Voröld - 19.11.1918, Qupperneq 6

Bls. 6
VOEÖLD
Winnipeg, 19. nóvember, 1918
La Bretonne
Bftir C. A. André Theuriet
Nóvember kveld, og skuggarnir voru að iengjast
á Sankti Katrínar degi, er' dynar opnuðust á A.u
berive fangahúsinu til að hleypa út kvenmanni, á
að ætla, þrjátíu ára að aldri, klæddri gömlum slitn-
um kjól rneþ lérefts húfu á höfðinu, er setti ein-
kennilegan blæ á hið föla andlit og þrútnu, sjúklegu
uppblásturs fituna er mataræði fangelsisins höfðu
orsakað. Hún hafði verið fangi sem nú var látin laus
og sem hinir fangamir nefndu La Bretonne.
pað var nákvæmlega sex ár síðan fangavagninn
hafði flutt hana til betrunarhússins-Hlún var dæmd
fyrir bamsmorð — Og nú, í hennar fyrri görmum,
með þessa fáu aura í vasanum, er skrifstofu þjónínn
hafði gefið henni, var hún aftur frí óg frjáls og hafði
vegabréf stílað til Langres.
En ferðavagnimi til Langres var löngu farinn.
Hnipin og afkáraleg lagði hún leið sína til aðal
gistihúss bæjarins, og með skjálfandi röddu bað hún
sér skjóls fyrir nóttína. Gistihúsið var margn.ent,
og gestgjafinn, sem ekki vildi hýsa “Einn af þessum
fuglum þarna að handan” ráðlagði henni að leyta
fyrir sér á veitingahúsinu í útjaðri þorpsins.
La Bretonne hélt þangað, titringurinn ágerðist,
og ennþá afkáralegri en áður, barði hún að dyrum á
veitingarhúsinu, sem í sjálfu sér, var ekki annað en
nokkurskonar matreiðsliibúð, mestmegnis fyrir
verkamenn. Veitingakonan leit hana einnig með
ýmugust og augnaráðið virtist segja: “Nýsloppin
fangi.” Að lokum neitaði hún með þeirri afsökun
að hún hefði ekkert rúm handa henni.
La Bretonne þorði ekki að halda fast fram
beiðni sinni, með drjúpandi höfði hélt hún lei'ar
sinnar—En inst í sálu hennar reis og ágerðist óljóst
hatur gagnvart þessum heimi sem þannig kastaði
henni frá sér.
Fyrir henni lá ekki annað en fara fótgangandi
til Langres.
Um lok nóvember mánaðar kemur nóttin snögg-
lega. Og brátt var La Bretonne vafin rökkrinu, á
gráleitum veginum með skóg á báðar hliðar. Norðan
vindurinn blés ægilega, þyrlaði upp dánum laufun-
um og fylti nasir hennar og augu með reki.
Eftir sex ára einveru og kyrsetu voru vöðvarnir
hnýttir og stirðir og fætur hennar, vanir víðum við-
arskóm særðust undan nýju stígvélunum. Hún
hafði gengið nokkrar mílur eg fæturnir þjáðu hana
—hún var uppgefin; og lét fallast titrandi ofan á
grjótarhrúgu meðfram veginum, spyrjandi sjálfa
sig hvort hún mundi nú farast af kulda og hungri
þessa dimmu nótt, í þessum nístandi vindi, sem virt-
ist fara gegnum merg og bein.
Alt í einu, í cinstæ ðin gskap næturinnar, fanst
henni hún heyra, hæga og milda tóna syngjandi
raddar — Hún hlustaði — og henni bárust hinir inni-
legu, en tilbreytingarlitlu söngvar, sem sungnir eru
til að hugga bpm.
Hún var þá ekki ein !
Hún barðist við að komast á fætur og í áttina
þangað sem röddin kom frá, og þar á vegamótijm sá
hún rautt ljós skína á milli trjágreinanna. Fimm
mínútum síðar var hún fyrir framan lítinn kofa úr
moldar veggjum; torf þakið lá uppvið klett; úr
glugganum hafpi skinið hinn leiðandi geisli.
Með kvíða í hjarta ákvað hún að berja að dyr-
um.
