Vínland - 01.10.1903, Blaðsíða 7

bækur, sem eftir voru, voru eftir pað geymdar í
bókasafni keisarauna. Eu bókahlaðan stóð ná-
lægt höll liinna ensku sendiherra í Peking, og peg-
ar Kínverjar róðust á pá árið 1900, settu þeir eld í
bókahlöðuna og ætluðu að láta eldinn læsa sig í
höll Breta. Það mistókst,en bókalilaðan brann,og
par fórst alt pað, sem eftir var af pessu slærsta og
að mörgu leyti merkasta ritsafni, er til varí heimi.
Englendingar fundu fáein bindi í rústunum og
geyma pau sein helga dóma, en annars er „Ency-
clopoedia Maxima“, sem svo var nefnd af vísinda-
mönnum í Evrópu, algerlega glötuð.
Minsta bók, sem til er 1 heiini er ein útgáfan
af Divina Comedia eftir Dante. Svi bók er 208
blaðsíðurog á liverri blaðslðu níu línur. Pappír-
ífm er afar punnur, og livert blað er að eins fjórir
tíundu úr pumlungi að lengd og einn fjórði lír
pumlungi að breidd. Þessi bók var prentuð árið
1615, og letrið er svo smátt að smásjá parf til að
lesa pað.
Til eru margar mjög smáar útgáfur af biblí-
unni, og pað vareinu sinni tízka að bera pærá úr-
festuin og hálskeðjum. Hinar minstu af peim eru
um einn puml. að lengd, prír fjórðu úr puml. að
breidd og hálfur puml. að pykt, og letriðá peimer
svo smátt að pað verður ekki lesið nema með
stækkunargleri.
Elzta rit eða bók,—ef svo má kalla pað,- sem
meun pekkja, fanst ekki alls fyrir lönguíjörðu,
skamt frá Babýlon, í smábæ er.Nippur lieitir.
Prótessor Hilpreclit fráPennsylvania,frægur forn-
fræðingur, var að grafa par eftir fornmenjum í
gömlum rústum, og fann pá afarmikið ritsafn á
steintötlum, og eru nú 20,000 töfiur fundnar, en pó
er mikið eftirógrafið enn, svo líklegt er, að marg-
falt meira s<5 par enn í jörðu. Letrið á töilum
pessum segja fornfræðingar að hafl verið skrásett
meir en 4000 árum fyrir Krist.
Líklega helir aldrei verið varið jafnmiklu fé
til úgáfu annarar bókar,eins og Bandaríkjarstjórn
helir veitt til psss, að gefa út sögu frelsis-stríðsins
með öllum skýrslum, sem par að lúta. Það eru
180 iúndi, um 1000 bls. hvert til jafnaðar,með2000
mvndiim og 178 landauppdráttum, og 12,615 eint.
vorit prentuð af liverju binci. Flestar bækurnar
voru gefnar bókasöfnum og skólum víðsvegar um
land, ogsumar voru gefnaröðrum pjóðum. Útgáfa
bókarinnar kostaði $2,848,514.67.
Ilin dýrasta eða dýrmætasta bók í lieimi, cr
Codex Sitiaiticus. Það er gamalt handrit af biblí
unni skrifað á forn-grisku líklega á fjóröu öld e.
Kr. Hiun frægi biblíufræðingur Tischendorf fann
pað í klaustri á Sínai-fjalli og gat iátið flytja pað
paðan með aðstoð Kiíssaárið 1859, og síðan liefir
pað verið geymt í bókalilöðu Rússakeisara í St.
Pétursborg. Annað grískt handrit af biblíunni er
í páfahöllinni i Rómaborg — Codex Vaticanus. —
Það er talið eldraen Codex Sinaiticus en sumtaf
pví er glatað og skemt.
