Vestri - 01.12.1906, Blaðsíða 1

Útgefandi og ábyrgðarmaður: Kr. H. Jónsson.
VI. árg.
ÍSAFJÖRÐUR, I.
-Jt Jt St -5- g « St. Jt fc. » Jt JtJt st
3 Jóh. Þorsteinsson f
> í
umooðsmaður fynr lí/s- jj
J ábyrgða rfjelagið ., Stan dard “. jj
Jj Heima kl. 4—6 e. m. j
0^'-X> » tSU « « * Ö ö *» * * ÍT * «'■»■» * •& °
Ritfrecfn.
Jón Traustl: H a I I a
SÖguþáttur úr sveitalífinu.
Reýkjavík 190tí. Arinbiörn
Sveiubjarnarson og tor-
steinn Gísiason gáfu út.
Nútiðarbókmenntir íslending-a
eru litlar og fáskrúðugar. Hin
svonefndu skáld þjóðarinnar hafa
verið og eru enn í dag svo ein-
hlið i, að þau hafa tæploga rcynt
sig við önnur viðfangsefni en
ljóðagerð. Þetta mun sprottið
af því, að íslenzku skáldin eru
dvergar í andlegum skilniugi bor
in saman við bekkjarnauta Braga
meðal annara þjóða, sem þreyta
aflraunir við öll viðfangsefni skáld-
listarinnar. Verk íslenzku skáld-
anna eru að eins skuggsjár skyndi-
leifturs, einskonar tækifæriskvæði
eða með öðrum orðum augna-
blikslýsing þess, er hrífur þau í
svipinn; örsjaldan ádeila eða háð
og því síður vakning nýrra hug-
sjóna. Uessi sundurleiti ljóð-
kveðskapur er orðinn eitt af
átrúnaðargoðum < þjóðarinnar,
eiuskonar Medúsahöfuð, sem hefir
dáleitt hana. Fagur ljóðkveð-
skapur er að vísu sælgæti, en
petta fábreytta kryddmeli.nægir
ekki þjóðinni. Það lítur fyllilega
út fyrir, að þeir, sem gæddir eru
skáldskapargáfu, álíti það heilaga
skyldu sína að víkja ekki hænufet
út at þessari rímlistarbraut, einu
götunni, sem liggur til lot's fyrir
listamann hjer á landi.
Skáldunum er líka vorkunn í
þessu efni, því eins og það er
víst, að rímararnir eiga vísa von
á lofi, þá er hitt eins áreiðanlegt,
að skáldritahöfundar þeir, sem
dirfast að fást við annað en rím,
mega búast við bráðum bana.
Hjer uægir eitt dæmi að benda
á, hvernig þjóðinni fórst við Gest
Pálsson. En íslenzka þjóðin á
svo margt morðið á samvizkunni,
og er hjer hvorki tími nje tæki-
færi til að rekja ítarlega þær
•syndir hennar.
Það er því nýjung þegar ís-
lenzk skáldsaga birtist, og ein
af þessum nýjungum er skáld-
sagan Halla eptir Jón Trausta.
Ytri írágangur bókarinnar í
rýmri merkingu, pappír og prent-
un, er góður og prótarkalestur
stórlýtalaus. En ytri frágangur
«11°
t Ý
*
w
Ý
T
f
I
í
IvTr# v t> -tr yw vtsrviF-v * tjts
S t ú k a n
„í s f i r ð i n g u r“
nr. Ii6
heldur fund á sunnudaginn
kl. V/2 f- m.
$t. st- st.st.jt-jt.si.jt.st.jt jt.st.jt.jt.jt jt.st.jt.jt.st
SKRIFSTOFA
fyrir almenning.
Guðm. Guðm. Tangagötu 17
f
f
f
f
T
«í«
«11*
f
ritar samninga, kærur og alls
konar gwrninga, gefur ráð í
vandamáium o. s. frv. Skrif-
stofan opin að jafnaði kl. 6 8
síðdegis livern virkan dag.
■:EeieB>sgsgB
í þrengri merkingu, málið, er
stórgallaður. Svo lítur út sem
bókin sje, að minnsta kosti tram-
anverð, óheflað uppkast. I henni
ægirsamanútlenzkulegum orðum,
gallaðri setningaskipun og rangri
stafsetningu. En um þessa ókost
hennar hefir verið mikið skrifað,
og skal því ekki tjölyrt um það
hjer. Fin geta má þess, að sumt
af þvf, sem í þessu efni hefir
veiið vítt hjá Jóni Trausta, kemur
ósjaldan fyrir hjá hinum útvöldu
rithöfundum þjóðar vorrar oger
ekki fengist um, og cr það að von-
um, því nú valda vart aðrir
penna hjer á landi en kögur-
sveinar þeir, er geta ekkiaðgreint
rithöfund og bók, persónu og
málefni.
En bókmennlagildi bókarinnar
er töluvert og varðar það meiru,
því höfundurinn er fremur ungur
og hann getur tekið framförum
í því, sem honum er sjálfrátt.
Aðalpersónur sögunnar eru
ekki nema þrjár, og er lýsing
hverrar þeirrar fyrir sig að mestu
leyti samkvæm frá upp hafi til
enda. Halla er vel gefin stúlka,
hefir mikið persónugildi og skar-
ar í öllu fram úr kynsystrum
sínum, þeim er hún á saman við
að sælda. Hún nær hylli pilt-
anna, henni þykir gaman að
ástarþrá þeirra um stund, en
þegar alvara færist í leikinn,
lætur hún lokið ástarhótum sínum.
