Þjóðin - 05.12.1914, Blaðsíða 3

þJÓÐIN
3
hvaðanæfa eins og eldibrandar
falli — áfram! —
Fyrir þeim öllum hleypur liðs-
foringi Linné. Fyrirskipanir hans
heyrast háar og greinilegar gegn-
um tært haustloftið og sólar-
glampinn sýnist hrynja í ótal krist-
alskærum dropum frá fagurgljá-
andi sverðinu, þegar hann held-
ur því á lofti.
Hann lítur ofurlítið til vinstri,
án þess þó að missa sjónar á
takmarkinu framundan og kallar
glaðlega til lúðursveinsins við
hlið sjer:
„Jæja, Jean litli, blástu nú fyrir
okkur langa lagið þitt, sem þú
fer svo vel með“.
Jean litli er næstum barn að
aldri — tæpra sextán ára, en
þrátt fyrir það er hann orðinn
lúðurþeytari við fyrstu herdeild
hins fræga fertugasta herfylkis.
þess vegna ræður hann sjer ekki
fyrir gleði.
Hann setur lúðurinn fyrir munn
sjer og blæs hið gjallandi heróp:
„Áfram fyrir Frakkland!“
Hann hefir sjálfur bætt við
lagið og hann notar það við þetta
tækifæri, þó það sje ekki alveg
eins og það á að vera. Og hljóm-
urinn gleði þrunginn og skær
berst út um dalinn, sem baðar
sig í morgundögginni.
Jean litla finst sjálfum að sjer
hafi aldrei tekist jafnvel, ekki
einu sinni við skrúðfylkinguna í
sumar.
Hann verður hrifinn af hljómn-
um og kreppir hendina utan um
lúðurinn sinn. það er eins og
hann sje að reyna að kreista sig-
urinn út úr honum með hönd-
um og munni. Tónarnir byltast
í bylgjum úr gljáandi lúðrinum —
yfir fjelaga hans til allra hliða og
syngja í þá krafta, hreysti og dug.
Og hann þeytir lúðurinn með
eldlegum áhuga af öllum sínum
ungu kröftum. Frá hæðunum
við Pompelle ómar bergmálið,
eins og tónarnir hefðu flýtt sjer
þangað á undan til að vekja ótta
og skelfingu í liði óvinanna.
þetta er tilkomumesta stundin,
sem Jean litli man eftir að hafa
lifað.
Og hann þreytist ekki vitund,
þó hann geri bæði að þeyta lúð-
urinn og hlaupa, því það er um
að gera, að komast áfram — á-
fram! sigurinn hvellur í lúðrin-
um hans . . •
Hann hleypur fast við hlið liðs-
foringja Linné, sem smám sam-
an lítur til hans og kinkar kolli.
þeir eru bestu vinir — sjerstak-
lega siðan liðsforinginn komst í
kynni við systur hans, Súsönnu,
sem er nokkrum árum eldri.
Henni þykir víst líka dálítið
vænt um liðsforingjann, enda er
hann bæði fríður sýnum og besti
drengur.
Jean ætlar að reyna að líkjast
honum sem mest, og Súsönnu
finst það þjóðráð. Hún elskar
alt, sem að hernaði lýtur, og
þykist vita, að Jean muni geta
orðið enn þá meira en liðsfor-
ingi, fyrst hann byrji svona
ungur.
Jean litli veit vel, að það get-
ur ekki orðið nærri strax, og
ekki heldur þó hann verði með
að vinna á þjóðverjanum, en seinna
meir, máske að nokkrum árum
liðnum. í þetta sinn verður hann
að láta sjer nægja, að fá ein-
hverja litla viðurkenningu. —
þó hann berðist ekki eins og
hinir hleypur hann þó fremstur
og finnur ekki minstu vitund til
hræðslu, en eggjar hina og hug-
hreystir með lúðrinum sínum.
Einu sinni hafði hann þó unnið
fána — það var við Soisson; þó
reyndar einum hinna væri þakk-
að að hann vanst.
En hvað um það. — Jean var
ekki lengi að brjóta heilann um
það, sem liðið var og skeð. Hann
hafði allan hugann við það, sem
átti að ske innan stundar, á-
hlaupið, sem gera átti á hæðirn-
ar fram undan þeim; hann sjer
í huganum óvinina víkja ofan
hæðirnar hinum megin og alla
leið ofan í fljótið. Hann veit, að
þaðan koma þeir aldrei lifandi
upp aftur.
