Verkamaðurinn - 19.02.1960, Qupperneq 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudagínn 19. febrúar 1960
Það fer ekki á milli mála, að
allur almenningur á íslandi, allt
alþýðufólk, án tillits til þess, hvar
hver og einn hefur skipað sér í
stjómmálaflokk, óttast og skelfist
þá stórfelldu byltingu, sem nú er
verið að gera í efnahags- og pen-
ingamálum þjóðarinnar.
Hver og einn alþýðumaður,
jafnt ungir sem gamlir, sjá nú
fram á það, að lífskjör þeirra
verða færð á lægra stig en verið
hefur síðustu tvo áratugina a. m.
k. Og maður spyr mann, hvernig
stendur á þessu? Getur það stað-
izt, að þörf sé þessarra aðgerða?
Hef eg og þú lifað svo um efni
fram, að þörf sé að minnka þann
hlut, sem við fáum af þjóðartekj-
unum og stórbreyta afkomumögu-
leikum okkar til hins verra?
Fæstir munu taka alvarlega
fullyrðingar stjórnarflokkanna um
óhóflega eyðslu þjóðarinnar, þegar
það er athugað, að ekki hefur ver-
ið um neina skuldasöfnun erlendis
að ræða vegna kaupa á almennum
varningi. Öll skuldasöfnun erlend-
is, og hún hefur ekki verið mikil,
stafar af sérstökum framkvæmd-
um, sem ýmist skila andvirði sínu
mjög fljótt í erlendri mynt’ eða
spara þjóðinni gjaldeyriskaup. Til
almennra nota hefur þjóðin ekki
tekið meira en hún hefur aflað, og
því fer víðs fjarri, að allt það, sem
skipt hefur verið milli þegnanna,
hafi verið étið upp. Þjóðin hefur á
undanfömum árum safnað stór-
kostlegum verðmætum. Hún hefur
fest svo stóran hluta tekna sinna í
varanlegum eignum, að slíks munu
fá dæmi með öðrum þjóðum. —
Ibúðabyggingar, ræktun landsins
og uppbygging sveitanna, rafvæð-
ingin, fiskiðjuverin, nýju fiskiskip-
in o. fl., er sparnaður þjóðarinnar.
Þetta er það, sem þjóðin hefur afl-
að umfram það, sem hún hefur
eytt. Erlent lánsfé nemur ekki
nema litlu broti af því fjármagni,
sem farið hefur til fjárfestingar,
eða, eins og áður er bent á, aðeins
jafnvirði nokkurra stærstu fram-
kvæmdanna, sem eru alþjóðareign.
Öll fjárfesting einstaklinga og fé-
laga er hreinn sparnaður. Hitt er
önnur saga, að fjárfestingunni hef-
ur ekki alltaf verið beint að þeim
verkefnum, sem hagfelldast hefði
verið. Kemur þar til skipulags-
leysi og skortur á heildarstjórn.
Ef við stæðum nú í sömu spor-
um og við stóðum 1940, hefðum
ekki keypt nýjan flota fiskiskipa
og flutningaskipa, ekki byggt upp
fiskiðnað í landinu, ekki byggt
nýjar rafstöðvar og orkuveitur,
ekki byggt neitt teljandi af íbúðar-
húsum, ekkert sinnt um vélvæð-
ingu landbúnaðarins og enga
áburðarverksmiðju eða sements-
verksmiðju byggt, en samt safnað
erlendum skuldum, þá væri hægt
að segja, að við hefðum lifað um
efni fram. Þá væri það sannleikur,
að við hefðum eytt meiru en við
hefðum aflað. En eins og málin
horfa nú við er fjarstæða að halda
slíku fram.
Við höfum ekki eytt
of miklu.
Það var orðað svo í upphafi
þessarrar greinar, að verið væri að
gera stórfellda byltingu í efnahags
málum þjóðarinnar. Og það er
rétt Sjálfir orða stjórnarflokkarn-
ir þetta svo, að þeir séu „að beita
sér fyrir gagngerðri stefnubreyt-
ingu í efnahagsmálum þjóðarinn-
ar.“ Þessa gagngerðu stefnubreyt-
ingu segja stjórnarflokkarnir, að
nauðsyn sé að gera vegna þess, að
„þjóðin lifi um efni fram.“ — Nú
hefur þegar verið sýnt fram á það,
að þetta eru falsrök ein. Þjóðin
hefur í rauninni lagt fyrir mjög
stóran hluta heildarteknanna. Ef
samt sem áður væri talið rétt að
stilla dæminu þannig, að undir
engum kringumstæðum mætti
taka erlend lán, væri áreiðanlega
auðvelt að takmarka framkvæmd-
ir og fjárfestingu við það, sem
þjóðin gæti greitt á hverju ári, án
þess að lífskjörin væru skert svo
stórkostlega, sem nú er ætlunin.
