Voröld - 16.04.1918, Page 1

j LJOMANDIFALLEGAR SILKIPJOTLUR j
2 til að búa til úr rúmábreiSur — j
2 “Crazy Patchwork.”—Stórt úr- 2
! val af stórum silki-afklippum, !
I hentugar í ábreiöur, kodda, sess- !
! ur og fl.—Stór “pakki” á 25c, !
fimm fyrir $1. !
PEOPLE’S SPECIALTIES CO. j
Dept. 23. P.O. Box 1836 j
WINNIPEG f
Branston
Violet-Ray j
Generators í
Skrifið eftií bæklingi “B” og j
verðlista.
Lush-Burke Electric Ltd. j
315 Donald St. Phone Main 5009 !
Winnipeg !
I. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, 16. apríl, 1918.
NÚMER 10
Séra Friðrik J. Bergmann.

■

Sú fregn barst skyndilega út á meöal fslendinga
hér í bænum á fimtudaginn að séra Friðrik J. Bergmann
væri látinn; hafði hann orðið bráðhvaddur síðari hluta
dagsins. Kona hans var stödd hjá dóttur þeirra hjóna
og' manni hennar Mr. og Mrs. Gordon Pálssyni, og var
hann á leið þangað er hann lézt. Hafði hann talað við
konu sína í síma og sagt henni frá því að hann væri að
leggja af stað þangaðj én þegar hann var nýkominn úþp
í strætisvagninn sagöi hann við mann er hjá honum
sat: “Mcr er að verða ílt.” Voru það hans síðustu
orð; hann stóð upp og ætlaði út en hneig niður í vagn-
dyrunum. Var hann borinn inn í lyfjabúð og sent
eftir lækni tafarlaust, en hann var látinn áður en lækn-
irinn kom.
Með séra Friðrik Bergmann er til moldar hniginn
einn hinna allra fremstu manna vor Vestur-íslendinga
í mörgu tilliti, og því er aö honum mikill mannskaði.
Séra Friðrik var fæddur 15. apríl 1858 og því sex-
tugur hefði honum enzt aldur til mánudags; þann sama
dag áttu þau hjón einnig þrjátíu ára hjónabandsafmæli.
Hingað vestur fluttist séra Friðrik áriö 1874—
þjóðhátíðarárið—þá aðeins 16 ára. Tók hann brátt að
stunda nám og útskrifaðist af lúterskum prestaskóla í
Decorah í Iowa árið 1881. Að afloknu námi þar fór
hann til Noregs og hélt þar áfram námi; síðar jók hann
enn á mentun sína og lærdóm í Philadelphia.
Árið 1886 var hann prestvígður til íslenzku safn-
aðanna í Noröur Dakota. I>ar dvaldi hann þangaö til
1902 og ávann sér mikið álit sem prédikari og rithöf-
undur.
Þegar íslenzku kennaraembættið var stofnað við
Wesleyskólann var hann kjörinn til þess að takast það
á hendur. Er vafasamt hvort nokkur Vestur-íslend-
ingur fyr eða síðar hefir haft eins mikil áhrif á unga
menn og hann hafði þau árin sem flestir sóttu Wesley
skólann.
Séra Friðrik var prestur Tjaldbúðarsafnaðar um
mörg ár að undanförnu og lét reisa einhverja vegleg-
ustu kirkju sem íslendingar hafa átt. Sem prestur
var hann atkvæðamaður, en sem rithöfundur mun hann
þó lengst lifa.
Séra Friðrik Bergniann var kvæntur og lætur eftir
sig ekkju, fjögur börn og háaldraða móður. Kona hans
er Guðrún Thorlacius, prests. Alls' áttu þau hjón sjö
börn, eru þrjú dáin: Eiríkur, Erlingur Ingimar og
stúlka er dó nýfædd. Börnin sem enn lifa eru: Magnea
Guðrún, kona Gordons Pálssonar lögfræðings; Elizabet
Valgerður, kona Matthiasar Andersonar málara; Jón
Halldór og Ragnar Steingrímur, báðir ókvæntir.
Jarðarförin fer fram á fimtudaginn kl. 2 e.h. frá
heimilinu; frá Tjaldbúðarkirkjunni kl. 2.30. Séra Páll
Sigurðsson frá Gardar jarðsyngur.
Um æfistarf séra f’riðriks verður ítarlega ritað
í næsta blaði.
“Voröld” er beðin að geta þess að aðstandendur
hins látna óska eftir að ekki séu send blóm.
