Verkamaðurinn - 17.08.1956, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 17. ágúst 1956
UERKflllUffiURItin
Ritstjóri: [>ORSTt,INN JÓNATANSSON.
Útgefandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Blaðstjórn: Bjorn Jónsson, Einar Kristjánsson, Jakob Árnason.
Afgreiðsla: Ilafnarstræti 88. Sími 1516. Pósthólf 21.
Áskriftarverð 40 krónur árg. Lausasöluverð 1. kr. eintakið.
Akureyri. — Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Viiistri stjórn
í minningu Spánarstríðsins
Ýmis tíðindi hafa gerzt í land-
inu síðustu vikurnar, meðan
blaðið hefur verið í sumarfríi. —
Þau munu þó merkust, og lík-
legust til að hafa mikla þýðingu
fyrir þjóðarheildma, að ný ríkis-
stjórn hefur tekið við völdum,
samstjórn Alþýðubandalagsins,
Alþýðufloikksins og Framsóknar-
flokksins. Hér er um að ræða
samvinnu allra þeirra flokka,
sem nefndir hafa verið og nefna
sig sjálfir vinstri flokka, og enda
þótt þessa flok'ka greini mjög á
um ýmis mál er það vissulega
sannleikur, að fjölmörg stefnu-
sfcrárairiði og áhugamál þeirra
eru þau sömu eða svo svipuð, að
með góðum vilja ætti að mega
brúa þau bil, sem þar eru. Sumir
kunna að vilja draga í efa, að
þetta sé rétt og benda á harð-
vítugar deilur þessarra flokka og
harða baráttu í kosningunum, en
í því sámbandi er vert að benda
á, að í hita kosningabaráttunnar
er jafnan dregið fram og stöðugt
hamrað á því, sem á milli ber, en
þau mál, sem lítill skoðanamun-
ur er um hverfa fremur í skugg-
ann eða eru alls ekki nefnd. Hitt
er sívo að sjálfsögðu einnig rétt,
að um ýmis mikilsverð mál er
verulegur skoðanamunur milli
þessara flokka, en það er áreið-
anlega von allrar aliþýðu, að
einnig í þeirn málum takist for-
ystumönnunum að finna þann
meðalveg, sem abnenningur get-
ur við unað.
Að einu leyti hefur hin nýja
stjórn þegar hlotið mjög mikils-
verð meðmæli. Foringjar íhalds-
ins og blöð þeirra hafa ekki
staðið reiðari yfir neinu, sem
gerzt hefur innanlands eða utan
um langt árabil, sem myndun
þessarar stjórnar. Betri með-
mæla getur hin nýja stjórn vart
óskað sér. Meðan íhaldið eys yfir
hana úr slkólum reiði sinnar, er
henni óhætt að treysta því, að
hún er á réttri leið, og jaifnlengi
getur alþýða fólks gert sér vonir
um árangursríkt stjómarsam-
starf, Jafnframt er rétt að minn-
ast þess, íhaldsblöðimum til æv-
arandi skammar, að svo langt
hafa þau gengið í óhróðri og sví-
virðingum um hina nýju ríkis-
stjórn að einsdæmi mun. Er hér
eirnkum átt við fréttaskeyti þau,
sem þessi blöð hafa sent ut um
allan heim og eru þess eðlis sum
hver, að þau virðast til þess eins
ætluð að sverta íslenzku þjóðina
út á við og draga úr trausti
hennar meðal annarra þjóða.
Foringjar og ráðamenn íhalds-
ins, auðmannastétt Reykjavíkur,
hefur lenegi verið dugleg við að
raka að sér auði og völdum á
kostnað annarra stétta þjóðfé-
lagsins og í skjóli við valdaað-
stöðu Sjálfstæðisflokksins í rík-
isstjórn og bönkum. Auðmanna-
stéttin er orðin svo fjölmenn og
valdamikil, að þjóðinni er stór-
háski að. Það verður eitt aðal-
S verkefni hinnar nýju stjórnar að
stemma stigu við vexti og óeðli-
legum áhrifum þessarrar stéttar,
en tryggja réttláta skiptingu
þjóðarteknanna. í því sambandi
hyggst stjórnin hafa nána sam-
vinnu við samtök vinnandi stétta
í landinu og hefur nú þegar
skipað sérstaka nefnd í því sam-
bandi, en í þeirri nelnd eiga sæti
fulltrúar Alþýðusambands ífe-
lands og Stéttarsambands bænda,
auk stjórnSkipaðra fulltrúa. —
Þessar aðgerðir eru voðalegar í
augum íhaldsins og þess vegna
brýzt reiði þeirra út á svo ofsa-
legan hátt þegar eftir valdatöku
stjórnarinnar.
