Vínland - 01.09.1904, Blaðsíða 3

sem heyrðu undir borgaralög, og með þvívæii
landsrötti og frelsi manna misboðið,
Þegar herinn var kominn til Cripple Creek,
var alt kyrt um hrið. Flestir námamenn voru góð-
ir borgarar og friðsamir, er lítið létu á sér bera,
en í bandalaginu voru einnig nokkrir ofstopamenn,
er æstu aðra til ófriðar. Á peim bar mest á fund-
um, og þeir komu sér jafnan á framfæri, og voru
orðnir leiðtogar bandalagsius. Hermennirnir
handsömuðu fjóra eða fimm verstu óróaseggina,
og höfðu pá í haldi nokkurn tíma. Þá skutu þeir
máli sínu til dóms og laga, og kröfðust lausnar,og
samkvæmt dómsvírskurði voru þeir allir lausir
látnir. En þegar bandalagsmenn urðu þess vísir
að þeir gátu skotið málum sínum til dómstólanna,
þó þeir væru handteknir af hermönnum, þá gátu
þeir ekki lengi á sór setið, því þeir vissu, að sér
var borgið fyrir hverjum dómara og kviðdómi þar
í landi. Þá fór aftur að bridda á óeirðum, og inn-
an skams var alt komið í bál og brand í Cripple
Creek, eins og verið liafði áður en herinn kom
þangað. í sepember, október og nóvember rak
hvert hryðjuverkið annað þar um slóðir. Jlpnn
voru barðir og meiddir, ýmsum var sýnt banatil-
ræði, en nokkrir drepnir, og margar tilraunir voru
gerðar til að brjóta járnbrautalestir og rafmagns-
sporvagna. En konum og börnum verkamanna,
sem nú voru farnir að vinna í námunum og ekki
heyr Ou bandalagiuu til, var daglega ógnað með
dauða eða meiðslum, ef þau ekki flyttu burt hið
bráðasta, og enginn þóttist óhultur um lif sitt og
limi, nótt nó dag. Aðfaranóttina 14. nóvember,
munaði minstu að stór vagnlest færist með mörg-
um liundruðum utanfólags verkamanna. Járn-
teinn hafði verið rifinn úr brautinni, þar sem liún
lá á hamrabelti og hengiflug var fyrir neðan, en
þess varð vart í tíma, svo lestinn varð til allrar
hamingju stöðvuð, rótt áður en hún annars hefði
hlaupið af sporinu. Maður nokkur, MeKinney að
nafni, fanst á gangi þar skamt frá. Hann var tek-
inn og meðgekk að hann væri valdur að verkinu,
og sagðist hafa verið keyptur til þess af Sherman
Parker, sem var i framkvæmdarnefnd bandalags-
ius, og öðrum manni er Foster hét. Báðir þessir
rnenn voru dæmdir sýknir saka af kviðdómi; en
bandalagið bar fram þá ákæru að McKinney hefði
verið keyptur af námueigendunum til að vinna
þetta verk, og bera því næat ljúgvitni gegn með-
limum bandalagsins til þess, að koma þvi í bölvun.
Hvað satter í þessu veit enginn enn ídag. En nú
fór alt dagvernsandi. 21. nóvember bar svo við, að
yfirmennirnir við Yindicator námuna, McCormick
og Beck, fengu orðsending að koma niður í nám-
una, því eitthvað mikið lægi við. Þeir fóru þegar
og sigu niður í körfu, en er karfan kom 600 fet
uiður rakst hún á víra, sem lágu að sprengivé! er
þar var komið fyrir. Yólin spraklc og mennirnir
voru svo sundurtættir að enginn limur af þeim
fanst eftir er leitað var. Menn þessir liöfðu lengi
verið fremstir í flokki að berjastmót bandalaginu,
og allir þóttust vita, að bandalagsmenn iiefðu
framið glæp þennan. Kviðdómur var settur til að
dæma málið, en hann gaf þann úrskurð, að „ekk-
ert yrði sannað um það hvernig þetta hefði at-
vikast'1. Þó fundust brot xír sprengivólinni og vir-
arnir, sem að henni lágu, og öeiri vegsummerki
báru óræk vitni í máli þessu, ííiðingsverk þetta
mæltist hvervetna illa fyrir, og vakti almennaóbeit
á bandalaginu. Herlög voru nú sett þar í landi.