Og þindarlaust hleypur hann
við hlið liðsforingjans.
Langar leiðir, til beggja handa,
sjer hann glampa á byssusting-
ina og liðsforingjana fara fyrir,
með sverðin á lofti. Fyrirskip-
anir þeirra heyrast greinilega um
alla fylkinguna.
Bak við þá, innan úr skógin-
um, heyrist trumbusláttur og há-
vaði. — það er eins og harður
hnefi sje keyrður í hrygg dát-
anna og áhrifin snerta hverja taug.
Óstöðvandi streyma þeir áfram;
niðurtroðnir akrarnir með rauð-
leitu hörplöntunum liggja að baki
þessara mörgu þúsunda. Fjar-
lægðin milli fjandmannanna mink-
ar óðum — ekkert hljóð rýfur
þögnina í herbúðum þjóðverja —
en það varir skamma stund —
einungis nokkra metra hlaupa
þeir enn óáreittir — þá dynur á
fyrsta skothríðin.
það verkar eins og snöggur
skellur á fylkingarnar — högg,
sem snertir alla í einu — einn
og einn maður fellur til jarðar,
og ryðrauðu flekkirnir verða ljós-
ari á pörtum. En áhrifin vara
einungis eitt augnablik, varla svo
lengi, að hægt sje að greinaþau,
og svo áfram á ný. Skotsending-
arnar hvi«* í loftinu og falla nið-
ur, grastorfan lyftist upp fyrir fót-
um dátanna, þeir hrasa, en kom-
ast fljótlega upp á að stökkva
yfir hana; mold og sandur þyrl-
ast framan í þá.
Liðsforingi Linné fær skot í
hægri hendina, en tekur sverðið
í þá vinstri og hleypur áfram,
örfandi menn sína hárri og skærri
röddu.
Jean litli er enn í fararbroddi.
Augun tindra, knúarnir hvítna
af átakinu um lúðurinn. Hvert
sinn, sem hann hefur blásið her-
ópið, veifar hann lúðrinum yfir
höfði sjer, svo dúsKarnir blakta
eins og fáni á stöng. Hann er frá
sjer numinn — gagntekinn guð-
móði, ræður sjer ekki, en hróp-
ar í sífellu: „lifi Frakkland!“ án
þess að vita af því sjálfur. Há-
vaðinn í dátunum, sem hlaupa,
vopnakliðurinn, drunurnar í fall-
byssunum, hvinurinn í kúlunum,
alt þetta stígur honum til höfuðs-
ins, og púðurreykurinn þyrlast
til og frá um sljettuna, grágulur
og geigvænlegur fyrir augum
hans. það er eins og hann sje
úti í koldimmri hríð, þar sem
tónarnir úr lúðrinum hans leiftra
eins og fagrar eldingar.
það er dýrðlegt!
Jean litli elskar glaum og há-
vaða! Elskar hermennina — hann
er sjálfur hermannssonur. Hann
elskar söng og hljóðfæraslátt. það
má svo að orði kveða, að hann
hafi drukkið í sig hersöngvana
með móðurmjólkinni heima hjá
setuliðinu í Laon.
Næstum frá blautu barnsbeini
hefir hann hlaupið með dátunum
langar leiðir, þegar þeir höfðu
heræfingar, og alt af var hann
á undan með hljóðfærasveitinni.
þegar hann fór fyrst að reyna að
leika á hljóðfæri var hann tæpra
sex ára, og nú getur hann leikið
á hvaða hljóðfæri sem vera skal.
Sjálfur veit hann ekki, hvaðan
hann hefir það; hvert lag getur
hann leikið eftir að hafa heyrt
það einu sinni; stundum finst
honum, að hann þurfi alls ekki
að heyra þau til að kunna þau
utan að. það er fleira en her-
ópið og þess háttar, sem hann
getur leikið á lúðurinn sinn.