Söngurinn þagnaði þegar og kona kom til dyra,
bænda-kona, engu eldri en LaBretónne, en föl og
gamal-leg vegna ofreynslu. Upphlutur hennar var
götugur, og í gegnum götin mátti sjá í óhreint hör-
undið; rauða hárið stakst úfið framundan saurugri
húfunni og gráu augun störðú með undrun á gestinn
og á apdlitið sem hafði eitthvað svo, tilfinnanlega
einmanalegt við sig. >
“Gott kveld!” sagði hún, um ieið og hún lyfti
enn hærra hinum snarkandi lampa sem hún hélt á-
“Hvað er þér á hjarta?”
“Mér er ómögulegt að halda áfram--------” hálf-
hvíslaði La Bretonne, og röddin varð óskýr vegna
grátekka; “bærinn er langt í burtu, og ef þú getur
hýst mig í nótt, þá gerir þú mér greiða...... .Eg
hefi peninga, og eg skal borga fyrirhöfnina. ”
“Kom,” svaraði hin, eftir að hika í nokkur
augnablik. “En því,” hélt hún áfram, og rödc'in
lýsti fremur forvitni en tortryggni, “svafstu ekki
að Auberive?” \
“peir vildu ekki hýsa mig, ” Bláu augun féllu,
hún var gripin af beiskum efasemdum. “Af— af því
eg kem frá Maison fangelsinu. ”
%
“Svo—! Frá^Maison fangelsinu—! það gild-
ir einu—kom—Eg hefi ekkert að óttast því eymdin
er það eina sem eg þekki. Eg gæti heldur ekki sam-
visku minnar vegna úthýst nokkra kristna mann-
eskju á sljkri nóttu. Eg get látið þig hafa rúm að
hvílast í og ost að borða.
Og hún dró framundan þakskegginu þornað
lyng, breiddi það út eins og rúmfleti í horninu hjá
erineldinum.
“Býr þú hér ein?” spurði La Bretonnc feimnis-
lega.
“Já, með barninu mínu, nú á sjöunda árinu. Eg
vinn fyrir okkur með því að strita í skóginum.”
“Maðurinn þinn er þá dáinn?”
“Já,” sagði hin snarplega. “Bamið á engan
föður. I stuttu máli, hver á sína sorg! En kom,
tak stráin og tvær eða þrjár kartöflu, leifar af kveld-
matnum. pað er alt sem eg get boðið þér—”
Bamsleg rödd kallaði á hana úr dimmum kima,
sem viðarþel aðskildi frá herberginu.
‘Góða nótt!” sagði hún. “Bamið grætur; eg
verð að fara, en sofðu vel! ’ ’
Hún tók lampann og fór inn í kimann og skildi
LaBretonne eftir til að hjúfra sig upp í myricrinu.
Hún lá á rúmfletinu eftir að hafa snætt kveld-
verðinn og reyndi að loka augunum. En henni varð
ekki svefnsamt. Gegnum þunnan vegginn heyrði
hún móðirina tala mildilega til barnsins, sem koma
gestsins hafði vakið, og nú vilcli ekki sofna aftur.
Móöirhi huggaði það með ástúðlegum orðum
sem einhvem vegimi einkennilega ónáðuðu La Bret-
onne. pessi eðlilega og einfalda viðkvæmni virtist
vekja truflandi móðurlegar tilfinningar í sálu stúlk-
unnar sem hafði verið dæmd fyrir að deyða hið ný-
fædda afkvæmi sitt.
“Ef ekki hefði farið svona illa fyrir mér,” hugs-
aði La Bretonne, hrygg í anda, þá mundi það nú jafn
gamalt þessu barni.”
Við þá hugsun og óminn af bamsröddini, virt-
ist veikinda hrollur fara um hana alla; eitthvað milt
og viðkvæmt vakna í hinu sýrða hjarta, og vaxandi
þörf fróandi tára.
“En kom, kom, elskan mín litla,” sagði móðir-
in. “pú verður að sofna! Og ef þú verður gott
barn og gerir eins og eg bið þig, þá skal eg fara með
þig á Sankti Katrínar sýninguna á morgun. ’ ’
“Bama viðhöfnina mamma; bama viðhöfnina,
áttu við það.”