• Bæði pessi handrit eru d}crmætari en svo, að
pau verði keypt fyrir peninga. Ef pau yrðu eiu-
hvern tíma seld,pá mundu pau naumust verða boð-
in fyrir vissa fjáruppliæð, heldur fyrir hæðsta verð
sem íyrir pau fengist.
Leo páfi X. gaf Ilinrik áttunda Englakonungi
handbók með skrautletri á kálfskinni, Bók pessi
var eign Englakonunga fram á dag Karls II. Hann
gaf bókina einum af forfeðrum hertogansaf Ilam-
ilton, og hún var seld á uppboði með öðrum bók-
um hans fyrir nokkrum árum síðan. Fimtíu pús.
dollarar voru pá boðuir fyrir bókina,og er mæltað
pað sé hið hæðsta verð, sem nokkru sinni liefir
verið borgað fyrir eina bók.
Stór skip.
Síðastliðið vor var tveimmestu gufuskip-
um heimsins lileypt af stokkunum í New
London liérí Bandaríkjunum. James J. Hill'
forseti Great Northern járnbrauturinnar lét
smíða skip ]>essi,og ætlar aðhafa pau til vöru-
flutninga á Kyrrahaflnu milli járnbrauta sinna
iiér í landi o<r Asíustranda. E>au bera lano-t
'—* Lj
af öllum amerískum skipum að stærðog g-eta
liorið meira en nokkur önnur skip í heirni.
Lengsta skip í heimi er Kaiser Wilhelm II.
eign Lloyd gufuskipafélagsins þýzka, það er
707 fet að lengd. Oceanie, seiner eign White
Star línunnar, er 704 fet að len£rd. ocr Cedric
og Celtic eru hvort 700 fet, en Minnesota og
Dakota eru hvort ekki nema 030 fet að lengd,
en f>au eru breiðari og dýpri en nokkur önn-
ur skip og geta pví rúmað og borið stærstan
vörufarm. Þau getalivort um sig borið‘28,000
ton af kolum eða hveiti eða hverri annari
þungavöru og hafa rúm fyrir 280,000 tunnur
af mjöli, en Cedric og Celtic, sem ganga næst
þeim sem flutningsskip geta livort um sig
ekki borið meir en 18,400 ton af vörum, en á
hinn bóginn hafa þessi skip margfalt meira
rúm fyrir farþega en þau .Minnesota og Da-
kota.
Skip þessi geta livort um sig tekið móti
vörum af 700 flutningsvögnum, og ef þrjátíu
og fimm vagnar eru í hverri lest þarf tuttugu
slíkar járnbrautarlestir til þess að fullferma
hvort shipið.
Sum stærstu línuskipin á Atlanzhafi geta
fiutt um 3000 farþega í hverri ferð yfir hafið,
og mörg þeirra, eins og Kaiser Wilhem der
G osse, Kronprinz Wilhelm, Imcania, Celtic,
Oceanie og Cedric liafa vélar með 30,000
hesta afli. En Kaiser Wilhelm II., sem er
ný smíðaður og mest gangskip þeirra allra
heflr vélar með 42,000 hesta afli.
., Austri hinn mildi“ bar svo langt af öll-
um iiðrum skipum að stærð, á stnum tíma, að
iiann þótti hið mesta furðuverk. Síðan hon-
um var hleypt af stokkunum (1859) eru enn
ekki iiðin 50 ár, og saga hans sýnirbezt hin-
ar miklu framfarir í skipasmíð á þessu tíma-
bili. Hann var svo stór að beztu vél'afræð-
ingar, sem ]>á voru uppi með Englendingum,
gátu ckki búið hann svo út að vólum, að hann
væri vel viðráðanlegur og viðunanlegt gang-
skip, og hann var alt af svo stirður og óþjáll
í svifunum. að eigendur hans flestir töpuðu
stórfé á því að hafa haun í förum. Hann var
080 feta langur, bar 19,000 ton og vélarnar
höfðu að eins 2,700 liesta afl; hann var því
ekki stór og mjög máttlltill í samanburði við
liin miklu gufuslcip, sem nú eru smíðuð, og
fara daglega fram og aftur yfir Atlanzhaf milli
Evrópu og Ameríku.