Sálma kann hann líka. — það
hefur meira að segja komið fyrir,
að hann hefur blásið í básúnu
við kirkjusönginn, þar sem ann-
ars alcbcei voru hafðir neinir byrj-
endur. Almúgasöngva getur hann
blásið á hljóðpípu svo vel, að
fuglarnir stöðva flugið í loftinu
til að hlusta á og blómin beygja
höfuðin í auðmýkt. Hann ætlar
að leika eitthvað af þessu fyrir
hermennina, því hann kann það
líka á lúður. þegar þeir koma
upp á hæðirnar, þá ætlar hann
að staðnæmast og leika eitthvað
— það er best að hafa það
sálm . . . Hann kann einn, sem
hann veit að dátarnir kannast
allir við, — lagið er hrífandi,
tónarnir hátíðlegir og blíðir. Oft
hefur hann blásið iagið við her-
göngurnar, því hljóðfallið er jafnt
og þungt. Jean litli hefur oft
gripið til þess, þegar fjelagar hans
hafa verið að fram komnir af
þreytu, og alt af setti sálmurinn
í þá nýtt líf og krafta...........
. . . Fylkingarnar eru nú komn-
ar að hæðunum.
Litla stund hefur verið hlje á
skothríðinni frá óvinunum. En nú
dynja skotin aftur ógurlegri og
æðisgengnari en áður.
Heilar fylkingar falla í einu;
mennirnir rísa upp eins og brim-
öldur við klettaströnd, en ryðj-
ast svo fram — yfir lik fjelaga
sinna, áframi, móti fjandmönnun-
um, sem alt í einu gerðu óvænta
mótatlögu.
Með ógurlegum gný lendir her-
sveitunum saman, og um stund
er barist af óstjórnlegri grimd og
æði. þá víkja óvinirnir og Frakk-
ar hlaupa upp hæðirnar, vissir
um sigurinn.
Jean litli berst með straumn-
um upp í móti. Hann er alt af
við hlið liðsforingjans. En svo
veit hann ekki fyr en hann stend-
ur einn á dálítilli hæð, nokkrum
fetum hærra en hinir. Alt i
kringum hann er hamast og
barist.
Hver einasti vöðvi í litla líkam-
anum titrar af æsing, varirnar
skjálfa af ákafa við lúðurinn, sem
hann þeytir í sífellu.
tin það kemur fyrir ekki.
Skamt frá sjer, sjer hann fjelaga
sína byrja að víkja. Ósjálfrátt gríp-
ur hann báðum höndum um lúður-
inn og snýr sjer að þeim; svo
fer hanu að blása sálminn, sem
svo oft hefur vakið þá áður, há-
tíðlega, hrífandi lagið, sigur-
sálminn.
„Mætumst öll við strauminn
sterka!"
í sama vetfangi líta þeir allir
til hans; hann sjer æsing og á-
kafa á hverju andliti — áhrif tón-
anna grípa um sig eins og eld-
ur í sinu. —
Varla hefur hljómurinn náð
þeim fyr en þeir sækja sig á ný
og nú eru það fjandmennirnir,
sem víkja. Liðsforingi Linné
hrasar, en kemur aftur fyrir sig
fótunum og berst nú í ákafa sem
áður.
Jean stekkur ofan af hæðinni
og ryðst inn í þyrpinguna. Hann
ber höfuðlð hátt, brýst djarflega
fram og sigurinn fylgir honum
hvar sem hann fer.
En alt i einu hvín ömurlega í
lúðrinum og hann þagnar.
Jean þrífur hann frá munnin-
um og horfir inn í hann óþolin-
móður, — þar er ekkert að sjá,
sem valdið geti þögninni. —
Hann reynir aftur, en lúðurinn
gefur ekkert hljóð frá sjer. Jean
litli hristir hann, ber honum við
knje sjer, en það fer á sömu j
leið.
Hvað getur þetta verið ? því
ætli lúðurinn hans bregðist hon-
um nú? Aldrei hafa tónarnir hans
hljómað eins fagurlega eins og í
dag.
Drengurinn brýst áfram í þröng-
inni þangað til hann nær í liðs-
foringjann, sem er kominn góð-
an spöl á undan honum.
„Herra liðsforingi! Lúðurinn
getur ekki meira!“ stamar hann
og finnur um leið að hann er
orðinn svo undarlega móður og
hás.
En liðsforinginn heyrir ekki
til hans.
Jean setur enn þá lúðurinn á
munn sjer og blæs af öllum
kröftum Nei, hann þegir! Dreng-
urinn hristir hann og ber með
báðum hnefum, svo hann dalast
— hann stappar niður fótunum
í örvæntingu, og þegar hann reynir
enn einu sinni hrynja tárin ofan |
í lúðurinn.
