Vínland - 01.01.1908, Blaðsíða 7

V í N L A N D.
87
fyr æðsta hefðar sæti meðal stórblaða henns-
ms.
Það.ér spA flestía, að PearsonJ hinn nVi
eigandi tílaðsins, mutti breyta stefnu Jmjss og
ymsu fyrirkoniulagi, sem nú er úrolt orðið,
]>ví að blaðið hofir ávalt verið vanafast, oink-
um í stjórnmálastefnunni, og hefir f>ar dagað
uppi að nokkru leyti. Pearson og fólagar
hans vilja koma á tollvernd á Englandi, og má
pví tolja víst að Times fylgi ]>eirri stefnu eft-
ir petta; en áðurliofirblaðið jafnan verið toll-
vernd mótfallið. Verð blaðsins verður að
likindum lækkað ura helmrng oða moira, til
pess pað goti lcept við önnur blöð, og margir
fornvinir pess eru hræddir um, að pví verði ef
til vill breytt um of, svo að pað missi ílest hin
fornu sórkenni sín, som lengst hafa haldið
frægð pess á lofti,og verði moð tírnanum öld-
ungis oins’og hvert annað alraent fréttablað,
jafn átgengilegt og" önnur dagblöð, on að
engu lttyti markverðara. En pað er varla
hætt við að sfi breyting komist á skyndilega.
Bretar halda svo fastri trygð við petta fræga
pjóðblað sitt og láta sór svo; ant um að halda
uppi heiðri pess,aðhinir n\fju oigendur mundu
pess vegna sjá sór ófært að gera frr pví um-
skifting, pó peir hins vegar pættust vita moð
vissu, að pá gengi pað betur fitásölutorginu
og yrði peim að pví leyti arðmeiri eign.
Stjórnmála Nýjungar Finna
Finnar. eru svo umavifamiklir byltingamenn
í stjórnmálum, að llestar þjóðir veita þeim eft.ir
tebt. Siðan J’eir losuðust undan einveldi Itússa
eru ntí að eins tvö ár, en á þeim tíma hafa peir
ráðið fram úr ýmsum vandamálum þjóðfólagsins,
sem um Jángati aldur liafa verið ein hin erfiðustu
viðfangsefni annara t’jóða, og þær liafa aldreiget-
að til lykta leitt. Finuar höfðu eklti fyr fengið
sjálfstæði sitt en peir gerðu almennan kosninga-
rftt gildanda um alt land, og gáfu konum jafnrótti
við ltarlmenn í öllum stjórnarstörfum. í pólitík
er par enginn greinarnmnur ger karla. og kvenna.
Á Finnlandi mega kvenmenn pjóna öllum era-
bættum jafntog karlmemt nema landstjóraembætt-
inu, seni nú er eini sanilmndsliðurinn, sem eftirer
milli Finna og Itússa og Uú.-saKeisari skiparmann
í pað embætti. Konur inega par vera lögreglu-
pjónar, dómarar og borgarstjórar, og pær liafa
kosningairétt og kjörgengi við allar kosningar
jafut og karlmenn, og hvernig þær hafa notað
kosningarétt sinn tná láða af því, að þegar þing-
koBningar fóru par fram í fyrsta sinn eftirað þjóð-
in fókk sjálfstjórn, voru 56 af hverjum hundrað
kjósendum, sem atkvæði greiddu, kvenmenn, en að
eins 44 of hundraði hverju karlmenn. Þó sitja rnt
ekki fleirl en þrjátiu og tvær konur á þingi Finn-
anna, en alis oru þingmenn þar úm tvö hundruð.
En koiur þessar liafa reynst vel á þingi, pær hafa
hlýtt vel öllum þiugsköpum, fle’star verið fremur
fáorðar en allar fylgst furðanlega með í þingmál-
um og verið ódeigar að greiða atkvæði með öllum
frumvörpum, sem miðaíframfaraáttina, og fáein-
ar hafa jafnvel gerst framsögumenn nokkurra mik-
iÍBvaröandi iagafrumvarpa. Þær hafa þar í engu
brúgðist beztu vonum þjóðar sinnár, og þess vegna
tná telja það víst, að á næsta þingi Finna eigi sæti
miklu fleiri konur en mí eru þar, og í hlutfalli við
atkvæðagreiðslu sína eiga þær fullan r"fett á því. . .