Nú er Cunard gufuskipafélagið að smíða
tvö skip, sem bera langt af öllum öðrum að
stærð ov afli ou öllum útbúnaði. Dau verða
O o
700 feta löng, bera 28,000 ton og hafa vélar
nieð 05,000 liesta afli. „Austri hinn inikli“
hefði ekki sýnst stór eða merkilesfur við hlið-
. . d o
ína á þeim.
LeiSrétting.
I greiniimi „Móðerni" í 6. tölubl. „Vínlánds",
standa þessi orð þar sem talað er um kjörkonunn-
ar meðal viltra og háifmentaðra þjóða; „og hörn
liennar bera vanalega nafn föðursins", en orðin:
„þar sem ættir komast til vegs og valda“, áttu að
fylgja með, en hafa af ógáti fallið burtu. Það er
alveg rangt að segja, að meðal viltra þjóða sóu
börn látin heita eftir feðrum sínum eða föðurætt-
iugjum, því það má heitaalgild regla meðal villi-
þjóða,— þó ýmsar undantekningar séu þar líka, —
að börnum sé gefið nafn úr móðuiætt, og þau séu
talin til ættflokks (tribe) móðurinnar en ekki föð-
ursins. Iívers vegna þetta er þannig, vita menn
ekki með vissu, en líklegt þykir að lielztu orsak-
irnar séu þær, að villimenn eruöldungis ófróðir um
ættir, og vitasjaldan neitt um forfeður sína lengra
fram en til afanna. Þeir þekkjaað eins ættflokka
sína en engar sérstakar ættir, og láta sér oftast
nægja að gefa börnum.sínum nöfu er sýni til livaða
ættflokks þau heyra. En með því oft hefir verið
óvíst um faðernið tietir liklega þóttréttara aðtelja
börn til móðurættar. Með siðmenningunni kem-
ur fram aðgreining sérst.akra ætta, og jafnframt
því verður sú siðvenja ríkjandi að telja ættir í
karllegg og gefa börnum nafn föðursins.
---------- <1 » »i --------------
Um rrvvridirrva.r.
Halldór B. Gísltvson,
KliNXAIiI í M.KI.SKl’FK.KBI (ORATOIÍV) Vl»
h.Ckkólaxn í mixnhapolis. Hunn cr sonur
BjörnsGíslasonardanncbrogsmanns frá Hauk-
stöðum í Vopnafirði. Hann útskrifaðist (B.A.)
frá háskólanum í Minneapolis vorið 190(1.
Hélt áfram sérstöku námi við háskólann næsta
ár. Var skólastjóri í LakeBentón, Minn., eitt
ár. Síðast liðna tólf mánuði liefir liann stund-
að nám í Boston við iiinn fræga mælskufræð-
issltóla Emerson College of Oratory. Kenzlu-
starf hans við háskólann byrjaði 1. seftember
síðastl. Hann er 28 ára að aldri.
Steingrímur K. Hal!,
KUKNAHI f SÖXGl-'R.HÐI VI» CH'KTAVt'S AHOL-
I’Hl’K COLLKGK í KT. PKTKK, MINN. HiUlh l‘r
sonur Jónasar Hall á Gardar, N. Dak. Hann
útskrifaðist úr söngdeilcl Gust. Ad. College
vorið 1899 ( B. Mus.),og iilaut þ& betri vitnis-
burð en nokkur, sem frá skólanuin hefir út-
skrifast. Síðan hann útskrifáðist hefir hann
ýmist kent söng og hljóðfæraslátt eða ver-
ið sjálfur við nám lijá beztu söngfræðingum í
Mitineapolis. Fastúr kennari varð hann-við
Gust. Ad. College fyrir ári síðan.