Aftur brýst hann áfram til liðs-
foringjans og getur sagt honum
raunir sínar með grátstafinn í
kverkunum.
„Jeg get ekki náð neinu hljóði
úr lúðrinum. Hvað á egaðgera?
Hann er alt í einu orðinn alveg
ónýtur“.
„það gerir ekkert, drengurinn
minn!“ svarar liðsforinginn og
starir ofan að fljótinu á eftir ó-
vinunum, sem era lagðir á flótta.
„Lúðurinn þinn hefir gert
skyldu sína, sigurinn er okkar
megin!“
Svo sneri hann sjer við og leit
brosandi ofan að Jean litla, sem
stóð hjá honum með lúðurinn
fyrlr munni sjer, náfölur og hálf-
boginn. Hann reyndi enn einu
sinni að ná hljóði úr lúðrinum
sínum, en ekkert heyrðist annað
en sama ömurlega vælið, eins og
úr rifnum smiðjubelg.
Svo duttu handleggirnir afl-
lausir niður. „Hann getur ekki
meira!“ hvíslar hann lágt —
„aldrei framar — blessaður lúð-
urinn minn!“
Alt í einu dettur hann niður,
og blóðið streymir fram úr vit-
unum.
Liðsforinginn kraup niður vlð
hlið drengsins og hnepti frá hon-
um einkennisbúningnum.
Hægra megin á brjóstinu var
dálítið gat á skyrtunni með blóð-
storku í kring.
þegar liðsforinginn sá það
skyldi hann hvernig í öllu lá.
Kúlu hafði verið skotið í gegn-
um lungað, alveg upp við öxlina,
— þar hafði alt loftið komist út,
þegar hann bljes. þannig vildi
það til, að lúðurinn hans Jeans
litla þagnaði.
En í hjörtum fjelaga hans kvað
lengi við eggjandi og örvandi sig-
urhljómurlnn:
„Mætumst öll við straumina
sterka*.
The Times History of War vikulega
kostar, með burðareyri, 75 aura.
The Great War kostar, með burðareyri, 70 aura.
Bæöi eru rit þessi hlaðin ágætis myndum.
The Times vikuútgáfa, kostar 12 krónur um árið.
The Over-Seas Daily Mail (vikublað)
kostar 4 krónur 75 aura.
Rit þessi veröa send áskrifendum beint frá Londort#
Pantanir og áskriftargjald sendist hingað sem fyrst*
íslandsafgreiðslan
Reykjavík.
Lesið augiýsingar Sturlu Jónssonar á fjórðu sfðu.
4
hans, þó hann heyröi þaö ekki — til hans,
Michel Gasparins, sem haföi svariö henni trygö
sína.
Hann ætlaöi aö hlýöa þessu þögula ákalli —
já, þó lífið sjálft væri í veði og vægi þar á móti.
Gasparin var kominn að skóginum og dýfði
sér inn meðal undurgróðursins, sem stóð þétt-
ur og samanvaxinn undir skógarviðunum.
Hjálp! hjálp!
Hann hafði búist við þessu hljóði, en samt
féll það með öllu afli og óvænt yfir hann.
Gasparin þurfti ekki langt að fara; því nær
samstundis stóð hann augliti til auglitis við þá,
sem hann var að leita að. Þegar hann braust
fram og stúlkan heyrði til hans, hrökk hún
saman.
„Michel! Michel!“ stundi hún upp; það var
eins og röddin væri ógreinileg af fögnuði og
blygðun saman. „'Michel, eg vonaði svo fast
til þess að þú kæmir.“
En Gasparin eyddi engum tíma i orð eða hót-
anir; — hann ruddist af öllu sinu afli og þunga
á þann, sem nær stóð og hratt honum aftur
á bak. Maðurinn var óviðbúinn áhlaupinu, slepti
takinu um úlnlið stúlkunnar og datt endilang-
ur niður í runnann, en Gasparin sneri sjer þá aö
félaga hans.
