem nauðsyn-
legur var til þess að þær yrðu að
veruleika.
Þar er komið að aðalatriði
málsins. Skýringunni á íhaldslát-
unum kringum Alþýðusambands-
þingið. Undir niðri veit aftur-
haldið að sú víðtæka samvinna
vinstri aflanna, sem stendur að
baki stjórnar samtakanna mun
eflast og styrkjast á næstu tímum
og verða fær um að bera sam-
þykktir þingsins fram til sigurs,
gera þær að veruleika í lífi og
starfi alþýðunnar. Það er þessi
framtíðarsýn, sem íhaldið óttast
en alþýðustéttin fagnar og mark-
ar afstöðuna til Alþýðusam-
bandsþingsins.
Innanlðnds-
áætlun
Gildir frá 1. október
1954.
REYKJAVÍK-
Akureyri: Alla daga.
Bíldudalur: Mánudaga.
Blönduós: Þriðjudaga,
laugardaga.
Egilsstaðir: Þriðjudaga,
fimmtudaga, laugard.
Fagurhólsmýri: Mánudaga,
föstudaga.
Fáskrúðsfjörður: Fimmtud.
Flateyri: Þriðjudaga.
Hólmavík: Föstudaga.
Hornafjörður: Mánudaga,
föstudaga.
ísafjörður: Mánudaga,
miðvikudaga, föstudaga,
laugardaga.
Kirkjubæjarklaustur:
Föstudaga.
Kópasker: Fimmtudaga. *
Neskaupstaður: Fimmtud.
Patreksfjörður: Mánudaga,
laugardaga.
Sandur :Miðvikudaga.
Sauðárkrókur: Þriðjudaga,
laugardaga.
Siglufjörður: Miðvikudaga.
Vestmannaeyjar: Alla daga.
Þingeyri: Þriðjudaga.
AKUREYRI—
Egilsstaðir: Þriðjudaga.
Kópasker: Fimmtudaga.
Reykjavík: Alla daga.
r
Islands h.f.
„í þúsund ár höfum við setið
við sögur og ljóð.“ Þannig kemst
skáldið og prófessorinn Jón
Helgason að orði um íslenzku
þjóðina í einni af hinum snjöllu
vísum sínum. Þessi orð eru sönn.
íslendingar hafa vissulega setið
langdvölum við sögur og ljóð á
liðnum öldum. Lestur bóka hefur
verið aðall þjóðarinnar, yndi
hennar og athvarf. Kynslóð eftir
kynslóð hefur sökkt sér niður í
lestur og hugleiðingar um forn-
sögurnar, persónur þeirra og at-
burði. Hún hefur ausið af skáld-
legum nægtabrunni þeirra. Þang-
að hefur hún sótt fyrirmyndir
um glæsilega menn og konur,
drengskap í baráttu, djörfimg í
framkomu, hetjuskap og heift-
rækni. En íslendingar hafa lesið
og lært fleira en sögumar. Þeir
hafa einnig lært og lesið ljóð,
eddukvæði, dróttkvæði, sálma,
dansa, vikivaka, rímur og margs
konar annar kveðskapur hefur
leikið henni á tungu frá ómuna-
tíð.
Hvert gildi hefur þetta haft?
Eg efast ekki um, að þessi ljóða-
og sagnaást eigi mikinn þátt, ef
ekki mestan þátt, í því, að við lif-
um enn sem sérstök þjóð í landi
þessu. Eða hvar væri þjóðerni
okkar og menning stödd, ef ekki
hefðu verið unnin bókmennta-
störf hér á liðnum öldum? Hvar
vær itunga okkar og saga? Þessu
er auðsvarað. ísland væri danskt
land, hjálenda annars ríkis. Þjóð-
in væri þýðingarlítill hluti af
annarri þjóð, án sjálfstæðrar sögu
og menningarerfða.
En hvers vegna er eg að rifja
þetta upp hér? Er ekki allt í stak-
asta lagi með nútímabókmenntir
okkar og bókmenntaáhuga? Eiga
íslendingar ekki snjalla rithöf-
unda og skáld, sem senda frá sér
góðar og gagnlegar bækur, sögur
og ljóð? Og situr þjóðin ekki enn
við lestur þeirra sem fyrr? Eg
rifja þetta upp vegna þess að mér
virðist, að nú sé að draga geig-
vænlega bliku á loft í þessum
efnum. Eg á þó ekki við það, að
þjóðin eigi ekki glæsileg skáld og
rithöfunda, því að það á hún
vissulega, og e. t. v. hefur hún
aldrei átt jafn-mörg góðskáld
sem einmitt nú. Heldur er það
hitt, sem eg óttastt, að þjóðin
sitji ekki lengur við lestur sagna
og ljóða, a. m. k. ekki í sama mæli
og fyrr, og að bókmenntasmekk-
ur æskunnar sé í voða staddur,
og þar með er eg kominn að
kjarna málsins. Því að hvað stoð-
ar það að eiga góðar bækur eftir
snillinga, ef enginn les þær?