Með engri annnri þjóð hafa konur enn náð
kosningarrótt og kjörgeng'i ti! jafns við karlmenn.
Allar tilraunir í þá át.t hafa oftast stra’ndað á því,
að menn hafa ekki þózt mega eiga það á hættu, að
treysta konum í þjóðmálum og jafnvel talið það
víst, að þær mundu aldrei hirða að beita kosninga-
rétti svo að verulegt lið yrði að, þóþærfengju
hann. En á Finnlandi hefir þetta alt farið aunan
veg. Og þó það dæmi verði að líkindum ekki full-
nttgjandi til þcss, að sannfæra aðrar þjóðirum það,
að aliar mótbárur gegn jafnrétti kvenna i stjórn-
málum séu ástæðulausar, þá hiýtur þoð að minsta
kosti að rýra gildi þeirra flestra, og varla getur hjá
því farið að það verði alvarlegt umhugsunarefni
allra frjálsra þjóða.
Nú fyrir skömmu heflr þing Finna samþykt
lög um víusölubann, sem öðrum þjóðum þykir
heldur en eltki nýstárlog. Þau lögbanna alla vín-
sölu í landinu og leggja' þunga sekt við, ef þár er
nokkurnstaðar bruggað öl eða aðrir áfengir drykk-
ir; og ekki nóg með það að þau banni alla áfeng-
issölu, heldur banna þau einnig alla áfeugisnautn,
og lagarefsing liggur við ef uppvíst verður um
nokkurn mann, að hann hafl drukkið glas áf öli
eða brennivínsstaup, hvortsem hann hefir gert það
heima lijá sér eða annarsstaðar, og livernig sem
það áfengi helir verið til fengið. Lög þessi banna
jafnvel að veita vín í altarissakramentinu, og þeg-
ar lyísalar selja vinanda í raeðölum, verða þeir að
viðhafa allar varúðarreglur eins og eitur væri.
Allan vinanda, sem liafa þarf til efnablön'dunar L
iðnaði, verða kaupmenn, sem til þess hafa stjórn-
arleyfi, að útvega erlendis og ábyrgjast að lianu sé
blandaður með einhverri ólyfjan áður en hann
tiyzt inn í landið, svo að eriginn geti þá lagt sér
þann drykk til munns.
Lög þessi veita lögreglunni ótakmarkaö vald
til þess að sjá ttm, að þeim sé hvarvetna hlýtt.
Lögregluþjónar liafa fult vald til að leita í húsum
manna, hvar sem þeir hafa grtm um að áfengi sé
fólgið, og hörð refsing er við lögð ef uppvíst verð-
ur. Fyrir ininsta afbrot af því tagi verður lnísráð-
andi að greiða tuttugu dollara sekt,en mesta hegn-
ingin,setn við er lögð,er þriggja ára betrunarhúss
vinna.
Ef lög þessi yrðu staðfest af Ilússakeisara, þá
yrði öllum ölgerðarhúsum í landinu lokað sam-
stundis, og 8ömuleiðis öllum þeim húsiraí, sem
brugga aðra áfenga drykki, og eigendurnir féngju
engar skaðabætur. Þeir yrðu þá allir sviftir at-
vinnu sinni og mundu um ieið tapa fjárstofni þeBs
atvinnureksturs að mestn leyti; lög þessi ákveða
ekkert uin -það að stjórnin té skvld til að borga
þeim eyris virði fyrir það eignatjón.
Þetta er i fyrsta sinni, að nokkurt löggjafar-
þlng heillar þjóðar hetir samþykt lög um bann
gegn naptn alls áfengis, og þar hafa Finn&rgeng-
ið feti framar öllum öðrum þjóðum i löggjöflnni.