“Já, engillinn minn, það er fyrir böm.”
“Og dagurinn þegar hin góða Sankti Katrína
færir bömum leikföng, mamma?”
‘ Stundum—Já. ”
. “Hversvegna færir hún okkur ekki leikföng,
memma?”
“Ef til vill, af því við eigum heima svo langt í
burtu, og við—erum fátæk.”
“Færir hún þau aðeins til ríkra barna, marnma?
En því, mamma, því það—segi eg—? Mér mundi
þykja væntum að fá leikföng.!”
“Æ, góða! Einhvemtíma kanske, ef þú verður
mjög góð — ef til vill í nótt ef þú verður þæg og
sofnar fljótlega. ”
‘‘Eg skal gera það, mamma, undireins, svo hún
komi með þau á morgun. ”
Litla röddin þagnaði; síðan löng kyrð, og svo
jafnir, langir og léttir andadrættir.
Bamið var sofnað að lokum—og móðirin einnig
En La Bretonne svaf ekki! Tilfinning, bæði
bitur og viðkvæm barðist um í brjósti hennar, og
hún liugsaði meira en nokkru sinni fyr um hinn
Ijúfliuginn litla sem þeir sögðu að hún hefði myrt.
þannig leið nóttin framundir afturelding.
Móðirin og barnið sváfu ennþá, en La Bretonne
var komin á kreik og út, hún leynilega hraðaði ferð
sinni áleiðis til Auberive og hægði ekki á sér fyr en
mótaði fyrir fyrstu hús þorpsins.
Áður en langt um leið var hún komin inn á hið
eina stræti bæjarins. Hún gekk hægt og leit fullum
augum á öll nöfn verslananna. Og að lokum virtist
ein þeirra vekja athygli hennar. Hún barði á
gluggahlerann sem innan skams opnaðist. pað var
auðsjáanlega vefnaðarverslun, en það voru einnig
glingur og barnaleikföng í glugganum — fátækleg,
hégómleg smáræði,—pappírs-brúða, örkin hans Nóa
og loðin kind úr viði!
La Bretonne keypti þau öll, til undrunar verzl-
unarmanninum, borgaði og fór út. Hún hafði tekið
veginn til kofans í skóginum, þegar alt í einu þung
hendi hvíldi á herðum hennar. Og hún sá fyrir
framan sig lögregluþjón.
Hin óhamingjusama hafði gleymt því að slept-
um föngum væri fyrirboðið að flækjast í nánd við
fangelsið.
“pú ættir að vera í Langres nú, í stað þess að
slæpast hér,” sagði lögregluþjónninn óþýðlega.
“Kom, áfram, þessa leiðina! Á veginn, á veginn,
heyrirðu! ’ ’
Hún reyndi að útskýra, en árangurslaust.
Flutningsvagn sem fram hjá fór var þegar fenginn
til notkunnar, henni varpað inn í hann, og undir um-
sjón lögregluþjónsins var LaBretonne enn einu sinni
á leið til Langres.
Yagninn skrölti í frosnum hjólförunum. Með
lopnum fingrunum og dauf í anda hélt hún fast utan
um leikföngin.
Alt í éinu, við krók á veginum, kannaðist hún
við slóðann í gegnum skóginn. Hjarta hennar sló
ótt og títt. Hún bað lögregluþjóninn um að hinkra
við, rétt í nokkur augnablik, því hún hefði erindi
viú LaFleuriotte, konuna sem þar ætti heima.
Ilún sárbændi hann með svo miklum ákafa að
lögregluþjónninn, sem í rauninni var hjartagóður
maður, lét undan. pau bundu hestinn við tré og
héldu svo eftir slóðanum.
Fyrir framan dyrnar var La Fleuriotte, og hjó
þar viðinn í tilætlaða smálimi. Hún starði með
munninn opinn og hangandi höndum á gestinn koma
aftur ásamt lögregluþjóni.
“Uss!” sagði La Bretonne, “Uss! Ijúflingurinn
litli—sefur hann ennþá?”
