Vestri - 01.12.1906, Blaðsíða 2

5. tbl.
VliSTRl,
18
landssjóðurinn ber bezt kostnaðarbyrð-
ina. Yerði hún honum of þung, hefir
hann betri tök á að afla sjer fjárins, en
fátæk sveita- og sýslufjelög. Markmiðið,
sem stefna þarf að, er að hvert einasta
kauptun og sýslufjelag landsins komist
í sambandið. Byrja verður á því, að
koma þeim hjeröðun. í sambandið, sem
mesta hafa þörfina á þvi, og fika sig
svo smátt og smátt áfram eptir því sem
kraptar og kringumstæður leyfa.
Ef sú yrði raunin á, að síminn yrði
of þung byrði á landssjóðnum, mælti
öll sanngimi með því, aðlagtyrði síma-
gjald á alla þá kaupstaði og sýslufjelög,
sem sambandsins nytu beinlínis. Gjaidi
þessu yrði að jafna niður eptir efuum
og ástæðum.
Að því cr oss Vestfirðinga sneitir get
jeg flutt ráðherranum þá gleðifregn, að
hjer á sjer engin hreppapólitík stað i
máli þessu. Vjer viljum á einskis rjett
ganga og engum mein gera hvorki kaup-
stað nje hjeraði; en hitt vitum vjer og
skiljum, að siminn er og verður iífæð
menningarinnar á komandi tíð, og að
hver sá aflvöðvi þjóðlíkamans, sem þessi
lífæð fær ekki að endurnæra, hlýtur að
visna upp og verða aflvana. Vjer þykj-
umst vera einn slíkur aflvöðvi, er þarfn-
ist endurnæringar frá þessari lífæð, og
viljum í þessu sem öðru fá að njóta
jafnrjettis við aðra hluta þjóðlíkamans.
Böðvar Bjarnaton.
Fylgt úr hlaói.
Að góðum íslenzkum gestrisnissið og
af gildum ástæðum, vill „Vestri“ fylgja
grein vinar vors, um simalagninguna,
úr hlaði með nokkrum orðum.
Vjer skulumþegar í upphafi ekki dylja
þess, að svar vort við spurningu þeirri,
sem sira Böðvar Bjarnason ber upp j
upphafi greinar sinnar, verður eindregið
j
En það eru ekki þau hjeröð ein, sem
enn þá eru ekki komin í símasamband-
ið. er þurfa að taka þátt í símalagn-
ingunni ef vel á að fara, heldur einnig
hin, sem þegar hafa fengið símasamband
að meiru eða minna leyti.
Vjer skulum nú skjóta hjer inn í kafla
úr „Lögrjettu“ frá 31. okt. síðastl., sem
vjer hvort sem var ætluðum að taka
upp í blaðið. Hann er um símann og
Vestfirði og hljóðar svo:
„En mesta áhugamál Vcstfirðinga er
nú, eins og kunnugt er, að komast sem
iyrst inn í símasambandið. Og afstaða
Vestfjarða til annara bluta landsins er
sú, að almenn þörf heimtar símasam-
band, eigi að eins frá Borðeyri til Isa-
fjarðar, heldur og álmu frá Isafirði suð-
ur eptir fjörðunum, til Vatneyrar, eins
og ráð er fyrir gert í áætlun Halvor-
sens verkfsæðings.
Og þetta eru aðallínur, er land-
ið é að kosta.'
Því er eins varið um símann og veg-
ina um landið, að landsjóður verður að
kosta alaleiðirnar, og svo álmurnar um
fjölmennustu bygðarlögin, eða þar sem
svo stendur á, að almennings þörfs krefst
símalagningar.
En fyrir annan aðalatvinnuveg lands.
manna, fiskiveiðarnar, er nauðsynlegt,
að símasamband komist á um Vestfirði
eins og hjer hefir verið sagt. Bæði eru
reknar þar miklar fiskiveiðar frá hverjum
firði, og svo eru þar úti fyrir aðalstöðv-
ar fiskiveiðaflotans, bæði að sunnan og
norðan, langan tíma ársins.“
Vjer erum „Lögrjettu11 alveg sam-
dóma, bæði að því, er nauðsyn álmunn-
ar til Vestfjarða snertir og eins í hinu
að símalagningunni beri að haga alveg
á sama hátt og vegalagningu hefir ver.
ið hagað hingað til. — Landið leggur
* Leturbreyting gerð af oss.
&ITSTJ.
fram fje til aðallínanna í þeim hjeröð-
um sem enn eru ókomin í sambandið,
eins og það hefir gert til aðallínunnar,
sem þegar er lögð, en svo taka sýslur,
sveitir og dugnaðarmenn við ogrekja
þættina úr aðallínunni þar til síminn
er kominn heim að hverju byggðu bóli.