Eu þvi miður hafa þeir líka farið þar lengra en
góðu liófl gegnlr; vinbannslög þeirra eru svo ströng
og einræn, áð þau yrðu naumast til lengdar tIB-
unandi; þó'.þaO. yrðu gildandi þar í landi, og þau
koma svounjög í bága við prívatrétt inanna, að það
mun þykja rtæg ástæða til þess að synja þeirn stað-
festingar. Kússakeisari heflr nú ekkert annað
vald í löggjöf Finnaen neitunarváldiö, og þvíheflr
hann ekki, beitt. nema full ástæðá pyki til, sakir
auðsœrra galla á einhverju lagafrumvarpi; munu
það< þykja ærnar -ástæður til synjunar, að li6r er
mörgum landsmönnum retlað, áð lúða eiguatjón
og atvinnu, bótalaust, og prívatrétti manna er
másboðið með því, a-ð leyfa lögregluþjónum að
ganga inn í hús manna og rannsaka þau eftir eig-
in.vild, þó þeir haö engiu sérstök söununargögn í
höndum eða neina aðra fullgilda ástæðu til þeirr-
ar rannsóknar. Lagafrumvarp þetta er nú í hönd-
um Kússakeisara, og það er talið víst að hanu muni
innan. skarns synja því btaðfestingar sakir þelrra
annmarká; sém nú voru taidir, og það er víst, að
hinir vitrustu ráðgjafar lians og ýmsir málsmot-
andi Finnar hafi bent honum á það, að sú grein
frumvarpsins, er bannar mönnum að eiga nokkurt
áfengi á heimili sínn og leyfir lögreglurannsókn í
húsum manna fyrir þær sakir, ætti ekki að öðlast
lagagildi. Allmikill flokkur á þingl Finna mót-
mæltÞlíka þessu ákvæði frumvarpsins,og kvað það
beinlínis brjóta bág við réttindi frjálsra manna, og
vora í fullu samræmi við forna venju einvalds-
stjórnarinnar illræmdu, sem sendi lögregluþjóna
sína til ranusókna í livers manns hús, sem luín
hafði einhvern grumá, og það misbiði þannighin-
um'holgustu réttindum frjálsra manna.
Iíf ákVreði þettá hefði ékki staðið í lagafrum-
várplþesstr, þá liefði Kússakeirari efalaust staðfest
það, og Finnar hefðu fengið betri vínbannslög en
nokktir önnur þjóð hefir áður haft, og algerlega
losast undan þoirri plágu, sem lengi heiir verið
þjóðinni niest til bölvunar. •
Sé þing Finna og framkvæmdir þess borið
sanlan við 'Dúmu Kússanna,tbA glögt sjá hver mun-
úr er á löggjafarstarfi þsirrar þjóðar, er kann vél
með rétt sinn og vald að fara, og hinnar, er ekki
kann fremur en óvlti með sjáliræði sitt að fara.
Dúöian hafði að mestu leyti sama löggjafarvald
og þing Finnanna. En þingnienn Finna notuðu
vel pað vald, er þeir höfðu, og eyddu eugumtím*
tíi ónýtis. Þeir hafasamið mörglögog mikilsverð
fyrir þjóð sina,sem framvegis try'ggja frelsihenu-
ar og sjálfstæði. En tvrer hinar fyrstu Dúmur
Kússa samþylítuað eins þrju eða íjögur lagafrum-
vörg, setn lítið eða ekkert efla sjálfstjórnarvald
þjóðarinnar. Þar eyddu fle6tir þingmenn ölium
tímanum til þoss, að skarnma keisarann og ráða-
neyti lians og útliúða einvaldsstjórninni, eu gerðu
tjkki nokkurn skapaðín hlut pjóð sinni til gagnS
og Btjórnfrelsi hennar til eflingar.
llin þriðja dúma Kúsr.anna sú er nú Btend-
ur yflr — liefir unnið miklu meira að nytsainri lög-
gjöf, og er líkleg til að. vinna þjóðinni margfalt
meira gagn en báðar hinar fyrri. Flestir muntl
því nú vera koniuir á þá skoðun, að keisarinn og
stjórn hans haflunnið liið þarfanta verk fyrir þjóð-
ina, erhann taJfmörkaði bvo kosn'iut?arré ítiun, að
byltingamenn, þeir er áðus spiltu raest þingstörf-
um, komust ekki á þing í þetta sitin.