“ Já,—en—
“Hér eru þá þessi leikföng—legg þau á rúmið
og segðu henni að Sankti Katrína hafi komið með
þau. Eg fór til Auberive eftir þeim, en það virðist,
sem eg hafi ekki haft oeinn rétt til að gera svo, og
nú eru þeir á leið með mig til Langres. ’ ’
“Heilaga Guðs móðir!” kallaði La Fleuriotte
upp í undrun sinni.
“Uss! Vertu róleg, eg bið þig!”
La Bretonne, ásamt móðirinni, færði sig nær
rúminu og breiddi brúðuna, örkina hans Nóa, og
Joðna viðarlambið, á rekkjuvoðina, tók svo beran
arm barnsins og lagði yfir lambið, og snéri sér síðan
við brosandi.
“Nú,” sagði hún og talaði til lögregluþjónsins,
sem í áka-fa núði sig um augun,—pau virtust frost-
bitin—“er eg tilbúin: Yið getum farið !”
J. G. Hjaltalín.
Pólitískur friðor
Pólitíska andrúmsloftið hefir verið
óvenjulega mollulogt og hreifingar lit-
ið nú um tíma. Má í fljótu hragði svo
sýnast sem fólk hafi nú loksins fengið
það stjórnarfyrirkomulag í landl hér,
sem allflestir séu harð ánægðir með.
DagblöSin hafa látið það óspart klingja
að flokkapólitík væri nú ekki >engur til
pólitiskur þroski landsins væri nú vax-
inn henni langt yfir höfuð. Hana hæri
nú að leggja inn á forngripasafn stjórn
mála sögunnar, þar sem eftirkomendur
vorir gætu haft hana fyrir augum, og
forðast svo syndir og misstígin spor
forfeðra sinna.
Hefir tíðast verið bent á hið dýrð-
lega fordæmi: Union stjórnina. þar,
sem hinir “vitrustu og beztu” menn af
öllum flokkum hafi tekið höndum sam-
an til þess að bjarga þjóðinni og ‘vinna
stríðið’.
Hæðst hefir þetta þó hljómað frá
þeim blöðum, sem áður hafa fylgt hinni
frjálslyndari stefnu. Er það ekki und-
árlegt því þau blöð hafa haft meira að
afsaka við alþýðumanna. pað voru
hin svonefndu frjálslyndu blöð, og þeir
menn sem þau fylgdu að málum, sem
lítillækkuðu sig þegar samvinnan tókst
pað voru þeir sem með bognum knjám
og berum höfðum, gengu yfir um til
afturhaldsmannanna og sögðu: “mín
er æran yðar er lítillætið.”
Pólitískar deilur og flokkadrættir
hafa ýmislegt ilt í för með sér en póli-
tískur friður gctur einnig verið of dýr-
keyptur. Og hvers eðlis hefir hann
verið “friðurinn” sem hvílt hefur yfir
okkar umhverfi. Er undirstaða hans
sú meðvitund manna að þeir fái nú að
njóta frelsis og réttlætis í eins ríkum
mæli og kringumstæður leyfa, og að
málum vorum sé stýrt i hið æskileg-
asta horf?
Mun ekki heldur vera sú ástæðan
að þeir sem aðrar skoðanir hafa eigi
lítinn kost á að láta til sín heyra; stór
blöðin öll hafa verið á bandi stjörnar-
innár, og eru enn, nema ef vera skyldi
hið nýendurfædda Winnipeg Telegram
Annað er það að stjórnin hefir bann-
að alla stjórnar athafna gagnrýni, og
haft með henni athugult eftirlit eftir
því sem kringumstæður hafa leyft
Getur það verið að canadískir borg-
arar séu ánægðir með að hafa löggjöf-
ina í höndum ráðherra samkundunnar?
Ef svo er, því þá ekki að "leggja af”
þingið? Getur verið að þeir séu á-
nægðir með að fáta skjóta auðmönnum
undan sköttum og skyldum þegar farið
verður að hafa saman fé til að börga
stríðskostnaðinn.