Áður hafði herinn að eins lögreglu störfum að
gegna, en eftir þetta skyldi hann sjá um að lögum
væri framfylgt og rótti fullnægt, eða skera úr mál-
um með vopnum að öðrum kosti. Margirbanda-
lagsmenn voru nú handsamaðir, sem mesturgrun-
ur lók á, og eettir í varðhald*). Eftir nokkra daga
skipaði lióraðsdómarinn hernum að selja fanga
sina fram til yfirheyrslu. Herforinginn hlýddi því
boði, og lót leiða fangana i dómsalinn á ákveðnum
degi. En áður fylkti liann hermönnum umhverfls
ráðhúsið, og lót stórskotalið með fallbyssum bvía
um sig á þakinu, þar sem það gat miðað byssum
sínum beggja vegna eftir eudilöngum uæstustræt-
um. Hver maður, sem inn vildi komast i ráðhúsið,
mættirifllum hermannanna, og varð að gera fulla
grein fyrir erindi sínu, og liver maður iiann væri.
áður hann fengi inngönguleyfi. Jafnvel Seeds,
sjálfur dómarinn, komst ekki inn í dómsal sinn,
fyrir byssustingjum hermannanna, fjrr en hann
hafði skýrt foringja þeirra frá liver hann var. Inni
í dómsalnum stóðu hermanna-raðir með hlaðna
riftia fram með veggjunum. Fangarnir voru látnir
ganga í röð fram fyrir dómarann. Engley, sem
áður var rikislögmaður í Colorado, fluttimál fang
anna, og fór liörðum orðum um það, hversu lögum
og rótti væri misboðið, þar sem dómstólum væri
ógnað með hervaldi og vopnum, eins og hór ætti
sér stað. Því næst gekk liann úr dómsalnum, en
Seeds, dómari, gaf þann úrskurð í málinu, að
fangana skyldi selja borgaralegu lögregiuvaldi í
hendur. Þá gekk Chase, herloringi, fram fyrir
dómarann og lýsti yflr því, að úrskurði hans mundi
ei verða fullnægt að svo stöddu, því næst sltipaði
hann hermönnunum að talca fangana og setja þá
aftur í „uauta kvína“.
Eftir þetta varherlögum stranglega framfylgt
hvervetna í námahóruðunum. Margir voru hand-
teknir og hafðir í haldi, eins lengi og lierforingj
unum sýndist þess þurfa. Opinberlega mátti eng-
inn flytja æsingaræður né tala ógætilega um stjóin
þessa, hvað þá heldur sýna nokkurn m itþrta í
verki. Þannig liðu nokkrir mánuðir að ekkert
bar til tíðinda. Menn gengdu daglegum störfum,
eins og ekkert væri um að vera, og daglega fjölg-
uðu verkainenn i námunnm. I apríl fór herinn
burt, því hans þótti þá ekki lengur við þurfa. Það
leit helzt iit fyrir, að verkfaílið væri að engu orðið,
og bandalagið alveg dottið úr sögunni, og flestir
urðu friðnum fegnir í Cripple Creek. En þetta
var að eins ládeyða undan stormi. Þegar minst
varði sprakk járnbrautarstöðin i Independence í
loft upp og margir saklausir menn voru drepnir
eða meiddir. Það óhappaverk hleypti öllu i upp-
nám, og ófriðurinn hófst nú á ný með meiri heift
og grimd en nokkru sinni áður, en níðingsverk
þetta varð banameinbandalagsinsí Cripple Creek.
(Niðurlag næst.).