Úr JBænum
Tvær nýjar bækur: “Vargur í
Véum” saga úr nútíöar lífi
Reykjavíkur, eftir G. Gunnars-
son og “Drotningin í Algeirs-
borg” kvæði eftir Sigfús Blónd-
ahl. Bókin dregur nafn af löngu
kvæði sem segir frá stúlku frá
Vestmannaeyjum; hún var ein
meðal þeirra sem Tyrkir ræntu
og fluttu burt, og segir sagan að
síðar hafi hún orðið drotning í
Algeirsborg.
Friðbjörn Steinsson á Akur-
eyri lézt 10. þ.m. Var áttræður
þann fimta, Nánar síðar.
C. B. Julius er að leggja af
stað til Nýja íslands í erindum
fyrir “Voröld”
Ritstjóri “Voraldar” er að
leggja af stað út í Þingvalla ný-
lendu að vinna fyrir blaSiö.
Mrs. S. Stephens frá Keewat-
in er stödd hér í bænum hjá Mrs.
Bergmann tengdadóttur sinni.
HólmfríSur Árnadóttir frá fs-
landi er farin að kenna íslenzku
við Columbia háskólann i New
York.
Hjálmar Árnason varð fyrir
bifreið nýlega og meiddist ta*s-
vcart.
Guðjón Pétur .Vigfússon frá
Oakview var í bænum fyrir helg-
ina.
Séra Rúnólfur Marteinsson hélt
fyrirlestur í Fyrstu lútersku
kirkjunni fimtudagskveldiS var.
Veröur nánar getiS um hann
síðar.
Thorleifur Hallgrímsson frá
Mikley var á ferð íbænum á laug-
ardaginn og fór heim aftur í gær.
Hann sagði þær fréttir að norðan
meöal annars að verið væri aS
vinna að ])VÍ aS fá talsíma lagðan
út í eyjuna; væru það miklar
umbætur ef þaS tækist sem ekki
er ólíklegt að verði.
Jónas Helgason frá Baldur var
á ferð í bænum fyrir helgina aS
leita sér lækninga; hann hefir
veriS lasinn af gigt að undan-
fornu.
Jóhannes Sigurðsson frá Ar-
gyle varS fyrir því slysi nýlega
að lenda í sögunarvél. SagaSist
annar handleggurinn allmikið x
tveimur stöSum, bæði fyrir ofan
og neðan olnboga. Hann var
fluttur á sjúkrahúsið í Winnipeg
og er þar undir umsjón Dr.
Brandssonar.
Þeir læknarnir Björnsson og
Brandsson eru fluttir úr Lög-
bergsbyggingunni og seztir aS
með starfstofur sínar í Lindsay-
byggingunni. Christján Olafs-
son umboösmaSur New York
Life er einnig aS flytja í þá bygg-
mgu.
C. B. Julius hefir skrifstofu
i Union bankanum á horni Will-
iam Ave og Main St. Hann er
umboðsmaður fyrir Imperia.
Life Assurance Co. of Canada.
Benedikt Olafsson málari er á
förum til Wynyard og ætlar aS
dvelja þar sumarlangt viS iðn
sína; Helga systir hans dvelur
þar einnig.
Tryggvi Athelstan sem um
sjö ár aS undanförnu hefir unniS
fyrir strætisvagnafélagið í Win-
nipeg er nú aS hætta þeim starfa
og hefir tekist á hendur umboSs-
störf fyrir New York Life félag-
ið hér í bænum.
Ögmundur Sigurðsson skóla-
stjóri er nýlega kominn vestan
úr Saskatchewin frá íslenzku
bygðunum þar og leizt honum
mjög vel á þær.
GuSjón Johnson lagSi af stað
noröur til Le Pas í vikunni sem
leiS og verður þar í sumar viS
fiskiveiðar.
Mrs. J. Olafsson frá Leslie
kom til bæjarins á mánudaginn.
Sonur þeirra hjóna Þorsteinn er
hér á sjúkra húsinu; var hann
skorinn upp af Dr. Jóni Stefáns-
syni og líöur vel.
Látinn.
Stefán Johnson, kaupmaöur,
andaðist á sjúkrahúsinu hér í
Winnipeg eftir uppskurS fyrir
helgina. Hann hafði verið heils-
utæpur um margra ára skeið.
Stefán var einn hinna elztu og
ötulustu íslenzkra borgara hér í
bæ og öllum fslendingum kunn-
ur þegar hann verzlaSi á horni
Ross og Isabel stræta. Hann
var gróSamaður mikill og talinn
meðal hinna eínásn isienctmga
lér. Stefán lætur eftir sig
ekkju og tvö fósturbörn, Thor-
stein E. Thorsteinsson, banka-
stjóra og Elínu Thorsteinsson,
systur hans. Jaröarförin fór
fram í gær.
Ottawaþingió.