En nú skulum vjer ryfja upp um-
mælin í ræðu réðherrans, scm hneiksla
3Íra Böðvar svo mjög; þau hljóð þann
ig: „— — talsímanetið* get.ur því að
eins breiðst fljótt út um hjeröðin,*
að sýslufjelög og sveit ifjelög taki hönd-
um saman við dugnaðarmennina til að
hrinda því fram af eigin ramleik, líkt
og Tulinius og Sunnmýlingar hafa gert
um Eskifjarðarálmuna. —“
Vjer hyggjum, að hinn háttvirti grein-
arhöf. hafi ekki lesið þetta vel ofan í
kjölinn, að hann skuli halda fram, að
skoðun þessi sje skaðleg, jafn mikla á-
herzlu eins og hann raeð rjettu loggur
þó á, að þessi lífæð menningarinnar nái
fram í hverja taug. Hjer er ekki sagt
anuað en það, að netið, hinir þjett,- <
riðnu þættir frá aðalsímanum út um I
hjeröðin, geti því að eins komist fljótt
á, að allir leggist á eitt, að ríða þá f
möskva.
Eða hyggur síra Böðvar, að þessar
9 sýslur, sem hann telur búnar að fá
símasamband, þurfi ekki neinu þar við
að bæta innan hjeraðsins. Jú, þaðþurfa
þær, og sumar þeirra eru þogar farnar
að hefjast handa til þeirra framkvæmda.
Næsta þing þarf einmitt að athuga
það og slá því föstu hvaða líuur land-
ið á að kosta. og það þarf að kljúfa
þrítugan hamarinn til að koma þeim í
framkvæmd, sem fyrst, því einungis þar, ‘
sem þær eru komnar á, geta sýslur,
sveitir og einstaklingar ha'dið þessu
nauðsynjaverki áfram af eigin ramleik.
U111
tillögur kirkjumálanefndarinnar
eplir síra Böðvar Bjarnason.
I.
Nú eru tillögur milliþinganefnd-
arinnar í kirkjumálunum komnar
fyrir almennings sjónir, og er það
vel farið, því enn er nægur tími
handa þjóðinni til þess að athuga
þær, og láta í ljósi skoðanir sínar
á þeirn, áður en næsta þing kemur
saman. Kirkjumálin eru mál, sem
snerta hvern einasta einstakling
þjóðarinnar og mynda þýðingar-
mikinn þátt í kjörum hennar. Það
er því mjög áríðandi að menn geri
sjer far um að kynnast tillögum
nefndarinnar, athugi hvort, eða
að hve miklu leyti þeir eru sam-
dóma henni, gera sjer ljóst hverju
menn vilja fá breytt í Lillögunum
og hvernig; því of seint er að
fara að finna að frumvörpum
nefndarinnar þegar þau eru orðin
að lögum.
Enn sem komið er hafa menn
verið næsta þögulir í blöðunum
um gerðir nefDdarinnar; en varla
mun þó þögn sú stafa af almennri
ánægju með það, hvernig nefnd-
inni hefir tekist að leysa hlutverk
sitt af hendi, Að vísu ber að
játa, að hlutverk það er henni var
íalið, er afarmikið vandaverk; það
er mikið vandaverk, að kveða
þannig á um samband ríkis og
kirkju.að kirkjannjótisínseðlilega
* Leturbreyting gerð af oss.
BITSTJ.
sjálfstæðis í sínum málum, en ríkið
líði þó engan baga við sjálfstjórn
hennar. Atriðiþettahefirnefndinni
eigi tekist illa að leysa af hendi
íhöfuðatriðunum; það er að segja,
ef menn á annað borð telja það
nauðsynlegt, að ríki og kirkja
sjeu framvegis sameinuð eins og
að undanförnu. Mjög meinlegir
gallar hafa þó slæðst inn t frum-
vörp þau, er snerta þetta atriði.
Hitt er nokkru minna vandaverk,
að koma fram með hagkvæma
skipun á verksviði presta og
launakjörum þeirra, en nefndinni
hefir tekist hjer miður en skyldi.
Alls hefir nefndin samið ir
fru m vörp til laga, a uk þess ástæður
og athugusemdir við frumvörpin
og álitsskjöl um það, hvort nauð-
synlegt sje að ríki og kirkja sjeu
framvegis sameinuð. Við flest af
frumvörpum þessum finnst mjer
töluvert að athuga, og vil jeg því
leyfamjer að fara nokkrum orðum
um þau.
Fjögur fyrstu frumvörpin lúta
að fyrsta lið umboðsskrárinnar.
Fyrsta frumvarpið er um kirkju-
þing fyrir hina íslenzku þjóðkirkju,
og hefir það að geyma nytsamt
nýmæli. Mjög hefir það verið
tilfinnanlegt hve Jitlu þjóðkirkjan
hefir fengið að ráða um sín eigin
mál Á meðan ríki og kirkja á
annað borð eru sameinnð, hygg
jeg að allir sanngjarnir menn
hljóti að viðurkenna, að það sje
bæði eðlilegt og nauðsynlegt að
kirkjan tái meira sjálfstæði í sínum
málum en að undanförnu; það er
nauðsynlegt ekki að eins vegna
kirkjunnar, heldur einnig vegna
ríkisins, sem á að styðja hana og
vernda. Það getur skipt miklu
fyrirlöggjafarvaldið, að geta vitað
vilja kirkjunnar í hennar málum.