Margt fleira mætti nefna. pað væri
ekki úr vegi að menn færu að gera
upp huga sinn í þessum sökum. Og
hvað verður um flokkapólitíkina? Mun
húh vera eins steindauð og sagt hefir
verið í Union stjórnar blöðunum f
pað stendur nú dálítið líkt á með
frjálslynda flokkinn hér, eins og með
Sjálfstæðisflokkinn heima, þegar hann
klofnaði og partarnir flugust á um
nafnið. peir sem yfirgáfu flokkinn og
slóust í lið með afturhaldsmönnum
vilja láta kalla sig “liberala” eftir sem
áður. Munu ekki kjóscndur landsins
mega eiga von á að sjá framan í þá
aftur uppljómaða af ættjarðarást, með
skjöl og skírteini fyrir því að nú séu
þeir búnir að vinna stríðið. pessvegna
vilji þeir ekki neitt meira hafa saman
að sælda við “tollheimtumenn og ber-
synduga” hafi aldrei verið ágætari en
nú, eftir þann hreinsunareld göfugrar
fórnfærslu sem þeir séu búnir að
ganga í gegn um.'
En hvað hafið þið um það að segja
Iandar góðu?
Ekki er alt sem sýnist
Agætt meðal við hinum slæma sjúk-
dómi, öfundsýliinni, er að líta í kring-
um sig, og athuga hvernig öðrum farn-
ast. Sá sem fylgir þessu ráði, mun
fljótt komast að raun um að ekki er
alt sem að ytra útliti er slétt og fágað,
eins eftirsóknarvert og stundum sýn-'
ist. Mörgum sinnum finnast á bak
við hina ljósu og mest aðlaðandi
staði, svartari skuggar en þeir sem
við sjálf búum undir. Sá sem er
óánægður hugsar: Nei, hvað þessl
(eða hinn) hefir það gott; hvað alt
sýnist heppnast fyrir honum, og allar
hans óskir uppfyllast! Er hann þö
ekki öfundsverður?
Gættu nú í kring um þig og at-
huga vel hvert hm sanna hamingja
virkilega á þar heima; hvort friður og
ánægja'eéu hans eða hennar l’örunaut-
ar á lífsleiðinni.
Sá sem þú öfundar er, ef til vill,
rikur og í miklu áliti, en ágjam og
hefir þess vegna enga ánægju af auð
sínum, eða kannske þungsinna og
eitrar fyrir sjálfum sér hverja gleði.—
Mundi þig langa til að skifta við
hann? Nei!
Fjölskildan þarna í þessari fínu bif-
reið sýnist vera brosandi og lánsöm.
Dæturnar fallegar og vel klæddar alt
sýnist vera fullltomið.
En gættu nánar að. Fínheitin eru
að láni. Sorgin og hræðslan við yfir-
vofandi gjaldþroti leynist á bak við
hin brosandi andlit og gjörir þennan
fjöruga gleðilefk að kvöl.
Og þarna, þessi laglegu hjón á há-
degiskeið lífsins, fyrir þeim ætti ait að
vera sólskin og gleði. pangað vogar
sorgin sér ekki; þar er hrein ánægia.
En hver veit hvað þau hafa að bera?
Kannske mikið og margt. Hún er
ótrú, en hann stórlyndur. Og hvað
svo? Eyðilögð áform, og brotin ha}n-
ingja skrjáfar sem glerbrot við fætur
þeirra.
—Og sjáðu þarna þetta heimilislíf,
eins fagurt og innilegt, sem maður get-
ur óskað sér. Glöð og skemtileg
börn—blómlegar dætur og efnilegir
synir—bfár himinn alt yfir.—Nei, ekki
alveg. Dökk ský dragast upp, og
eyðileggja alt; lundarlag móðurinnar
og spilafýsn föðursins; skemtanafýsn
og kæruleysi dætranna, og peninga-
kröfur sonanna.
—Og þetta hjónaband þama: Stofn-
að af ást, segir fólk. pað ætti þó að
vera ánægjulegt. Nei, ekki heldur
þar.—Húsmóðirin er hugsunarlaus og
eyðslusöm, og svo vantar hina stærstu
blessun—börnin. pað eru bamlaus
hjón sem þú sérð fyrir framan þig.
þar sem alt gæti verið svo ljúft, eyði-
leggur metorða þorsti mannsins heim-
ilislífið. Konunni finst hún vera sett
til hliðar, vera einmana og gleymd,
við ákafa mannsins að komast í hærri
stöðu.