Það þarf enga gengislækkun og
enga nýja skattlagningu til að
draga úr fjárfestingarframkvæmd-
um. Það þarf ekki einu sinni
vaxtahækkun eða samdrátt útlána
til þess, en þeim aðferðum á nú að
beita með gengislækkuninni til að
því, að samið verði um hærra
kaup með nýjum kjarasamningum.
Á sama hátt á einnig að koma í
veg fyrir að kaup bænda og ann-
arra, sem við landbúnað vinna,
hækki. Með þessu móti á að
skerða stórlega þann faluta þjóðar-
teknanna, sem kemur í hendur
launþega og bænda. En það segir
sig sjálft, að þá vex hlutur ann-
arra að sama skapi.
Það, sem er að gerast, er það,
að hér er verið að koma á alræði
kapitalismans, blindri stjórn pen-
ingavaldsins. Það er Sjálfstæðis-
flokkurinn, með aðstoð Alþýðu-
flokksins, sem er að hrinda þessu í
framkvæmd. Allir vita, að slíkt
hefur alla tíð verið óskadraumur
flestra forystumanna Sjálfstæðis-
flokksins, en til skamms tíma
munu fáir hafa látið sér koma til
hugar, að Alþýðúflokkurinn yrði
til þess að hjálpa til að gera þenn-
an draum að veruleika.
Þó að það sé þjóðskipulag
kapítalismans, sem ríkir hér á
Þeir „stóru“ eiga að hafa einkarétt
til þess. Og samvinnufélögin
þurfa að draga saman seglin, það
þarf að lama starfsemi þeirra, og
fyrsta skrefið til þess er að skylda
þau til að afhenda Seðlabankan-
um nokkurn hluta af innstæðum
félagsmanna.
411t á sömu bókina lært.
Allar hinar boðuðu ráðstafanir
ríkisvaldsins miða í eina og sömu
átt. Þær miða allar að því, að
skerða kjör alþýðumanna og gera
auðstéttinni hægt um vik að ná
undir sig stærstum hluta þjóðar-
auðsins og þjóðarteknanna. Það á
jafnvel að ganga svo langt að
koma á atvinnuleysi í landinu til
þess að reyna að svelta verkalýð-
inn til hlýðni. Þeim hefur fundizt
það hart ýmsum stóratvinnurek-
endunum síðustu tvo áratugina, að
þurfa að fara að leita að verka-
mönnum til vinnu og jafnvel að
þurfa að bjóða þeim kauphækkun
til þess að fá þá til að vinna hjá
sér. Þeir vilja heldur hafa þann
háttinn á, að geta sagt við verka-
manninn: Þetta skal eg borga þér,
ef þú vilt vinna hjá mér. En ef þú
gerir þér ekki að góða, það sem eg
býð, þá mátt þú bara ganga at-
vinnulaus.
Allar þær sárabætur, sem boð-
aðar eru og sagðar eiga að koma
launþegum til góða og vega ýmist
að mestu eða öllu á móti kjara-
skerðingunni, eru blekkingar ein-
ar. Það er blekking ein og vitleysa,
að launþegum standi eitthvað gott
af því að losna við tekjuskattinn,
þegar í staðinn koma nýjar skatta-
álögur, margfaldar að krónutölu.
Og hinir nýju skattar eru að því
leyti verri, að þeir leggjast jafnt á
fólk án tillits til efna og ástæðna.
Sama máli og með tekjuskattinn
gegnir um fjölskyldubæturnar.
Það verða engar raunverulegar
bætur, þegar söluskatturinn einn
gleypir þær tvöfaldar eða þrefald-
ar. Það er þrástagast á því, að
þetta verði mikil kjarabót fyrir
stærstu fjölskyldudnar, en á að
gleyma því, að þær þurfa mest til
nauðþurfta og verða líka að bera
hæstu skattana samkvæmt hinni
nýju skattaálagningu. Hinar nýju
niðurgreiðslur á vöruverði tekur
várla að tala um, þær eru svo
smávægilegar miðað við allar þær
hækkanir, sem verða.