Þar er alt í hálfgerSum handa-
skolum. Stjórnin hefir sann-
færst um það aS hún hefir ekki
takmarkalaust fylgi allra þeirra
sem henni fylgdu við síöustu
kosningar; þannig varð það í toll
málunum sem nú standa yfir til
umræöu og þannig varð það í
sambandi viS fjárveitingu sem
stjórnin vildi leggja fram til
handa járnbrautarfélögunum.
Þar var svo að sjá sem stjórn-
in hefði oröiö í minni hluta ef til
atkvæða hefði komiö um frum-
varpiö óbreytt.
Allmiklar umræður hafa stað-
ið yfir um atkvæðisrétt kvenna;
hafa þingmennirnir frá Quebec
sett sig eindregiö upp á móti því.
KveSa þeir þátttöku kvenna í
stjórnmálum hljóta að verða til
þess að raska heimilisfriði og
auk þess segja þeir aS atfarir
þeirra kvenna sem greitt hafi
atkvæöi 17. desember í haust
tali hástöfum á móti kvennrétt-
indum.
Dómsmálastjóri Doherty hefir
sagt af sér embætti og talið er
víst aö Crothers verkamálaráS-
herra muni gjöra þaö sama.
Allmiklar umræður og heitar
urðu í þinginu út af því aS O’-
Connor hafði sagt af sér stöSu
sinni sem umsjónarmaður vista
í Canada. Þykir það víst að
hann hafi hætt starfi sínu vegna
þess aö hann hafi viljaS leysa
þaS af hendi duglega og samvizk-
usamlega, en ekki fengið þess
ráSið.
Eitt er víst, og þaS er þaö, aö
hann hafði hvað eftir annaö
sannaö glæpsamlegt atferli auö-
félaganna og viljaS láta hegna
þeim, en þaö fékst ekki.
Strióíó.
Þegar Voröld birtist síðast
höfSu bandamenn stöðvað fram-
sókn ÞjóSverja og leit alt út
bærilega. SíSar sóttu óvinirnir
í sig veörið og réðust á Englend-
inga og Frakka meS ógrynni liðs
og tókst þeim að hrekja þá aftnr
um allmargar mílur á stóru svæði
Hafa ÞjóSverjar auðsjáanlega
í hyggju aS taka bæinn Amiens,
sem er stórborg fræg frá fornöld
og höfuðbærinn í Sommehéraö-
inu. Þessi bær er 40 mílur frá
mynni árinnar Somme og 71 míl-
ur frá París. Luðvik XI kallaði
bæinn litlu “Venice” vegna skip-
gengra skurða sem um hann
liggja. Þar er eitthvert feg-
ursta bænahús í Evrópu, bygt á
13. öld. f Amiens voru gerðir
hinir frægu samningar milli
Bretlands, Frakklands, Spánar
og Hollands árið 1802. í Amí-
ens ’er afarmikil verzlun óg iðn-
aður og þar koma saman flestar
helztu járnbrautir í Norður-
Frakklandi. Mun það aöallega
vera þess vegna sem ÞjóSverjar
láta sér ant um að ná bænum.
Ekki er talið líklegt að þeim
takist að ná Amiens; kveðast
Bandamenn vera öruggir um það
Aftur á móti hafa Þjóðverjar
tekið bæinn Armentiers. Helzt
litur út fyrir að þeir hafi í
hyggju að brjótast gegn fyrir
vestan París beina leiS til árinn-
öomnití o^’ ötvcacv ptAAinig cv c
Frakklandi stóra spildu sem
liggur að enska sundinu, en eng-
in hætta segja bandamenn að sé
á því aS þeirn takist þaS.
Mannfall hefir oröiS afar mik-
ið á báSar hliöar í þessum síö-
ustu árásum; mikið tekið af
byssum og vistum og fjöldi
fanga. Liðsafli óvinanna er svo
mikill að undrun sætir, er sagt
aö þeir hafi í þessum árásum á
vesturstöðvunum ekki færri her-
menn en 2,400,000.
Japanar hafa lítiö látiö til sín
taka upp á síSkastiS; Bandamenn
virSast hika við að biðja þá aS
koma í stríðiö beinlinis; telja
sum blöðin á Englandi það hættu-
legt og rangt aö láta gulu þjóö-
irnar sogast inn í ófriSareldinn.
Friðarskilmálar þeir sem Rúss
ar urðu að ganga að viö ÞjóS-
verja voru afarharSir og ósann-
gjarnir. Rússland hefir sam-
kvæmt þeim orðið aS láta af
hendi viö Þýzkaland 78,000 kílo-
metra af landi með 56,000,000 í-
búa, eða 32 prósent af öllum íbú-
um landsins.