En þessi ríki ógifti herra 'þarna,
sem getur uppfylt allar óskir sínar
sem peningar geta veitt. Hjarta
hans er tómt; lífið hefir aðeins fært
honum vonbrigði.
Kvenfólk sumt, sem er óbundið get-
ur lifað þægilegu lifi, og það virðist
stundum sem svo sé. En ætii )>að Sé
nú altaf? ó, nei, hin dimma nótt, er
oft þögult vitni að bitrum tárum yfir
brostnum vonum og eyðilagðri æfi.
Stundum eru þetta sjálfskaparviti,
stundum sorglegar tilviljanir, sem ör-
laga nornin liefir varpað á veg okkar.
Hver getur talið upp allar bær þús-
undir af sýnilegum og ósýnilegum or-
sökum sem eyðileggja frið og ham-
ingju, eða allar þær ástríður sem búa
í hjörtum mannanna og pínir þau og
kvelur mitt í auðæfum og velgengi,
svo þeim finnst þeir vera flak á velt-
andi bylgjum.
Gættu vel í kringum þig áður en þú
öfundar aðra. Pað sem þér finst þig
skorta, er kannské hægra að vera án,
en að bera sorgir annara. fmvndaðu
þér ekki að sá sem hefir mikið sé lán-
samastur; hann mun kannské áður en
hár hans grána tapa auð sínum og
stöðu og saknar þess svo tvöfalt.
Nei, hann er varla öfundsverður.
Okkur hættir við af'> öfunda hver
aðra eins og börn sem fljúgast á um
spilapeninga og myndir úr gylturn
pappa; bara allir vildu hugsa sem svo:
Ég skal gæta vel að—pað er aðeins
gyltur pappi, en ekki hreint gull. Pá
mundi öfundin hverfa, og margir
mundu brosa, og halda áfram og leita
gullsins í sínu eigin brjósti.
Gjörðu aldrei neitt sem er ljótt eða
rangt, og þá mun lánið fylgj* þér.
pýtt af "Jack.”
Margir halda þvi fram að keisarinn
og hclztu menn MiðvSldanna ættu ekki
að vera látnir leika lausum hala.
Mcnn er hafa staðið á bak við önnur
eins ódáðaverk og morð hjúkrunar-
konunnar Edith Cavell og fyrir mans-
líf þau er fórust þá er Lusitaniu var
sökt. Vilja þeir láta dæma þá fyrir
morð.
1
borð, kommóðu, bókaskáp eða
stólá sem þú hefir fengið frá
ömmu þinni, há haltu trygð við
það, verndaðu það og dubbaðu það upp þangað til það
verður sem nýir munir; skreyttu það með
SHERWIN-WILLIAMS
Vamisn Stain
\
Sem gerir munina þannig að þeir verða einkennilega
fagrir og breyta gömlu svo að segja í nýtt. Gamlir
húsmunir þurfa oft ekki annað en að vera þannis
smurðir til þess að fá aftur sína frumlegu fegurð. Litir
> fást af svo mörgum tegundum og með svo margskonar
blæ að þeir breyta öllum viðartegundum.
MAR-NOT á gólf, búið til á gólf sem má ganga á
og dansa á ef þess þarf. Skemmist ekki þó vatn hell-
ist á það eða húsgögn séu dregin eftir því. MAR-NOT
er seigt, varanlegt og alveg vatnshelt, þornar á 8
klukkustundum, verður dauft þegar það mætir núning,
liturinn er ekki áberandi, mjög góður á harðviðar-
gólf.
SCAR-NOT á húsgögn og viðarverk; hefir orðið
til þess að snúa þúsundum kvenna til þess að líta eftir
heimilum sínum. pær nota SCAR-NOT til þess að
gera húsgögn sín ný og falleg. Jafnvel sjóðandi
vatn vinnur ekki á því.
REXPAR, til utanhúss notkunar á
hurðir og fleira—pað er alveg vatns-
helt og verður aldrei hvítt hvað sem
á gen gu,-r.
Vér höfum fullar byrgðir af Sher-
wyn-Williams mál og áburði. Spyrj-
ið eftir litaspjöldum, verði eða
hverju sem þér viljið og þuríið.
Sveinn Björasson, Gimli

i
//