Takmörkun útlána og vaxta-
hækkunin miðar auðvitað hvort
tveggja að því að gera þeim, sem
ekki eiga sjálfir mikið fé handa á
milli, ófært að ráðast í nokkrar
framkvæmdir. Það eru aðeins hin-
ir fáu, útvöldu, sem eiga að fást
við atvinnurekstur eða aðrar fram-
kvæmdir. Og hverjir skyldu það
verða nema þeir, sem kaupa hús-
eignir þeirra manna ,sem nú geta
ekki lengur haldið húsum sínum,
þegar vaxtakjörin versna. Skyldu
ekki auðmennirnir hugsa sér gott
til glóðarinnar, þegar menn neyð-
ast til að láta íbúðir sínar? Og
skyldu þeir ekki einnig hugsa gott
til glóðarinnar að komast yfir
nokkrar jarðir frá þeim bændum,
sem ekki treystast til að halda
jörðum sínum eða jafnvel ekki til
að halda áfram búskap, þegar svo
verður að þeim kreppt, sem nú er
ætlunin? Bændur eru einhver
skuldugasta stétt þjóðfélagsins,
vegna þess að þeir hafa almennt
staðið í stórframkvæmdum hin
síðari ár. Með samdrætti í lán-
veitingum og hækkun vaxtanna
samhliða auknum kostnaði við bú-
reksturinn er hætt við, að svo
verði að þeim kreppt, að margir
verði að gefast upp, ekki sízt, þeg-
ar jafnframt verður kreppt að
kaupfélögunum, sem þó hefðu
verið líklegust til hjálpar. Og
hverjir eiga að kaupa jarðir og
áhöfn? Það verður tæpast margt .
unghjóna, sem hefur möguleika til
þess. En það gæti verið, að bur-
geisarnir vildu kaupa og leigja, þá
kynni að rísa upp jarðeigendaað-
all.
Þetta er úrslitatilraun.
Sú tilraun, sem íhaldið nú er að
gera, til þess að korna hér á óheft-
um og skefjalausum kapítalisma,
er úrslitatilraun. Það hefur lengi
langað til að gera þennan draum
sinn að veruleika, en jafnan skort
styrk til þess.
Nú telur Sjálfstæðisflokkurinn
betra tækifæri en líkur séu til að
honum hlotnist á næstunni til að
ráðast til atlögu gegn alþýðu
landsins. Sá styrkur, sem hann tel-
ur sig nú hafa, venju fremur, er
stuðningur Alþýðuflokksins. Hann
treystir á, að sá stuðningur nægi
til þess að lama verkalýðssamtök-
in svo, að þau verði ófær um að
brjóta á bak aftur þessa heiftúð-
ugu árás. Hann treystir því, að Al-
þýðuflokkurinn sé þess megnugur
að vekja innbyrðis deilur innan
verkalýðsfélaganna, sem nægi til
þess að drepa niður baráttuþrek
þeirra og kjark.
Þetta er tilraun af hálfu Sjálf-
stæðisflokksins, og hann mun
berjast af mikilli hörku fyrir því,
að ná tilætluðum árangri. Heppn-
ist honum þessi tilraim er fram-
undan langt niðurlægingar- og
eymdartímabil fyrir alþýðu þessa
lands. Ef alþýðan ber ekki gæfu
til þess að hafa samstöðu um að
hrinda þessarri árás, mun hún
lengi gjalda þess.
En þetta er ennþá aðeins
tilraun, og úrslitin eru ekki
séð. I>að er alþýðan, sem á
næsta leik. Hún á allt sitt
undir því, að nú verði rétt
leikið. Það eru verkalýðssam-
tökin, sem þessi árás á, þarf og
verður að brotna á. Styrkur
þeirra og eining er í jöregg ís-
lenzkrar alþýðu. Það veltur á
öllu, að svikurunum í forystu
Alþýðuílokksins takizt ekki
að brjóta það egg, takizt ekki
að rjúfa einingu íslenzkrar
alþýðu. Ef þeim tekst það
'kki, þá misheppnast tilraun
íhaldsins og alþýðustéttirnar
geta hrist af sér þann ótta,
sem nú hefur gripið um sig,
og horft vonglöðum augum
fram á við til betri og bjartari
framtíðar.