Að lokum sleppir hún sjer í al-
gleymingi takmarkalausrar astaá-
stríðu á vald prestsins og verður
þannig leiksoppur ljettúðugs lítil-
mennis. En manngildi Höllu
kemur skýrast í ljós þegar hún
verður þess áskynja, að ástar-
draumur hennar er tálvon og
lífsgengi hennar er glatað. Hún
DESEMBER 1906.
Nr. 5
VERZLUNIN
Nýkomnar vörur með síðustu sklpum.
---™ í Dömubúðina: s=-----------»
TVISTUR af öiium tegundum og VETRARYFIRFRAKKAR
yrir drengi og fullorðna.
---= í gömlu búðina:s==-----------
Margbreytt og óvenjulega ódýr leirvara og krist dsvörur svo sem :
BOLLAP0R, SMJ0RKÚPUR, OSTAKÚPUR, EGGJA-
KÚPUR, K0KUDISKAR, VATNSGL0S OG HRÁKA-
DALLAR.
--=s Hnnfremur: —-—
VEGGLAMPAR. BÚÐARLAMPAR, SKEIÐAR °ít
GAFFLAR af öllum tegundum o. fl*
ásakar sjálfa sig og leggurbyrði
afleiðinganna á herðar sínar.
Sjera Halldór er sönn ímynd
sumra manna þeirra, sem þjóðin
hefir alið upp, sem væntanlega
andlega leiðtoga sína. Þess eru
ekki tá dæmi, að þeir ata sig
löstum á námsárunum og gera
sig að andlausum aukvisum.
Eitt er það, sem Iítilmenni þetta,
prestinn vantar ekki en það er
hroki. Hann er venjulega í
ríkulegum mæli hjá þessum lærðu,
en menntunarsnauðu gorkúlum.
Höfundur lætur prestinn, þegar
í óvænt efni er komið, kenna
kirkjunni um allt. En stór listlýti
eru það, að þar ber meira á
skáldinu en persónunni. Skáldin
verða að láta hvert orð og hverja
hugsun vera eðlilega afleiðingu
sálarþroska persónanna. En
sjálfur á höfundurinn ekki ið
þurfa að taka til máls. — Afskipti
kirkjunnar af einkamálum leikra
J og lærðra eru ef til vill úrelit,
j en að líkindum þurfa samt ýms
j önnur mein hennar bráðari lækn-
1 ingar við.
i^ýsingin á Ólafi sauðam.inni
er góð. Ólafur er lítilsigldur e n-
! feldingur, athlægi annara, kann
I ekkert til verka, nema að gæt t
íjár, en það ferst honum snilld
arlega
Að öllu samanlögðu á höfund .r
og kostnaðarmenn þakkir skil ð l
fyrir bókina, og er vonandi að
íslenzk alþýða sjái sóma sinn og
kaupi hana og lesi.
Gangleri.
| Hver á að leggja símann?
Eiga þau hjeröð, sem enn þá oru elcki
komin í símasambandið, að talca þátt í
síraalaguingunni? Um þetta atriði virðast
nokkuð skiptar skoðanii manna á meðal
og vilja sumir svara spurningu þessari
játandi, aðrir neitandi.
í ræðu þeirri, som ráðherrann hjelt
við opnun símans í Reykjavík 1. okt.
síðastl., heldur hann því eindregið fram,
að talsímanetið geti því að eins breiðst
fljótt út um hjeröðin, að sýslufjelög og
sveitafjelög taki höndum saman við
dugnaðarmenuina, til að hrinda því fram
afeigin ramleik. Jeg tel skoðun
þessa hættulega fyrir þetta þýðingar-
mikli velferðarmál landsins, enda bygg-
ist hún hvorki á rjettum rökum njo
sanngirni. Verði sveita- og sýslufjelög-
um ætlað framvegis að sjá um útbreiðslu
simans af eigin ramleik, mun það ekki
verða til þess að greiða fyrir útbreiðslu
hans, holdur tefja fyrir henni. Jafnvel
þótt nokkur hluti fjárins yrði boðinn
fram af landsfje, mundi pað í ýmsum
tilfellum verða árangurslaust, þegar fá-
tæk sveita- eða sýslufjelög ættu hlut að
máli, sem ekki gætu lagt fram það, sem
til vantaði.
l’að liggur í augum uppi að skoðun
þessi er alls ekki sanngjörn. Nú þegar
eru þrír kaupstaðir og níu sýslur komnar
í sambandið og hafa ekki þurft að leggja
ncitt fje fram til þess úr sínum sjóði.
Lýsir það þá nokkurri sanngirni eða
jafnrjetti að vilja nú láta þau hjeröð
sem eptir eiga a<i komast í sambandið,
borjast fyrir því af „eigin ramleik,“ eða
að minnsta kosti leggja fram sjórfje til
þess. fiai er sorglegt að heyra menn
í fullri alvöru halda slikri skoðun fram.
Yrði þessi stefna tekin upp í málinu
framvegis yrði það eitthvert hið mesta
meín, sem hægt- væri að vinna því.
Símalagningunni er áreiðanlogu bezt
borgið í höndum landsstjórnariimar, og