*) Fangahús herliðsins þar vestra nefnist „bull
pen“ (nauta-kví); það var hreiut og loftgott, en
þeir, sem þar gistu,voru liarðlokaðir inni og fengu
við engan mann að tala, en sættu annars góðri
meðferð.
Ef t i r m æ 1 i.
Hinn 24. ágúst 1(J04, andaðist að heimili
sínu í Garðarbygð í Norður Dakota, bóndinn
Helgi Jóhannesson, eftir að hafa lesrið rúm-
o r>
fastur í nieir en ár.
Helgi sál. var fæddur að Torfunesi í
Köldukinn 7. marz 1850. Foreldrar Itans voru
Jiau Jóhannes bóndi Jónsson og kona lians
■Ingibjörg Sigurðardóttir, er lengi bjuggu á
Torfunesi. Föður sinn misti Helgi sál. J>eg-
ar liann var á sjöunda ári, og á ellefta ári varð
liann að yfirgefa móf ur sína og fara í víst hjá
öðrum. Varð hann p>ví snemma að leggja
mikið á sig og reyna hið misjtifna í lífinu.
20. júní 1883, gekk Helgi sál. að eiga
liina eftirlifandi konu sína, Þórunni Ólafs-
dóttur. Sama sumarið fluttu þau hjónin til
Ameríku. Settust J>au fyrst að hjá Benedikt
bróður Ilelga, sem J>á var orðinn búsettur f
nánd við Garðar í Norður Dakota. Voru]>au
hjá honum fram á veturinn, en fluttu [>á á land,
sem pau keyptu par í nágrenninu, og bjuggu
J>au par ávalt síðan. Hau hjónin áttu tvo
syni, Ola og Benedikt. Deir eru báðir upp-
komnir og hinir efnileguslu menn, og eru nú
stoð moður sinnar, síðan er föður Jjeirra misti
við. Af systkinum Helga sál. mru ni'i ekki
noma tveir bræðurálífi: Benedikt, bóndi í
Garðarbygð, og Guðjón, sem til heimiiis hefir
verið hjá bræðrum sínum á víxl.
Helgi sál. hafði í mörg ár kent til sjúk-
dóms pess, er um síðir lagði liann í gröfina.
Fyrir nokkrum árurn lá hann mjög þunga
legu, en náði sér þó svo aftur, að liann var við
Jiolanlega heilsu þegar hann reyndi lítið á sig.
En um miðjan ágúst i fyrra sumar fór liann
í rúmið. Hin langvarandi veikii.di sín bar
hann með stakri þolinmæði, þó liann hefði
liaft löngun til að halda áfram dagsverki sínu,
ef það hefði verið guðs vilji. Sá kross, sem
hann hafði að bera. varðhonum einnig léttari
fyrir liina kærleiksíullu umönnun, er honum
var veitt. Flestum mun hafa fundist til um
það þrek og Jiolgæði, sem Hórunnkona hans
sýndi gegnum alt stríðið.
Helgi s'tl. var vel skýr maður. í viðmóti
var liann liinn glaðlegasti, og í allri umgengni
hið mesta prúðmenni. Hvað sem hann gerði
vildi hann leysa af hendi sem bezt cg mynd-
arlegast, en liafði óbeit á öllu, sem unnið pr
að eins til liálfs. Hann var Jiví liinn bezti
félagsmaður, einlægur ogötull í öllu því, er
liann kom nærri. Fráf&ll hans er því ekki að
eins mikill missir fyrir heimili hans heldur
fyrir alla bygðina, som hann nú í tuttugu ár
hafði búið í og verið til svo mikillar upp*
hyggingar, sökum dugnaðar og mannkosta
í hvívetna.
Jarðarför hans fór fram liinn 26. ágúst.
Var hún mjög fjölmenn, og bar þannio- ljós-
an vott Jiess, liversu ástsæll liinn látni hafði
verið hjá sambygðarfólki sínu. Minninghans
verðskuldar hlvjan reit íhjörtum allra [>eirra„
sem þektu hann. K. K. Ó.
1