Hvaá er aá gerast?
drepa niður framkvæmdir og upp-
byggingu.
Þjóðartekjurnar breytast heldur
ekki við gengislækkun. Þjóðin í
heild hefur nákvæmlega jafn mik-
ið til að eyða eftir sem áður. Það,
hvernig við skráum gengi krón-
unnar, hefur engin áhrif á við-
skipti okkar við önnur lönd. Öll
þau viðskipti eru reiknuð eftir
gjaldmiðli annarra þjóða. Þannig
fer því fjarri, að gengislækkun
tryggi okkur betri viðskiptaað-
stöðu gagnvart öðrum þjóðum.
Hitt er sönnu nær, að afleiðing
gengislækkunar verður samdrátt-
ur innanlands, sem veldur því, að
framleiðslan heldur ekki áfram að
vaxa eins og eðlilegt væri, og þá
verður afleiðingin sú, að við höf-
um minna en ella til að selja og
getum af þeim sökum einnig
minna keypt.
Eins og það er blekking, að nú
þurfi gagngerða stefnubreytingu
vegna þess, að „þjóðin hafi lifað
um efni fram“, eins er það blekk-
ing, að gengislækkun leysi einhver
efnahagsvandamál.
Hvað er þá að gerast?
En til hvers á þá að fella gengið?
Til hvers á að gera byltingu í efna
hagsmálunum? Það á að gera
þetta til þess að breyta skiptingu
þjóðarteknanna milli þegnanna.
Gengisfelling ein, án annarra ráð-
stafana, tryggir þetta að vísu ekki.
Ef kaupgjald og allt vöruverð
hækkaði í réttu hlutfalli við geng-
islækkunina, sæti flest við það
sama og áður. Þess vegna á nú að
leitast við að halda kaupgjaldinu
óbreyttu, og til þess að auðvelda
það, er bannað, að kaup hækki þó
að vísitala hækki. Launþegar eiga
engar bætur að fá vegna hækkana
vöruverðs, og það er líka víst, að
ríkisstjórnin ætlar að standa svo
sem henni framast er unnt gegn
landi, þá er það þó mála sannast,
að á undanfömum áratugum hef-
ur kapítalið ekki drottnað hér í
jafnríkum mæli og víða annars
staðar og ýmsir verstu broddar
þess skipulags verið brotnir eða
slævðir svo mjög, að þeirra hefur
ekki gætt til fulls. Það er tvennt,
sem þessu hefur valdið: Annars
vegar öflug verkalýðshreyfing,
sem af mikilli festu og árvekni
hefur gætt hagsmuna verkalýðsins,
hins vegar samvinnuhreyfingin,
sem hér hefur náð mikilli út-
breiðslu og orðið auðvaldi lands-
ins skeinuhætt.
Nú er ætlunin, að hér verði aft-
ur breyting á. Nú er ætlun íhalds-
ins að líða það ekki lengur, að
kapítalið sé ekki hinn allsráðandi
gerandi í efnahagslífinu. Það á að
verða „gagnger stefnubreyting" og
það á að gera margvíslegar ráð-
stafanir til að tryggja það, að
þetta áform verði að veruleika.
Grundvallaratriðið, sem þessar
ráðstafanir eiga að byggjast á, er
gengislækkunin. Með henni á að
breyta hlutföllum við skiptingu
þjóðarteknanna. Það á að minnka
hlut flestra, og þá einkum allra
launþega og bænda, en hlutur
fárra útvaldra á að vaxa að sama
skapi. Heildartekjur þjóðarinnar
verða óbreyttar. Það verður aðeins
tilfærsla milli stétta, og það er
burgeisastéttin ein, stóratvinnu-
rekendur og braskarar, sem græða.
Þeir „stóru“ stækka, en þeir
„smáu“ smækka. Með því ætlar
ríkisstjórn íhalds og krata að
tryggja það, að lögmál peninga-
valdsins fái ráðið.
En það þarf fleira að gera en
aðeins að lækka gengið. Það þarf
að koma í veg fyrir að kaupið
hækki, og það þarf að koma í veg
fyrir, að óbreyttum alþýðumönn-
um detti í hug að leggja í ein-
hverjar framkvæmdir, t. d. upp-
byggingu nýrra atvinnufyrirtækja.