Vínland - 01.04.1906, Blaðsíða 2

10
V í N L A N D .
Sendibréf
til ritstjórci „ Vínlands“
frá jósri jónssyni frá Sleðbrjót.
Rabbit Point P. O., Man., Can. 21. marz 1906.
Herra ritstjóri!
t>að liefir helzt til lengi dregist fyrir mér
aðefna loforð mitt að skrifa „Vínlandi“ nokkr-
ar línur, og bið eg yður að virða J>að á hægra
veg. Dað er venja í p>eim sökum að hafa
pennaletina sér til afsökunar, og hún á, ef til
vill, sínn pátt í pessum drætti fyrir mér að
efna loforðið, en aðalorsökin er það,að eghefl
hálf ögrað mér við að fást við efni p>að, er pér
ákváðuð, sem var að lýsa einhverri íslenzku
nylendunni hér í Canada. t>að getur nú ekki
verið um aðra nylendu að ræða fyrir mig, en
pá, sem eg bý í (Álftavatnsn-ýlendu). Eg hef
svo stuttan tíma (tæpl. 3 ár) dvalið hér í landi,
og ekki haft efni eða ástæður til að ferðast
hér neitt um, svo pekking mín á öðrum ný-
lendum, en peirri, er að eins af afspurn, ogúr
bréfum og blöðum.
Og að lýsa vel peirri nýlendu er eg by í
er h'ka örðugleikum bundið á ymsan hátt.
Hér eru engar hagfræðisskýrslur, ekki einu
sinni skrá yfir tölu búenda,auk heldur annað,
við að styðjast.
Alfcavatnsnýlenda liggur á austurströnd
Manitobavatns, og er að miklum hluta bygð
af íslendingum. íslendingabygðin hyrjar
lítið fyrir norðan Oak Point, og nær norð-
vestur með vatninu til Rabbit Point. E>á
kemur Iangt svæði með vatninu, sem bygt er
af hérlendum mönnum, og þegar lengra norð-
vestur dregur er Indian Reserve. Norðvest-
an við pað kemur aftur íslendingabygð,
Sigluness og Narrows bygðir, par búa rúmir
20 íslenzkir bændur. Austur af Álftavatns-
bygðinni er Grunnavatnsnýlenda, umhverfis
Grunnavatn (Shoal Lake). Þessar nýlendu-
bygðir eru nú runnar saman, svo nú er sam-
feld bygð milli Manitobavatns og Grunna-
vatns. Það mun láta nærri, að í aliri íslend-
ingabygðinni hér austan Manitobavatns séu
um 200 íslenzkir búendur. En pað er að eins
ágizkun mín, pví mig skortir kunnugleika til
áð segja pað með vissu.
Aðalverzlunarstöð allra pessara íslenzku
bygða er hér í Álftavatnsbygð, bæði frá
Grunnavatnsbygð og frá Narrows, nú upp á
síðkastið. Hér í bygðinni eru 0 verzlanir,
par af 4 íslenzkar. Tvær pessar verzlanir eru
á Oak Point, sem er á suðvestur takmörkum
bygðarinnar. Til Oak Point liggur járnbraut
frá Winnipeg, sem lögð var í fyrra. Hefir
samgönguleysið mjög staðið bygð pessari fyr-
ir þrifum; pví síðan hðr hófst íslendingabygð
(og auðvitað áður lika) hafa bændur purft að
sækja nauðsynjar sínar á vögnum og sleðum
00 til 80 mílur, annaðhvort til Stonewall eða
Winnipeg. Síðari árin voru reyndar byrjað-
ar verzlanir liér, og kaupmenn fluttu hingað
á sauia hátt vörurnar, en kostnaðurinn við
flutninginn kom auðvitað niður á bændum.
Nú hefir nefnd manna höðan farið á fund for-
sætisráðgjafa, Roblins, og fengið hjá honum
loforð um að braut skuli lögð hér norður til
Narrows, fyrir árslok 1907; 25 mílur af henni
eiga að leggjast í sumar. Yonandi kemur
það nyju lífi, fjöri og framkvæmdum á stað
hér í bygðinni, ef brautin kemur. Er pess
enda talsverður vottur við peuna stutta braut-
arstúf út á Oak Point, pví síðan hún var lögð
hafa risið hér upp 3 verzlanir í bygðinni,
landsala lifnað og talsvert byrjað að plægja,
sem varla varð vart við áður. — Land er hér
öldótt, með bleytu flóumá milli. Jarðvegur-
inn er heldur punnur víða, en pó mun með
köflum vera hér allgott plógland, einkum er
dregur vestur með vatninu. Skógar eru hér
talsverðir mest ösp og víðir. Kartöflur príf-
ast hér vel, og aðrir garðávextir. Af höfrum
hefir hér líka fengist góð uppskera, og ertal-
ið víst að plæging muni borga sig hér vel.
Hér erfremur gott gripaland, en nú er orðið
of péttbýlt í miðhluta bygðarinnar, svo pað
stendur gripum fyrir prifum. Dálítið hefir
verið reynt að bæta hér nautgripa kynið, en
miklu minna en skyldi. Hér í bygðinni er
smjörgerðarfélag. E>að er hlutafélag, og eign
bænda hér. Lætur pað sækja rjómann heim
til allra, sem í því eru, og gera úr lionum
smjör, og annast um sölu pess. Hefirrjóma-
bú petta selt frá 00 púsund og upp í 70 pús-
und pund af smjöri á ári. Verð á pví mun
hafa verið frá hér um bil 13 og upp í 15 cent
pundið, að frá dregnum kostnaði. Á vetrum
er heima tilbúið smjör hér 18 til 22 cent pd.
