Vestri - 04.12.1909, Blaðsíða 2

tæki að ræða, heldur og um fyr-
irtæki, er myndi á stuttum tíma
margborga sig. En í »ísafold<
kom um þetta leyti grein um
>Lottskeytasambönd«, eftir ein-
hvern A. J. Johnson í Vesturheimi,
og á þessari vísindagrein(l) bygði
ráðh. náttúrlega, að bezt væri að
bíða eftir lottskeytunum!
Á næstsíðasta þingi var og
beinlíois lotað að leggja kopar-
síma til Isatjarðar, og þingroaður
kaupstaðarins taldi Vestfirðinga
geta heimtað þetta hvenær sem
þeir vildu. Bygging skipakvíar
hér á Isafirði var líka mörgum
áhugamál. En hvað hefir þingið
eða þingmaðurkaupstaðarinsgeit
í því máli?
Það er auðvitað mál, að erfitt
er að gera fjárlögin þannig úr
garði, að öllum líki og enginn
þykist órétti beittur; en á eitt
eru þó allir sáttir: að óþarfi sé
að stofna ný embætti og draga
tilfinnanlega úr ijárveitingum til
framfarafyrirtækja, — en þetta
hvorttveggja hefir stjórnarflokk-
urinn gert.
Enginn hafði minst á, áður en
þing kom saman, að stofna tvö
bankastjóraembætti við Lands-
bankann, með hœrri launum
hvort, en bankastjórinn hafði
meðan hann var einn, og auk
þess eftirlaunum. Viðskiftaráðu-
nautur var og óþekt hugtak áður
en >sparnaðarþingíð< kom til
sögunnar. Af þessari fjárveiting
hefði nú máske eitthvað gott
mátt stafa, en valið á manninum,
sem og alt of há fjárveiting, er
beinlínis óforsvaranlegt.
Enda hafa þessar stjórnarat-
hafnir báðar vakið bæði gremju
og meðaumkun til stjórnarinnar.
Hér er ekki kostur á að lýsa
fjármálastefnu þingsins nema í
aðaldráttunum, en óskandi væri,
að allir góðir menn vildu bera
fjárlögin saman við fjárlög und-
anfarandi þinga. En í aðalatrið-
unum er stefnan á þessa leið:
x. Það er klipið tilfinnanlega
af fjárveitingum til fyrirtækja,
sem síðustu þing hötðu byrjað á,
og eru sum þeirra, t. d.vegagerðir,
ákveðin með lögum, svo að við-
komandi héröð geta heimtað
þetta af þinginu, hvenær sem
þeim sýnist, en þá verður auð-
vitað að veita þess meira til þess
á næsta þingi, og árangurinn er
sá, að bæði er tafið að ástæðu-
lausu lyrir þörfum umbótum, og
svo draga þessar verklegu tram-
kvæ.mdir landssjóðs, allar í einu,
óhæfilega margt fólk frá aðal-
atvinnuvegum landsmanna, enda,
nú í ár a. m. k., lítið um atvinnu
og vinna því ódýr. En á næstu
árum vex eftirspurnin eftir vinnu
að líkindum, — og kaupgjaidið
hækkar. Sumt af þessu, t. d.
Vestmannaeyjasíminn, var og
margsannað að væri eigi að eins
hnekkir fyrir viðkomacdi hérað
að leggja eigi á þessu ári, h-ddur
og buint peningatap fyrir iands-
sjóð. Hér kemur því hngsýni(!)
og sparsemi(!) stjórnarllokksiiis i
sinni eigin mynd.
2. Það (þingið) hefir unnið
dyggilega að því að stofna ný
embatti — bara upp á >sport<.
— .Landsbankabreytingin kostar
landið um 12 þús. kr. á ári og
>sendiherrann< frá Vogi um 30
þús. kr. yfir fjarhagstímábilið.
Nokkur ný læknahéruð eru
stofnuð — misjatnlega þörf — og
nokkrir skáldastyrkir nýir veittir,
sem vitanlega nemur ekki mjög
mikilli upphæð. — En hvað um
það, hinn .valdalystarlausi' meiri
hluti hefir étid það, sem í pottinum
var — og meira til. Án þess
að nokkurt nýtilegt fjárlaganý-
mæli liggi eltir þingið, hefir það
þó skilað fjárlögum með álitlegum
tel juhalla, enda var og ekkert
að fárast um slíkt, et því hetði
verið vel vaiið. Berið nú þetta,
góðir menn og sanngjarnir, saman
við ummæli >Isaf.< og hennar liða
frá árum fyrv. stjórnar! Voru
ekki þessi slagorð notuð hvað
otan í annað: Óstjórn! Eyðsla!
Landinu sökt í skuldir að þarf-
lausu, og embættum tjölgað og
bætt við laun embættismenna!?
En hvað nú? — Skyldi þeim
nokkurntíma hafa >leikið hugur<
á að spara, eða þeir
þóttust menn, en voru ekki;
vildu glíma, en gátu ekki —?
Hjörleifur.
Fundargerð.
(Frh.)
10. Verzlunarmál. — Málinu
vísað til nefndarinnar f fiskiveiða-
málinu. — Nefnd þessi lagði fram
ítarlegt nefndarálit og lagði til;
a) Að reynt verði að koma sölu
íslenzkra afurða — einkum salt-
fisks — svo fyrir, að hún geti
orðið héraðsbúum sem arðmest.
