Voröld - 11.11.1919, Qupperneq 1

HEY! HEY!
Sendið heyið ykkar til islenzku key-
kaupmannanna, og fáið hæðsta vert,
einnig fljóta afgreiðslu. Peningar li»-
aðir á “kör“ »end beint til okkar.
Vér ábyrgjumst að gera yður 4-
nasgða.
THE NORTHERN HAY CO.
408 Chambers of Commerce
Talsírr.i G. 2209. Naetur talsfmi 8. 3147
Wipnipeg, Man.
II. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, 11. NÓVEMBER, 1919
NR. 32,
VERKAMENN VINNA STORSIGUR Kiart“Hel8aso"
Kosningur fóni fram nýlega á Englandi í öllum borgum og bæj- Valurinn
um og sveitum, og unnu verkamenn svo stórkostlegan sigur, að engan ! , 77" ,,
. ' Komnar eru ut. allabyggilegar
hefði dreymt neitt slíkt. Helmingur allra borgarstjórnadeidanna i skýi'slrir- í Frakltlandi, Englandi
Lundúnaborg er í höndum verkamannafulltrúa. í sumum borgum j og ítalíu yfir falla hermenn og! ur
voru kosnir allir bæjarráð'smenn og borgarstjóri úr flokki verka- j'10r^na °'S sæi^a í styrjöldinni.. _ __,_________ ___
manna. Aldan er á fleygiferð yfir allan heim; alda þjóðstjórnar og |5^0*^hermenn! "iku l,275!oOO °rðl'^ emni mll;Íon manna aí5 bana
Barst það faraldur að austan,
frá Rússum og Seibum og varð
með öllu óviðráðanlegt. Reyndust
lýsnar afarskæðar og báru mjög
sjúkdóma mann frá manni. Kem-
lækmun saman um að það
! muhi lágt áætlað, að lýsnar hafi
/ Jólasjóðurinn
lýðræðis. ! þeirra fallnir og horfnir, en 3,845
i 000 særðir. Eru ekki taldir með í
| þessum tölum þeir hermenn sem
Frakk&r fengu frá nýlendum sín-
jum, en talið er að af þeim hafi
i'allið 67,000 menn.
í fyrra gekst Yoröld íyrir því að safna í sjóð til þess að gleðjai England sjálft hefir mist. í val-
gamalmennm a Betel um jolm. \ar það nefndur jolasjoður Solaldar 803 320 dáið eða horfiðj en 1)649j.
og söfnuðu börn í liann um flestar nýlendur íslendinga. Sjóðurinn 940 eru særðir. Séu þeir hvítii
var auglýstur í Voröld og honum síðan úthlutað meðal gamalmenn-, taldir með sem Englending-
' a.r fengu i her smn fra nylendum
anna, & um $40 urðu eftir, sem síðar komu. 1 viðbót við þessa dali jsínum) telst svo til að alls hafi fall-
sem eftir voru, ætlar Voröld nú að safna í jólasjóð í ár í sama skyni. ið í valinn 2,782,700.
á þennan hátt.'
Frú Margrét
Björnsdóttir Pétursson
Eru því öll íslo.zk böm beðin að safna. í jólasjóðinn handa gömlu
bömunum á Betel. Nöfn þein*a sem gáfu eftir að sjóðnum var út-
hlutað í fyrra hafa enn ekki verið birt, og flytur Yoröld þau innan
skamms eða Sólöld, sem leyfi hefir nú loksins fengist fyrir, og kemur
því út fyrir jólin. I dag hafa Voröld verið sendir 5 dalir til þess
að byrja með jólasjóðinn í ár. þeir sem í sjóðinn sendá, eru beðnir
að skrifa utan á þannig: “Jólasjóðurinn” C-o. Vorold,
637 Sargent'. Winnipeg. 5 eða 10 cent frá hverju barni getur
orðið störkostleg jólaglaðning fyrir gömlu börnin á Betel. Byrjið
tafarlaust að safna. Ef þið vissuð hversu mikið gömlu börnin á Betel
blessuðu ykkur í fyrra fyrir jólagjöfina, þá munduð þið lierða ykkur
að safna til þessara jóla.
