Alþýðublaðið - 04.01.1964, Qupperneq 7

„Maður verður að
eta gengið aftur“
HANN er fæddur að Skálum á
Langanesi, en fluttist níu ára a'ð
aldri til Vestmannaeyja. Oft var
þröngt í búi hjá verkamannafjöl-
skyldum á árunum fyrir stríð, í
Vestmannaeyjum sem víðar á
landinu. Fljótlega var sjórinn sá
vettvangur sem hann lagði fyrir
sig og ungur tók hann þátt í bar-
áttunni fyrir hinu daglega brauði.
Það var ekki mikið um lausa
aura heima í þá daga. Þá gerðum
við strákarnir talsvert af því að
stela lifur. Það þótti sjálfsögð bar-
átta. Við áttum ekki fyrir skóla-
toókunum.
Á stríðsárunum sigldi ég á Skaft
íelling, sigldum ljóslausir til og
irá Englandi. Við komumst ekki í
hann krappan svo orð sé á gerandi.
Tvisvar vorum við lýstir upp, en
>ég held að þeim hafi ekki fundizt
taka því að eyða skotum á svona
iitinn bát.
Einu sinni var þó skotið í gegn-
um séglið. Svo skutu þeir niður
hát, sem var okkur samskipa frá
Engiandi, og fórst öll áhöfnin.
Þegar ég var tvítugur fór ég í
Sjómannaskólann og lauk prófi
þaðan. Síðan var ég á togurum og
pað var á Halamiðum, árið 1949
sem ég tók málarabakteríuna, við
•að sjá ísrek á sjónum. Ég náði ein
hversstaðar i vatnsliti og mólaði
þetta ísrek. Ég á þá mynd ein-
hversstaðar ennþá. Síðan hafði ég
með mér olíuliti á sjóinn og mál-
aði jafnframt störfunum um borð.
— Já, þetta kom yfir mig eins og
hland úr fötu og ég málaði á þenn
an hátt til ársins 1956, þá hætti
ég ó sjónum, fór í land og tók til
við að byggja mér þak yfir höfuð-
ið. Ég fékk vinnu sem lögreglu-
þjónn í Hafnarfirði og þar hef ég
búið síðan. Konan mín er þaðan.
Sólveig Erlendsdóttir. Mér finnst
betra að vinna óskylda vinnu, til
lífsframfæris, og geta svo málað
eins og mig langar tií, og án þess
að þurfa að hafa sölu í huga.
Vaktavinnan við lögreglustöð-
ina fellur mér líka vel í geð, enda
er ég vanur vaktavinnu frá sjón-
um.
Á danska akademíið fór ég svo
1956, og var þar einn vetur.
Sumarið eftir ferðaðist ég um
Ítalíu og var mjög hrifinn af verk-
Spjallað við Svein
Björnsson ,málara
um gömlu meistaranna. Sérstak-
lega er mér minnisstæð mynd eft-
j ir Cimabue lærisvein Giottos, en
sú mynd heitir Græni Kristur og
er í Galleria Uffizi í Flórenz.
Frá Ítalíu fór ég svo til Dan-
merkur þar sem ég fékk leigða
vinnustofu úti á landinu og vann
þar til hausts. Þegar ég kom hing-
að heim um haustið, hélt ég sýn-
ingu, og fékk slæma dóma, eins og
ég hef nær undantekningarlaust
fengið siðan, hér heima. Það er
eitthvað bogið við listagagnrýni
á íslandi, þar er klíkuskapurinn
allsráðandi, og vissir menn ráða
ríkjum. Þessir menn hafa útilokað
þá málara, sem þeim líkar ekki,
frá sýningum og nefndum sem
vinna að listkynningum og sýn-
ingum erlendis.
Eins og flestir. vita eru tvö mynd
listarfélög starfandi hér á landi,
en þar fá eingöngu meðlimir ann-
ars þeirra að kjósa í nefndir í sam-
bandi við sýningar o. fl.
•Ég gekk í Myndlistarfélagið í
hitteðfyrra, og sé ekkert athuga-
vert við það, þrátt fyrir að sumir
hafi verið að telja mér frá að vera
meðlimur þess. Aðalatriðið er að
maður máli eins og mann lang-
ar til —verkin eiga að tala.
Þegar ég sýndi þær sömu mynd-
ir í Danmörku og ég hafði sýnt
hér og fengið slæma dóma fyrir,
brá svo við að þar var þeim hrós-
að, og þarf ekki að efa að dönsk
blöð hafa fullt eins færa menn til
listgagnrýni og hérlend blöð.
Annars held ég að sumir málar-
ar okkar séu komnir í strand,
staðnaðir og gera lítið annað en
endurtaka sjálfa sig.
Ég held að geometríska myndin
sé að líða undir lok, en í staðinn
kemur fantasían, eða skáldskap-
urinn.
Það sama er að segja um ís-
lerzka rithöfunda, þeir eru hættir
að semja skáldverk, en í þess stað
tekriir til við að endursegja æfi-
sögu eldra fólks. Þama finnst mér
þróunin stefna í ranga átt. Þó eru
i á þessu máli undantekningar og
| finnst mér Indriði G. Þorsteins-
: son þeirra virðingarverðust.