Hins vegar virðist lítil hætta á
því að sjálfstæði kirkjunnar skerði
rjett ríkisins, eða leiði til áreksturs
á milli lcirkjuvaldsins og hins
almenna löggrjafarvalds. Slíkur
árekstur gæti að eins átt sjer stað
á því svæði, þar sem kirkjuþingið
á að hafa samþykktarvald, en
þau málefni eru tekin svo ítarlega
fram í 5 gr. frumvarpsins, að
enginn vafi getur leikið á því,
hver þau sjeu. Þau eru öll þess
eðlis, að búast mætti við að hið
almenna löggjafarvald mundi
fremur óska eptir að losast við
þau af sínu svæði, enda hafa þau
aldreiáttþar heimaeptir eðliþeirra.
Mentun presta er eina atriðið, sem
hugsast gæti nokkur ágreiningur
um milli þingmanna. En þetta
atriði er svo smávaxið, að ómögu-
lega getur ríkinu stafað hætta af
því, enda liggur í hlutarins eðli,
að kirkjuþingið gæti ekki haft
samþykktarvald um fjárveitingu
til prestaskólans eða námstíma í
honum, heldur að eins um náms-
greinar og kenslufyrirkomulag.
Hræðsla minni hluta nefndarinnar
i þessu efni, virðist á engum rökum
byggð, enda ber álits-skjal hans
það með sjer. (Frh.)
Blaðamanna-ávarpið.
Ritstjórar sex íslenzkra blaða,
(Ingólfs, ísafoldar, Þjóðólfs, Fjall-
konunnar, Norðurlands og Þjóð-
viljans) hafa nú sent þjóðinni
ávarp, sem birt er í öllum þessum
bloðum. Efni ávarpsins er, að
tilkynna þjóðinni, að blöðin sjeu
nú búin að binda fylgi og fóst-
bræðralag um undirstöðuatriði
þeirra krafa, er íslendingum beri
að halda fram gagnvart Dönum.
Aðal atriði ávarpsins hljóða
þannig:
>Island skal vera frjálst sam-
bandlands við Danmörku, og
skal með sambandslögum, er
ísland tekur óháðan þátt í. kveðið
á um það, hver málefni Islands
hljóta eptir ástæðum landsins að’
vera sameiginleg mál þess og
ríkisins. I öllum öðrum málum
skulu Islendingar vera einráðir
með löggjöf sína og stjórn, og
verða þau mál ekki borin upp
fyrir konung í ríkisráði Dana.
Þessi grundvallaratriði eru að
miklu leyti alveg hin sömu og
þingme.an komu sjer saman um,
að halda fram gagnvart |Dönum
í sumar. Það rná telja gleðilegt,
að blaðaorenn þessir skuli hafa
fetað svo na drengilega I spor
þingmannanna í bróðernis og
samvinnuá ttina >Vestri< vill ein-
dregið styðja þá samvinnu og
fellir sig alveg við kröfur þæy,
er tilheyra santbandslögum milli
landanna. Allir Islendinga r hafa
verið O'g eru enn samm/Ja um,
að óska, að ísland veyði frjálst
sambandsland Danro.erkur og
taki sinn lulla hluta f að ákveða
það samband. Fáum. vjer þeirri
kröí'u framgengt, era h; egri'heima-
tökin að endurbætastjó rnarskrána.
Það komur oss einuo 1 við og þá
þurlum vjer ekki að sækja það
til Dana.
Vegna rúmleysis. ver ður frekari
umsögn um þetta. mál, að bíða
næsta blaðs.
Úr ýmsum áttum.
Símaslit.
Aðfaranótt þess ?<1. gept. urðu
allmikil símaslit í I MmmafjaJ lgarði.-
Þráðurinn margslútnaði á dálitlu:
svæði og nokkrir eánangrar ar brotn*
uðu. Orsökin v Ar) ag snjóbleyta
mikil hafði frof hð utan um vírinn
svo hann vai- sumsta' ðar nærri
eins digur og símastacu arnir.
Við ske.mmdir þeíísrsir var þegar
gert og gerðar rábst? „fí inir til að
fjölga staurum á þes su svæðí, sem
kvað vera eirihver 1p .ng versti spott'
inn á leiðirmi.
Kviksögur þær, gem sagðar hafa
verið, og sem sui n blöðin jafnvel
hafa tekið upp ur a |það, að skemdir
Þessar væru af 1 namiavölclum, eru
sem betur fer a jveg tilhæfulausar.