Af þýzka hernum hafa 1,486,952
hermenn fallið og dáið af sárum,
en 133,982 hermenn dáið úr sjúk-
dómurn. Auk þess er talið að 762,-
736 manns liafi dáið þar í l .mdi á
styrjaldartímanum vegna afleið-
inga hafnbannsins.
Franska stórblaðið “Le Temps’’
hefir borið saman hlutfallið mi9i
andaðist að heimili sonar síns,
séra Rögnvahlar, á laugardaginn
var, eftir alllanga legu. Hún var
75 áp'a að aldri, fædd 20 nóv.; mað
ur hennar lézt fyrir 5 árum. Syn-
ir hennar eru þeir: Séra Rögnvald
ur, Björn, Hannes og Ólafur; allir
vel þektir menn og velgefnir. Mar-
grét var jörðuð á þriðjudaginn frá
Unitarakirkjunni að viðstöddmn
fjölda fólks.
Gleði fréttir
rirlestrar
Séra Kjartan prófasltur Helgason flytur fyrirlestur á
eftirfarandi stoðun*. cg rimum.
M WYNYARD, föstudágskv. 14. nóv. í Dreamland leikhúsinu. WB
MARKERVILLE
MOZART.....
ELFROS
LESLIE.....
FOAM LAKE..
CHURCHBRIDGE
LÖGBERG
TANTALLON
Aðgangur ókeypis
..miðviltud....
...þriðjud.....
..miðvikud.....
....fimtud.... .
.....föstud....
......mánud....
....þriðjud....
... v.fimtud...
19. nóv.
25. —
26. —
27. —
28. —
... 1. Des.
2. —
4. —
alla fyrirlestrana og engin samskot
tekin. Séra Kjarttan er einn hinna merkustu leiaðndi manna á
íslandi og ætti ekki að þnrfa að minna fólk á að fylla húsð
hvar sem hann talar.
Sagt er að Bolshevikar á Rúss-
landi séu mjög aðþrengdir og að
fallinna manna og handtekinna, þrotum komnir með allar varnir.
hjá ýmsum af ófriðarþjóðum;,m. Er það eigi a,ð undra, þar sem þeir
Verður af þ.ví Ijóst þetta: hafa átt í höggi við ógrynni liðs
undir stjóm hins fræga herkon-
'ungs Bergs og konu hans Kringlu.
Hafa þau sótt fram af miklu harð-
feiígi og jafnan látið skamt stórra
högga í milli. Ýmist hafa þau
unnið stórar lendur undan Bolshe-
vikum og brytjað niður lið þeirra
sem hráviði, eða þau hafa rekið
foringja þeirra úr landi eða selt
þá í fangelsi; hafa þeir Lenine og
Trotzky báðir verið í fangelsum
þeirra. þannig gekk' það meðan
hjónin unnu saman í einlægni. En
eins og mönnum er kunnugt, hefir
nú komið upp misklíð nokkur á
milli þeirra og hefir óæskilegar af-
leiðingar að því er hermálin snert-
ii*. Fyrir þremur vikum síðan hélt
Kringla fram liði sínu án þess að
hafa bónda sinn í ráðum; fók hún
þá af Bolshevikum höfuðborg
þeirra Petrograd, og alt land þar
í nánd, og afhenti það “Rússum”,
því bæði eru hjónin ensklunduð
og berjast ekki til fjár né landa,
heldur til að útbreiða menninguna
og vemda réttlætið í veröldinni.
pegar Bergur frétti þetta, varð
hann afar reiður. þótti honum
Kringla eigi vilja unna sér sæmd-
ar af málinu. Gekk hann þá í lið
með Bolshevikum og vann undir
sig höfuðborgina og alt land það
er Kringla hafði frá þeim tekið,
og skilaði því aftur í hendur Bol-
shevika.---------
Hrói Höttur
í franska hernum hafa hrír menn
i'allið á móts við hvern einn scm
handtekinn var.