Eitt af því, sem stuðlar að því
að eyðileggja bókmenntasmekk
æskunnar, og það hættulegasta,
eru hin svokölluðu sakamála-
tímarit, sem nú flæða yfir landið
og fjölgar stöðugt, bæði innlend
og erlend. Eg hef kynnt mér hin
innlendu glæpamálarit lítillega
undanfarið, og það var óhugnan-
legt verk. Allt efni þeirra fjallar
um glæpi og aftur glæpi, morð,
rán, þjófnaði, réttarhöld í glæpa-
málum og því um líkt. Mest af
efni þessu er erlent að uppruna,
þýtt úr samsvarandi sorpritum,
erlendum. í þeim eintökum, sem
eg hef athugað, fann eg aðeins
eina ritsmíð um íslenzkt mál.
Þetta mál var hin alræmdu Litlu-
Þverárundur, sem áttu sér stað
fyri rrúmum 20 árum vestur í
Húnaþingi.
Þama er að finna nákvæma
lýsingu á atburðum þessum. Öll
er greinin ruddaleg og í engu
hlífzt við að ýfa upp þau illa
grónu sár, sem atburðir þyssir
ollu þeim, er hlut að áttu. Hér er
því um mjög siðlaust og rudda-
legt skrif að ræða. En ekki eru
öll kurl komin til grafar, því að
ekki er nóg með, að allar bóka-
búðir séu fullar af innlendum
glæparitum, heldur beinlínis
streyma hin amerísku „hazard“-
blöð yfir landið. Og þó hin inn-
lendu séu til, eru þau þó flest
meinlaust gaman í samanburði
við hin vestrænu ,,æskulýðsblöð“.
Þau fjalla einnig um morð og
aðra glæpi, en þau eru að því
leyti fullkomnari hinum inn-
lendu, að þau eru prýdd fjölda
teikninga til skýringar efninu og
til að auka áhrif þess á lesend-
urna. Allar eru myndir þessar
hinar viðbjóðslegustu. Þar gefur
að líta sundurstungin lík, afkára-
legar forynjur og djöfla, brjálaða
morðingja o. s. frv. Og það, sem
skelfilegast er við þessi rit er það,
að þau eru ætluð bömum og
unglingum til lestrar, og þau eru
fyrst og fremst lesin af þeim.
Menn geta svo gert sér í hugar-
lund, hversu hollt lestrarefni
slíkt er fyrir óþroskuð og áhrifa-
gjöm börn. En hvernig stendur á
þessum ósköpum? Hvaða öfl eru
hér að verki? Því er fljótsvarað.
Hér eru að verki hin blygðunar-
lausu fjárgróðaöfl hins kapital-
iska þjóðskipulags, sem einskis
svífast í skefjalausri fíkn sinni í
auð og völd.
Hvert meðal, hversu siðlaust
og viðbjóðslegt sem það er,
hversu spillandi og mannskemm-
andi áhrif, sem það kann að hafa,
er leyfilegt að nota, aðeins ef það
næ rtilgangi sínum, að veita þeim
gróða, sem því beittir. Hér verð-
ur að taka í taumana ,og það fyrr
en síðar. Það má ekki líðast, að
fáeinum samvizkulausum fjár-
plógsmönnum haldizt uppi að
maka krókinn á því að kenna ís-
lenzkum bömum og unglingum
morð og aðra glæpi, og eyðileggja
bókmenntasmekk þeirra.
Hér er fyrst og fremst verkefni
fyrir hin ýmsu æskulýðsfélög í
landinu, því að þeim stendur
næst að hefjast handa sjálfum sér
til vamar. Eg skora því á alla
unga menn og konur: Bindizt
samtökum og rekið þennan ófögn
uð af höndum ykkar, krefjist þess
af valdamönnum þjóðfélagsins, að
allur innflutningur og útgáfa
glæpatímarita verði bönnuð í
landinu.
Verði það ekki gert er hætta á
ferðum, og þá er óvíst hvort við
íslendingar getum stært okkur
lengi af því, að þjóð vor sé sönn
bókmenntaþjóð.
Góð ag kærkomin jólagjöf
er Ijósmynd frá
LJÓSMYNDASTOFU
EÐVARÐS SIGURGEIRSSONAR.
Akureyri.
Skógræktarfélag Eyfirðinga
selur
Jólatré og jólakort Landgræðslusjóðs.
Einnig íslenzkar:
Furu- og greni-greinar til jólaskreytingar
Panta má hjá undirrituðum í síma 1464.
ÁRMANN DALMANNSSON.
G. J.