Smjörgerðarfélagið starfar að eins frá pví í
maí og par íil í september. Fyrir kjöt fá
bændur hér 4 tii 5 cent'vanal. fyrir pundið.
E>aðkvað vera auðfélag í Winnipeg, sem held-
ur niðri kjötverðinu hjá bændum, sem purfa
að selja kjöt, og uppi kjötverðinu við bæjar-
búa, sem purfa að kaupa pað. Er pað fróðra
manna sögn að svo sé á ölium svæðum verzl-
unar og viðskipta hór í Manitoba, að auðfé-
lögin, studd af stjórninni með verndartollum,
séu að ná haldiáöllu viðskiftalífinu.—■ Fiski-
veiði er talsverð hér í Manitobavatni, er pað
bvítfiskur, birtingur og aðrar fiskategundir,
sem veiddar eru hér og seldar.
Ilér hofir undanfarin ár verið mjög mikil
deyfð í gripasölu, sern er aðal markaðsvara
bygðarmanna. Af pví hefir leitt að peninga-
velta hefir verið hér mjög lítil. Bændur hafa
pví neyðst til, bæði haust og vor, að vinna
daglaunavinnu bæði í Winnipeg og við presk-
ingu vestur í landi, oftast umhverfis Portage
la Prairie, til að afla sér gjaldeyris, og hefir
pað mjög hnekt framkvæmdum með plæging
og aðrar búnaðarlegar framfarir.
íslendingabygð hófst hór árið 1887, og
hefir síðan haldið áfram stöðugt. Fjöldinn
af peim, er hingað hafa flutt, hafa verið blá-
fátækir menn, og liafa þeir komist hér raargir
í vel lífvænleg efni. Hjálpsamir hafa þeir
verið og drenglyndir hver við annan,og bætt
pannig upp það, að peir hafa verið olnboga
börn stjórnarinnar, hvor flokkurinn sem að
völdum hefir setið. Nú hafa íslendingar hór
í bygðunum 7 til 8 skóla, 2 samkomuhús, 2
bændafélög, smjörgerðarfélagið og 2 lestrar-
félög. Annars er félagslíf hér fremur dauft
og sundrað; er það eðlileg afleiðing af sam-
gönguleysi, efnalegri skókreppu og afkvíun
frá viðkynningu við pá staði, sem eru í fram-
farastraumnum. Hér var áður sveitarstjórn
en er nú lögð niður. Bygðarmenn liafa pví
ekki vanist neinum lögbundnum félagsskap,
'og hefir pað liaft ill áhrif, bæði á hugsunar-
hátt og framkvæmdir. En pað er mín tru að
pað breytist hér til batnaðar, við meiri og
betri samgöngur, pví eg hygg pað ekkert of-
lof pó eg segi, að pessi bygð standi alls ekki
öðrum íslendingabygðum, sem eg hef spurn
af, að baki að pví, ersnertlr hæfileika íbúanna
til að taka framförum, bæði andlecra oo verk-
lega, E>að er bundið afl í ísl. pjóðflokknum
hér, sem vonandi losnar, pegar viðskifta- og
mannfélagsstraumurinn lirífur hann með vax-
andi samgöngum, og alpyðan sér að hún þarf
að skipa sér í fasta fylking, ef pjóðflokkurinn
á ekki að fara forgörðum, og einstæðingarnir
að sópast með straumnum, ef til vill, ofan í
forina og sorpið; pví „íslendingar með cana-
diskum framkvæmdarhug vilja allir vera“
hér. E>að kemur æfinlega í Ijós ef innlendur
maður ætlar að misbjóða íslendingi, pá er
ætíð liver íslenzk liönd til reiðu að hjálpa, o'g
eins hjá peim fáu, sem ímynda sér peir séu
hættir að vera íslendingar. Blóðið rennur til
skyldunnar.
Enginn söfnuður er hér í bygðinni með
fastri skipun. En tveir prestar messa hér
nokkrum sinnum á ári. Annar peirra, .lón
Jónsson, er lúterskur. Elann er ekki frá
kirkjufélaginu. Verndarvængir pess ná ei
hingað. Hinn er frá LJnitara-félagi í Winni-
peg, Rögnvaldur Pétursson. Hann byrjaði
sína kirkjulegu starfsemi hór síðastl. sumar,
og hefir orðið talsvert ágengt. Séra Jón
Jónsson byr hér í bygðinni, og heldur uppi
messugerðum hér, skírir börn og fermir, og
jarðsyngur dána, pegar pess er óskað. Hann
er fátækur maður, og hefir starfað af eigin
kröftum, án pess kirkjufélagið styddi hann
rreð fjárframlögum. Er pað virðingarvert af
Iionum, fátækum manni, að ráðast í það, sem
kirkjufélagið sér ekki fært að sinna. — Séra
Röo-nvaldur kemur hinsrað annan hvorn mán-
uð, flytur messur hér og í Grunnavatnsbygð,
og gerir önnur prestsverk, eftir pví sem ósk-
að er. Lítt eru menn hneigðir hér til kirkju-
legsfólagsskapar. E>eir hafa nú verið hér að
mestu prestlausir undir 20 ár, og þykjast vel
hafa komist af, enda finst ytnsum peirra atferli
kirkjufélaganna íslenzku, hvort við annað,
minna eins mikið á hestaatsfundina í fornökl
heima á Fróni, eins og á kristilegt kærleiks-
líf. — Eg læt hör nú staðar numið, að sinni,
og óska Vínlandi og yðurheilla og liamingju.