í þýzka bemum er hlutfallio hið
sama.
1 enska hernum hafa tveir menn
fallið á móts við hvem einn sem
handtekinn var.
I lier Austurríkis og Ungverja-
M larids hafa tveir memi fallið á,
BBi móts við hverja þrjá sem hard-
ill teknir vora.
Hl 1 rú&sneska hemum er hlutfallið
§|§ hið sama.
H1 Eru þessar tölur talandi vottur
jg um þann anda og þá hreysti sem
I ríkt liefir í her hvei*s lands um sig.
U þá hefir það vrerið reiloað út,
M hve mikið mannfallið hefir verið í
§H hverju landi, í hlutfalli við fólks-
■ fjölda Landsins. Verður sú niður-
M staða að fallið hafa:
31 Á Frakklandi.......1 af hv. 28 íb.
■j - þýzkalandi ......1--------35 —
■ - Austurr,- Ungv.l. 1-------50 —
- Engl. og Irlandi 1-------66 —
- ítalíu............1-------79 —
■ - Rússlandi........1-------107 —
- Bandaríkjunum 1 -------2000'—
Kemur þannig lang þyngst nið-
ur á Frökknm, sem sízt mát't.u við
slíkri blóðtöku.
Andstyggilegt er að lesa um það
hvílík stórkostleg óþægindi, veik-
indi og manndauði hefir stafað af
lúsunum.
111!
■
Fatnaður og yfirhafnir
þER SPARIÐ $10.00 Á FATNAÐINUM YÐAR OG YFIR
HÖFNUNUM, MEÐ pVÍ AÐ KAUPA þAÐ f BÚÐINNI
UPPI Á LOFTI, MEÐ VERÐINU SEM þAR ER.
Robinsons Clothes Shops, Ltd.
264 Portage Av #Jppi yfir 5—10—15 centa búðinni
Vertu velkominn Sveinbjörn
Nýlega er flutur hingað og seztur að í Winnipeg próf.
Sveinbjörn Sveinbjömsson hljómfræðingur ásamt konu sinni
og tveimur uppkomnum bömum, dóttur og gsyni. Er sonur
hans læknir og er kominn hér að læknaskólanum. Prófessor
Sveinbjöm ferðaðist meðal fslendinga fyrir nokkrum árum
og var hvarvetna vel tekið að verðleikum,e nda reyndist
hann góður gestur og gleðiríkur. Ritstjóri Voraldar var þá
í Wynyard og fagnaði honum með vísu þeirri er hér birtist:
“Vertu velkománn” Sveinbjöm —
Um þitt veglega starf
fyrir land þitt og lýð þinn,
engin lofmæli þarf.
Meðan þúsundum þjóð vor
týndi’ í þrætur og arg,
, “guð vors lands” hefir lög þín
greypt í lifandi bjarg”. ,
Er vísan með sama lagi og “þótt þú langfömll legðir”,
og var sungin með því undir forustu Helga Helgasonar.
Vér viljum fagna þessum góða gesti í hóp Vestur-íslendinga,
með 3ömu orðum og vér gerðum þá. — Vertu velkominn,
Sveinbjöm.
þess vai' getið í síðasta blaði, að sérá Kjartan Helgasoá frá Hruna
væri hér staddur. Hann er sendur vestur um haf að tilhlutun þjóð
ræknisfélagsins heirna, með styrk frá Alþingi. Erindi hans er að
ferðast hér um bygðir íslendinga vestan hafs og flytja fyririestra.
Er þetta gert í samvinnu og samráði við þjóðræknisfélagið Kér og
liefir stjórn þess ákveðið að nota þetta mikla og góða tækifæri til
þess að stofna deildir sem allra víðast.