En máski er þetta bókaútgef-
endunum að kenna, þar ræður
gróðasjónarmiðið ríkjum og rit-
Sveinn Björnsson: Verkin eiga aff tala.
Þessa mynd málaffi Sveinn, er Iiann kom frá Skálholtshátíffinni.
höfundar eru neyddir til að sþrifa
eins og útgefandinn vill.
Já, ég sá huldufólk, þegar ég
var strákur á Skálum. Síðan hef
ég orðið var við svipuð ólirif við
Kleifarvatn, en ekki séð, heldur
fundið nærveru einhverra huldra
vætta.
Bezt kann ég við að mála úti í
náttúrunni, þó svo ég noti ekki þau
mótív í myndirnar sem í kringum
mig eru.
Nú mála ég helzt stórar myndir.
Ég hef fengið að mála í Iðnskólan-
um í Hafnarfirði. Þessar myndir
seljast ekki, enda gerir það ekkert
til, þær eru ekki gerðar með það
fyrir augum.
Stundum lief ég málað sjávar-
myndir staddur í helli í Krísuvík-
urhrauni.
Við megum ekki fjarlægjast
náttúruna og síst mega listamenn
án áhrifa hennar vera. Þeir geta
sótt til hennar hugmyndir þó svo
þeir kópíeri hana ekki á léreftið.
Maður vevður að geta gengið aft
ur. Eins og Kiljan gerir til dæm-
is. Það þýðir ekki að menn setji
ofan. Menn mega ekki staðna. —
Kjarval hefur aldrei sagt skilið
við náttúruna, enda er liann alltaf
frjór og nýr. Aðrir endurtaka
sjálfa sig.
Þetta eru molar. af því sem
j Sveinn sagði okkur er hann leit
inn ó ritstjórn Alþýðublaðsins
j annan nýársdag.
! Hann hafði meðfcrðis listdóma
úr Berlingske Tidende, og er
ekki úr vegi að birta þá og gefa
lesendum tækifæri til að sjá hvað
! listgagnrýnendur eins þekktasta
dagblaðs á Norðurlöndum hafa að
segja um list hans.
Jan Zibrandtsen í Berlingske
Tidende þ. 2. 12. 63:
ÍSLENZKUR
HÆFII-EIKAMAÐUR:
Sveinn Björnsson og þrir ungir
danskir málarar sýna á Char-
sýníngu þessari verður mað-
ur fyrir mestum áhrifum af mál-
verkum Sveins Björnssonar. Þau
þrungin persónuleika mólar-
ans. Hann segir kynjasögur af
hínum furðulegu áhrifum náttúr-
unnar í hinu fagra heimalandi
sínu. Fyrir hans tilstilli veitist
okkur það að fá að koma á álfa-
fund, sem haldinn er við útþan-
inn köngulóarvef. Það er málaii,
sem hefur skapað bláu veruna með
gullna dýrðarbauginn. Þegar mað-
ur virðir fyrir sér landslagsmynd-
ina, „Fyrsti snjórinn”, skilst
manni, að þarna er á ferð ungur
málari, sem eys af reynslu sinn*
sem listamaður. Hann hefur lært
af list Kjarvals. í gegnum snjóinii
ljóma hinir rúbinrauði og bláu lit-1
ir klettamyndananna með logandl'
þrótti. Sá maður ,sem hefur skap-
að „Rauðan fisk” og Bláan fisk”,
er maður draumsins, maður, sem
hlotið hefur ósvikið litaskyn í
vöggugjöf”.
Kai Flor í Berlingske Tidende
þann 25. nóv. 63:
„Athyglisverðasta hæfileika sýn-
ir íslendingurinn Sveinn Björns-
son, sem sýnir þarna nokkrar risa
andlitsmyndir, „Flöskusalann”, ei»
andlit hans er mólað með næstum
krítargráum litum og grófum
dráttum, og „Gamlan mann”, en.
vfir honum hvilir næstum liörku-
legur blær vegna hins kraftarlega
vaxtar og hins stríða -og næstum
yfirlætislega yfirskeggs.
Málarinn býr óumdeilanlega yf-
ir ríku litaskyni, þótt litir hans
kunni ao virðast helzt til óskýrir.
Hinar mörgu táknþrungnu mynd-
ir lians, t. d. „Álfaskip” og „Álfá-
fundur og köngulóarvefur”, draga
þó úr frumleik listar hans," og
virðast þær helzt til greinflega
vitna um áhríf írá list Carl-Ííeri-
nings.
Fram yfir slíkar myndir tekur
maður „Dumbungsdag á hafinu”,
en sú mynd ber vott um þekkingu.
íslenöingsins á sjómennskþnni,
skipinu, sem rikir á myndfletirium,
umvafið dökkum litum, aðeins upp*
lvst af einstökum glórauðum ;íita-
ieplum“. R.
SMSBSTÖiíM
Ssstúni 4 - Sími 16-2-27
Bíllinn er smnrffur fljótt or vet
BeUum allar togranðir aJt smoroliib.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 4. januar 1964 J