Það eru miklar vonir bundnar
við hina nýju stjórn, en full
ástæða er þó til að benda á, að
miklir erfiðleikar munu verða á
vegi hennar og þess því ekki að
vænta, að hún fái hrundið í
framkvæmd öllum áformum sín-
um á stuttum tíma. Hún hefur
tekið við slæmum arfi frá íhald-
inu. Efnahagslíf þjóðarinnar er í
slíkri úlfakreppu, að ekki veerð-
ur lagfært á einum degi. Þess
ber og að minnast, sem áður er
getið, að íhaldið hefur hreiðrað
um sig í hinum þýðingarmestu
stöðum og þaðan er engrar sam-
vinnu né aðstoðar að vænta,
heldur harðvítugrar og ófyrir-
leitinnar andstöðu. Til þessa
verðui almenningur að taka til-
lit, þegar dæma skal verk hinn-
ar nýj.u stjórnar, og sýna henni
nokkra biðlund. En það er án efa
ósk og von allra vinstri manna,
að samstarfið innan þessarrar
stjórnar megi takast sem allra
bezt, og að henni verði langra
lífdaga auðið, og þá mun reynsl-
an sýna að rétt spor hafi verið
stigið með myndun hennar.
Eitt er það atriði í stefnuyfir-
lýsingu hinnar nýju stjórnar, sem
vert er fyrir okkur Akureyringa
að veita sérstaka athygli, en þar
stendur: „Ríkisstjórnin mun
beita sér fyrir að skipuleggja al-
hliða atvinnuuppbyggingu í
landinu, einkum í þeim þremur
landsfjórðungum, sem nú eru
verst á vegi staddir í atvinnu-
legum efnum.“ Þessi yfirlýsing
gefur okkur vonir um, að nú
verði loks snúið við á þeirri
braut að staðsetja öll atvinnufyr-
irtæki á suð-vesturhomi lands-
ins, svo sem segja mé, að gert
hafi verið að undanfömu, og með
því stefnt markvisst að því að
leggja aðra landshluta í eyði. —
18. júlí s.l. voru liðin 20 ár síð-
an fasistauppreisnin hófst á
Spáni. í nærri þrjú ár barðist hið
unga, spánska lýðveldi fyrir til-
veru sinni. Sú barátta var þýð-
ingarmesta og hetjulegasta bar-
átta, sem háð var gegn fasisma
og stríði á fjórða tug þessarar
aldar. Miklu sterkari óvinir réð-
ust gegn spánska lýðveldinu, þar
sem voru ítalía Mussolinis og
Hitlers-Þýzkaland ,og vonir
spænskra lýðveldissinna um að-
stoð frá „vesturveldunum" reynd
ust tálvonir og verra en það. —
Þannig var ástandið meðan
spánska alþýðan barðist sinni
hetjulegu baráttu. Andstæðing-
arnir voru ekki aðeins fasistarn-
ir iheima á Spáni, heldur einnig
tvö af mestu herveldum heims-
ins, ítalía og Þýzkaland, og þau
lönd, sem hægast hefðu átt með
að veita hjálp, England og Frakk
land, neituðu að hreyfa hönd né
fót, meðan þýzku og ítölsku fas-
istarnir æfðu árásarlistir sínar á
spænskri alþýðu, áður en þeir
tóku til við Frakka og Englend-
inga sjálfa.