Séra Kjarian er einn hinna lærðustu manna á ættjörð vorri, en
liann er maður blátt áfram, sem lítið berzt á; ljúfur og þýður í við-
móti og öllum jafn. Slíkh* menn era til þess vel fallnir að vinna hjörtu
og hugi manna og sú mun reyndin verða, þegar séra’ Kjarian kynn-'
ist mönnum hér. Vér höfðum satt að segja ótrú á því að prestur væri
sendur í þjóðrækniserindum: héldum í alvöru, að það kynni fremur
að spilla. fyrir góðu máli ag áhrif hans á það. En sanníærst höíum
vér um það síðan séra Kja’rtan kom, að þar skjátlaðist oss. Iíann hef-
ir þegar sýnt það, að liann er sjálfstæður mður, sem öllum flokknum
gerir jafnt undir höfði og getur unað jafnt undir þaki hvers sem er
— hann er uphafinn yfir flokkaríginn og klíkuandann. þetta hef-
ir hann bezt sýnt með því að hann hefir þegar prédikað jöfnum hönd-
um í þrenningar (Fyrstu lúthersku) og eingyðis (Unitara) kirjunum.
þetta sýnir séstakt frjálslyndi og víðsýni. Slíkir menn ættu að vera
oss velkomnir gestir og vér höfum sanparlega þörf á áhrifum þeirra.
Séra Kjarian Helgason er sonur hins merka. bónda Helga í Birt-
ingaholti bg konu hans, en bróðir þeirra séra Magnúsar á Torfa-
stöðúm, séra Guðmundar frá Reykholti (föður séra Ásmundar, sein
var í Wýnyard) og Ágústs óðalsbónda í Birtingaholti. Kona séra
Kjarians er dóttir Jóhannesar sýslumanns frá Hjarðarholti og systir
Jóhannesar bæjarfógeta í Reykjavík.
þegar séra Kjartan liafði verið hér nokkra daga, var hann stadd-
j ur á fyrirlestri séra Adams þorgrímssonar; var hann þá beðinn að
ávarpa fólkið og mætli þessi fögru orð ineðal annars: “þegar manni
er mikið niðri fyrir; þegar hjartað er fult, þá verður oft erfítt um
orð; eg vildi lielzt geta heilsað yður öllum með þéttu, sterku íslenzku
handtaki í stað þess að verða að heilsa yður með orðum. Hándtak
með djúpri þögn túlkar oft betur sálir manna og tilfinningar — það
sem þeir vilja segjá — en nokkur orð geta geri. Móðir yðar Fjall-
konan sendir yður kveðju, réttir yður höndina yfir hafið, Oig mér
liefir hlotnast það að verða þessi útrétta hönd hennar til yðar. það er
víst að svo er til ætlast, að hlýja óg ástí fylgi þeirri útréttu hönd
og því megið þér trúa, að farist mér klaufalega þetta hlutverk, þá
er það ekki skuld hennar, sem höndina réttir, heldur min”. þetta
er fagurlega sagt og vel.
Séra Kjarian flutti fyrirlestur í Winnipeg nýlega og sýndi all-
raargar myndir frá íslandi. Fyrirlesturinn var ágætlega sóttur, enda
var það vel farið, því hann hlýtur að hafa fest rætur í hjörtum flestra
cr á hlýddu.
Vegna þess að fyrirlesturinn verður vonandi fluttur í öllum bygð-
um íslendinga vestan hafs, teljum vér bæði óþarfti og jafnvel rangt
að skýra efni hans hér í blaðinu.
það verður oss sjálfum að kenna en ekki séra Kjartan, ef dívöl
hans hér vestra í vetur verður ekki oss til hinnar mestu blessunar
í þjóðræknislegu tilliti.
Islendingafundur
Almennur fundur verður haldinn í Goodtemplarahúsinu
þriðjudaginn 18. þ.m. kl. 8 e. h. til þess að ræða um *bæjar-
stjómarkosningarnar. Ræðu menn:
J. J. Samson, fulltrúaefni,
Amgrímur Johnson
Friðrik Swansson
S. J. Farmer, borgarstjóraefni
J. Simpkin, skólaráðsmannsefni
Dr. Sig Júl. J :óhannesson
Verkamannaflokkurinn stendur fyrir fundinum, en and-
stæðingar þeirra eru bo'ðnir, og hafa fult málfrelsi, ef nokkr-
ir eru.