Auk þess hefir Rssland tapað
einum þriðja hluta allra járn-
brauta, eða 13,350 mílum; sjötíu
og þremur prósentum af öllum
járnnámum; áttatíu og níu pró-
sent af öllum kolanámum; og
hafa Þjóöverjar tekið af þeim
268 sykurverksmiðjur, 918 vefn-
aðar verkstæSi, 574 ölgeröarhús,
133 tóbaksverksmiöjur, 1,685
brennivínsgerðarhús, 244 efna-
fræöisstofnanir 615 pappírsmyln-
ur; 1073 vélaverksmiSjur. Tekj-
ur ríkisins af þeim héruöum sem
ÞjóSverjar fengu voru árlega
845,838 rúflur og eru þar 1,800
sparisjóöir.
Oánægjan á Rússlandi yfir
þessnm friðarskilmálum er af-
skapleg, en þjóöin er meö öliu
lömuð og getur enga vörn sér
veitt.
Nýlega hefir veriS samþykt i
enska þinginu aS lögleiða her-
skyldu á írlandi, en Irar eru því
fiesUr andstæðir og kveöast
hvergi munu fara; lítur ískyggi-
lega út í sambandi við það.
Einmg er þegar samþykt tillaga
i oxezka [inginu sem ákveður
herskyldu C'iium sem ekki i.u
yngri en 18 ára né eldri en 50.
Eins og getið var um nýDga
höfðu ÞjóSverjar fundiS upp
byssu sem ílvtur 76 mílur, ev. nú
segjaH Englendingar vera að
smíða byssu sem eigi að flytja 80
mílur.
Yfi- hófuð gerast stærri tíð-
indi i striöinu nú en nokkru sinni
fyr og er mikill undirbúningur i
Bandaríkjunum til þess aS flytja
ógrynni hers yfir til Frakklands
sem fyrst; virðast Bandamenn
nú byggja sinar sterkustu vonir
á þeim. Lloyd George forsætis-
ráðherra Breta hefir lýst því yf-
ir að allra ráða þurfi viS til þess
að forðast ósigur og BandaþjóS-
irnar verSi aö leggja fram alla
krafta til þess að mola Þjóðverja
hvað sem þaö kosti og hversu
langan tima sem til þess þurfi.
f Quebec hefir uppþotiö hætt;
varS það loksins að samningum
milli yfirvaldanna að allir að-
komnir hermenn skyldu teknir
burt og Quebec menn látnir einir
um að framfylgja herskyldulög-
unum i fylki sínu. AS því er
snertir herskylduna hér í landi
var því lýst yfir á laugardaginn
að hér eftir yrSi ekki tekin til
greina nokkur ástæöa til undan-
þágu nema heilsubilun.
Ujariii njui ns»on
skemti Winnipegbúum á fimtu-
dagskveldið var með eftirherm-
um og gamansöngvum.
Var Goodtemplarahúsiö fult
uppi og niöri, sem sannar betur
en nokkuð annaö aS góSs var
vænst, og munu engir hafa orð-
ið fyrir vonbrigðum.
Þeir sem þekktu Bjarna aS
heiman vissu að þeir mundu fá
aura sinna virði. Enda brást
það heldur ekki.
Bjarna tókst vel að vanda,
svipbreytingar og hreyfingar
mjög viðkunnanlegar og eðlilegar
Hann barði ekki loftið í ósköpum
eins og sumum skopleikurum er
svo hætt viö að gera, og heldur
ekki hafsi hann hendurnar ým-
ist fyrir aftan bak eða í vösun-
um. Hann rataði hið góða
meðalhóf.
Söngvarnir voru flestir góð-
kunnir og mjög vel meö þá fariS.
Eg vona að þetta verði í fyrsta
en ekki síðasta skiftiS sem
Bjarni kemur hér fram á sjónar-
sviðiö, og vel væri ef hann drægi
sumar af hinum stórlátu músum
vestur-íslenzka þjóölífsins út úr
holum þeirra og fram fyrir al-
menning.
Þunni þumall.
Dýrir reiðhestar.
Árið sem leiö voru þrír reið-
hestar, sem kunnugt er um seld-
ir og keyptir hér á 1000 kr. hver,
og einn þeirra var aftur seldur í
vetur fyrir 1400 kr. Sennilega
hafa þessir hestar verið gæðing-
ar miklir, og um suma þeirra er
þaS kunnugt, að svo er eða var.
Má af þessu sjá, aö góöir hest-
ar hækka óöum í veröi.
Fyrir ófriðinn kostuðu fallegir
kynbótahestar 600 ,kr. Nú er
verSið á þeim að hækka, og er
þaö síst að undra, þar sem reiö-
hestar eru komnir í þetta hátt
verð. Ætti því engan aö furða
á því, þótt að góSir kynbótahest-
ar hækki í veröi.