20 ár eru ekki langur tími, en
þó gleymist margt á skemmri
tíma, og skali því rifjað hér upp
í örstuttu máli, hver voru upptök
spænsku borgarastyrjaldarinnar:
í febrúar 1936 voru háðar
kosningar til spánska þjóðþings-
ins, og í þeim kosningum hlaut
Alþýðufylkingin verulegan meiri
hluta, eða 268 fulltrúa móti 205
fulltrúum hægri manna. Alþýðu-
lylkingin var mynduð af nokkr-
um milliflökkum, sósíaldemó-
krötum og kommúnistum. Af
fulltrúum hennar voru 98 sósíal-
deemókratar, 16 kommúnistar og
154 frá milliflokkunum, sem
höfðu þannig meirihluta í þing-
flokknum og einnig í þeirri ríkis-
stjórn, sem mynduð var. Ríkis-
stjórnin hófst þegar handa um
að hrinda í framkvæmd ýmsum
framfaramiálum í samræmi við
kosningastefnuskrá Alþýðufylk-
ingarinnar, m. a. með stórfelldum
umbótum í jarðræktarmálum til
að bæta lífs'kjör bænda og land-
búnaðarvenkafólks og með því að
takmarka völd stórjarðeigenda,
sem sátu yfir hlut leiguliða.
Einnig hóf stjórnin stórfelldar
umbætur í skólamálum og ýmsar
aðrar aðgerðir til að efla og
tryggja lýðræðið í landinu, veita
fólkinu aukin réttindi og betri
aðstöðu menningarlega og efna-
hagslega.
Gegn þessari framfarapólitík
skipulagði fasistahershöfðinginn
Franco vopnaða uppreisn, studd-
ui’ af kaþólsku kirkjunni, stór-
Það er fagnaðarefni, er stjórnar-
völdunum lærist það nú, að
binda ekki hugsun og fram-
kvæmdir við Faxaflóa einan,
þegar hugsa á um landið allt. Sú
hugsunarvilla hefur þegar látið
nóg illt af sér leiða og eru þó
áhrif hennar hvergi nærri fulll-
ljós enn. í þeirri von, að stjórn-
inni auðnist að framkvæma þetta
og önnur stefnumál sín óskum
við henni góðrar framtíðar og
langra lífdaga.
jarðeigendum og hægrisinnuðum
liðsforingjum. En alþýðan skipu-
lagði sig þegar til hraustlegrar
varnar fyrir nýunnu frelsi sínu,
rak afturhaldsseggina af höndum
sér og endurreisti hið lýðræðis-
lega skipulag um allt landið. En
þá hófu þýzku og ítölsku fasist-
arnir sínar aðgerðir. Lýðræðið
á Spáni skyldi barið niður.
Lýðveldisherinn varðist lengi
og frækilega við hinar erfiðustu
aðstæður, en við ofurefli var að
etja. Margsinnis leitaði spænska
stjórnin eftir aðstoð Þjóðabanda-
lagsins ,en það var sem að tala
við daufdumba. — Ráðamenn
Þjóðabandalagsins annað tveggja
skildu ekki eða vildu ekki skilja,
hvað var að gerast. England og
Frakkland höfðu allt ráð Þjóða-
bandalagsins í hendi sér og í stað
þess að veita lýðveldisstjórninni
sjálfsagða aðstoð og skylduga
eftir lögum Þjóðabandalagsins
var ákveðið að reka svokallaða
hlutleysispólitík, sem m. a. þýddi
það, að aðildarrfki Þjóðabanda-
lagsins máttu ekki selja eða láta
á annan hátt af hendi við Spán-
verja vopn eða annan útbúnað,
sem þeim mætti að haldi koma.
Með þessu móti voru spænsku
lýðveldissinnarnir einangraðir og
dæmdir til að bíða lægri hlut,
því að á sama tíma streymdu
hermenn fasistaríkjanna til
Spánar, búnir fullkomnustu víg-
vélum þess tíma. Þeir tryggðu
"Franco sigurinn og þeir hlutu
mikilsverða æfingu í styrjaldara-
tækni áður en þeir hófu aðra
heimsstyrjöldina og sneru víg-
vélunum að þeim sömu aðilum,
sem tryggðu þeim óhindrað æf-
ingasvæði á Spáni. Hlutleysis-
pólitík vesturveldanna varð
banaráð hinu unga lýðveldi
Spánar, en varð höfundum sín-
um einnig dýr. Mótti segja að
þar sannaðist áþreifanlega, að
„sér grefur gröf þótt grafi“.