Úr honum varð lítið. Hann sýndi sig vera
ræfilsraggeit og var ófús á að berjast eða verja
sjálfan sig. Hanrt rak upp óp af hræðslu og
5
reyndi að skjóta stúlkunni milli sín og hins,
sem réðist á hann, en áður en hann gat það,
hafði hann fengið háreitt og sterkt högg á vang-
ann. Hann beið ekki eftir meiru. Með báðar
hendur þrýstar að kjálkanum þaut þorparinn
fram hjá Gasparin út úr rjóðrinu og á eftir
honum félagi hans á fullri ferð þegar hann loks-
ins var staðinn upp.
Sigurvegarinn horfði á eftir þeim og andaði
þungt eftir áreynsluna, en var stórglaður eft-
ir þessa auðunnu orustu. í næsta augnabliki
kom honum alt annað í hug og hann kraup á
kné við hliðina á stúlkunni, sem ljet sig falla
til jarðar og grúfði sig þar niður með hárið
laust um axlirnar.
„Colette — Colette.“ Gasparín talaöi lágt
og hægt. Viltu augun svörtu voru orðin und-
arlega mjúk og vinarleg. „Líttu upp, hjartað mitt,
vertu ekki hrædd! Eg er hér til að verja þig.“
Stúlkan leit ekki upp né svaraði með einu orði;
að eins hristust herðarnar eins og af miklum
ekka.
Gasparín lá á hnjánum við hlið Colette og
lagði handlegginn utan um hana; en hún hrökk
frá honum og stundi lágt við. Hann var hissa og
sorgbitinn, en hjelt áfram að reyna að hugga
hana þangað til alt í einu hún settist upp og
ýtti honum frá sjer. Orðin dóu á vörum Gas-
paríns þegar hann las náföla eymdina úr andliti
hennar. Þessi vera var alveg ólík hlæjandi stúlk-
8
Dyrnar á skálanum voru opnar eins og hantt
hafði skilið við þær.
Hálf blindaður af svitanum sem rann niður
eftir andlitinu og magnþrota af hitanum og
flýtinum, var Gasparin nú kominn að inngang-
inum á kofanum, staðnæmdist þar litla stund
og greip fast utan um dyrustafinn. Dökku aug-
un hans urðu stór og hann náfölnaði af skelf-
ingu, er hann kom þar auga á likama Emils,
dauðan við fætur sér. Það var þó ómögulegt
að Emil væræi dáinn — Emil, sem var svo stór
og sterkur og gat hlegið að öllu.
Alt í einu bar skugga á andlit Emils, sem
sólin hafði skinið á, og í sömu andránni voru
hendur Gasparins gripnar og bundnar á bak
aftur.
Hann barðist ákaflega um til þess að reyna
að losa sig; því næst leit hann við og sá þá
báða mennina, sem fyrir svo stuttu höfðu flúið
undan honum í skóginum.
Nú, þegar þeir hjeldu honum þarna báðir,
voru þeir algerlega óhræddir og óragir og hlógu
að þessum árangurslausu tilraunum hans til þess
að komast undan. Þegar maður sá þá svo ná-
lægt, virtust þeir stórir og stæðilegir náungar
meö æfðum hermannsbrag.
Að lokum sagði annar þeirra á frakkneska
tungu með ruddalegum og óviðfeldnum fram-
burði:
„Ilægur, hægur, vinur minn. Þessi ofsi er
MEREIB.
(Úr ensku).
Michel Gasparin vatt sjer hratt frá litla glugg-
anum á merkisstöðinni og kallaði hátt upp yf-
ir sig um leið; „Emil! vaknaðu," sagði hann í
rámum og sterkum róm.
Hinn opnaði syfjuð augu. Hann var mikilt
að vexti og góðmannlegur.
„Hvað gengur á," tautaði hann.
„í guðanna bænum vakna þú, vakna þú, heyf*
irðu ekki og sérð, að jeg er ekki að gera að
gamni mínu“
Nú fyrst leit Emil á yngra manninn, sem var
æstur og ólíkur sjálfum sér. Hann settist upp
á beknum með snöggu viðbragði.
„Hvað gengur á,“ spurði hann aftur, en i
þetta sinn var hann ósyfjaður.
„Það er Colette."
„Hvað er um hana?"
„Eg var á verðinum, og sneri kíkinum á ýrnsa
vegu; og eg sá tvo menn — sem héldu henni.
Þeir drógu hana burtu —.“
„Hamingjan hjálpi henni! Aumingja stúlkan!"
„Eg verð að fara til hennar. Þaö var npnns