Af Evrópulöndum voru það að-
eins Ráðstjórnarríkin, sem alla
tíð héldu vinsamlegu sambandi
við hina löglegu stjórn Spánar
og birgðu hana að vopnum og
visturn, að svo miklu leyti, sem
hægt var að koma því áleiðis
gegnum einangrunarhring vest-
urveldanna. Ríkisstjórn og al-
þýða Spánar naut einnig mikillar
virðingar og samúðar alþýðu
manna í öllum löndum, þrátt
fyrir hina sviksamlegu afstöðu
vesturveldanna, og fjöldi sjálf-
boðaliða hélt til Spánar víðs veg-
ar að til að berjast með lýðveld-
(Framhald á 4. síðu).
„Parkdrengekoret“
Drengjakór K.F.U.M. í Kaup-
mannahöfn, „Parkdrcngekoret",
heimsótti Akureyri á þessu
sumri og hélt hér þrjér söng-
skemmtanir, tvær í Samkomu-
húsinu, en eina í kirkjunni.
Verkamaðurinn var þá kominn í
sumai-leyfi, og hefir því eigi get-
að sagt frá þessum skemmtunum.
Þó að nú sé langt um liðið, vil ég
lítillega minnast á söng þessa
kórs. Er þar skemmst frá að
segja, að hann var í alla staði vel
vandaður og hinn eftirtektar-
verðasti.
Söngstjórinn, hr Jörgen Brem-
holm er ágætlega menntaðm-
maður, bæði sem þjálfari radd-
anna og flytjanda laganna. Radd-
beiting var í fullu samræmi við
hinn bezta ítalðka söngskóla, og
það var furðulegt, hve mikið líf
og sál þessir ungu drengir lögðu
í lögin.
Að öllu samanlögðu tókst kór-
söngurinn öllu betur í Sam-
komuhúsinu en í kirkjunni, í
Samkomuhúsinu léku drengirnir
líka smáleiki, sem vöktu mikla
gleði.
í kirkjunni voru tveir þættir
kórsöngsins fluttir niðri í kór
kirkjunnar. En á þeim stað, sem
drengirnir stóðu, er fremur erfitt
að syngja vegna þess, að endur-
hljómur frá bakvegg og hvelf-
ingu fer að mestu fyrir ofan höf-
uð þeirra, sem syngja (mikið
betra að standa innar eða frammi
í tröppunum). Varð þetta til
þess, að drengirnir beittu rödd-
inni ósjálfrátt um of, og dró það
nokkuð úr raddgæðum og lögun-
um hætti til að falla nokkuð.
Síðasti iþáttur kórsöngsins fór
fram uppi á svölum kirkjunnar
með orgelundirleik. Var só þátt-
ur unaðsfagur, því að þar er
mjög gott að syngja.
Nokkrir drengjanna sungu
einsöngva, og tókust þeir prýði-
lega.
Niels Aage Bundgaard organ-
isti lék undir söngnum á piano
og á kiikjuorgelið, og auk þess
lék hann einleik á orgelið:
Toccötu og fúgu í d-moll eftir J.
S. Bach og Passacaglíu í d-moll
eftir D. Buxtehude. Hann er
dugandi oganisti, en naut sín
ekki sem skyldi vegna ófullkom-
leika orgelsins.
A. S.
Kirkjan. Vegna fjarveru beggja
sóknarprestanna á sunnudaginn
verður ekki messað þann dag á
Akureyri.
TILKYNNING
frá Sjúkrasamlagi Akureyrar.
ÓLAFUR SIGURÐSSON læknir, hættir heimilislæknis-
störfum fyrir Sjúkrasamlag Akureyrar 1. sept. n. k.
Þeir samlagsmenn, sem skráðir hafa verið hjá hon-
um, verða að velja sér annan lækni og hefst sú skráning
mánudaginn 20. ágúst n. k. á skrifstofu samlagsins, og
þar verða nánari upplýsingar gefnar. (Sími 1934)
SJÚKRASAMLAG AKUREYRAR.