Telur vænlegast í þessu efni, að
útgerðarmenn og smákaupmenn
héraðsins selji fisk sinn í samein-
ingu og myndi í sameiningu við
Verzlunarsamband Vestfjarða fé-
lagsskap til þess að koma því í
kring og annast söluna. b) Að
lulltrúarnir vinni að því að sem
flestir selji fisk sinn og aðraraf-
urðir gegn um félag þetta, komist
það á. c) Að þess sé krafist, að
yfirmatsmaðurinn skipi fiskimats-
mann í hverju kauptúni héraðsins,
svo menn geti fengið fisk sinn
metinn á hverjum tíma árs sem
er.< Tillögur þessar vorusamþ.
í einu hljóði.
11. Skattamál. Samþykt að
kjósa ^ja manna nefnd tii þess
að athuga málið til næsta fundar.
Kosnir voru; Jóhannes Ólafsson,
Matthías Ólafsson og Kristinn
Guðlaugsson.
12. Búnaðarmál. Svohlj. til-
laga samþykt: >Fundurinn telur
æskilegt, að ráðunautur Búnað-
arsambands Vestfjarða ferðist um
héraðið, að minsta kosti einu sinni
á ári, til þess að leiðbeina mönn
um i búnaði. Fundurinn skorar
á stjórn sarnbandsins að gera alt
sem í þess valdi stendur til þess
að vekja áhuga manna á fram
kvæmdum í búnaði; telur æskilegt
og vill styðja að því, að hið fyr-
irhugaða námsskeið komist f
framkvæmd.c
13. Stjórnarfarið. Svohlj. til-
laga var borin upp og samþykt
með 8 atkv. gegn 5 að viðhöfðu
nafnakalli: >Fundurinn lýsir fullu
vantrausti á ráðhprra og flestum
stjórnarathöfnum hans, en þó
einkum fylgi hans við Thorefé
lagið, skipun verzlunarráðunauts-
ins og ekki sfzt afsetningTryggva
Gunnarssonar. Þá er og samn-
ingur hans við Thorefélagið á
roælisverður, þar sem hann, þvert
á móti fjárlögunum, veitir Thore-
félaginu 6000 krónur lil póst
flutninga, sem skýrt var tekið
fram að skyldi veitast því einu
félagi, er engan styrk íengi af
landsjóði. Þá lýsir fundurinn
megnri vanþóknun á meðferð
meirihlutans á þiugi á millilanda-
frumvarpinu og stjórnarskrár-
breytingunni.<
14. Mentamál. >Fundurinn
telur æskilegt, að fræðslumála-
stjórn landsins taki fræðslulögin
til rækilegrar yfirvegunar og und
irbúnings fyrir næsta þing og
skorar á stjórnina að stuðla sem
mest að framkvæmdum fræðslu-
mála, einkum í fullkomnasta
forminu, sem fyrir liggur: heima*
vistarskólum og föstum heiman-
gönguskólum.< Samþ. með 6
atkv. gegn 4. — Þá var svohlj'
viðaukatillaga borin upp og samþ.
í einu hljóði: ?Með því að fund
urinn álítur að ungmennafræðsla
sem gengur í sömu átt og Grundt
vigska lýðháskólastefnan í Dan
mörku, sé þjóðinni til blessunar,
óskar fundurinn að stjórnin fram-
vegis styðji skólastofnunina á
Núpi í Dýrafirði og hverja aðra
skólastofnun í landinu, sem gengur
í líka átt.<
Samkv. fundarsköpumfundarins
var hvert mál tekið tvisvar fyrir
til umræðu og atkvæðagreiðslu.
Þá var Jóh. hreppstj. Ólafsson
kosinn til þess að boða til næsta
fundar, útvega fundarstað og
hýsingu fyrir væntaniega fulltrúa.
Til þess að koma fundargerð-
inni á prent voru kosnir: Jóh.
Ólafsson og Þórður próf. Ólafsson.
Þá var kosin 3ja manna nefnd
til að endurskoða fundarsköpin,
og hlutu kosningu: Þórður Ó-
lafsson, Jóh. Ólafsson og Matth.
Ólafsson.
Fleiri mál voru ekki tekin til
umræðu á fundinum.
Fundarbók lesin upp og samþ.
Fundi slitið.
í’órðnr ÓJafsson.
Matthías Ólafsson.
Símfregnir.
(Hinar fyrstu þrjár hafa yerið sendar
út í fregnmiðum jafnóðum.)
Rvík, ‘29. nóv.
Hérumbil 7000 manns héldu
mótmælafund á Lækjartorgi kl.
3 í gær. Knud Zimsen verkfr.
hélt ræðu. — Var þar samþykt
mótmælalaust þessi tillaga:
>Fundurinn mótmælir aðför-
>um Björns Jónssonar ráðherra
>gagnvart Landsbankanum og
>Landsbankastjórninni, telur
>atferli hans ófyrirleitua mis-
>beiting á valdi inn á við, ó-
>þolandi lítilsvirðing á sæmd
>og hagsmunum Islands út á
>við og talandi vott um það,
>að honum sé ekki trúandi
>fýrir því embætti, sem hann
>hefir á hendi. Þess vegna
>krefst fundurinn þess, að hann
>le8'R> þegar niður ráðherraem-
>bættið.<
Ráðherrann hafði látið skipa
öllum lögregluþjónum og nætur-
vörðum bæjarins á tröppurnar
heima hjá sér og 20—30 hálf-
vöxnum strákum, sem æptu svo,
að fundarsamþyktin varð ekki
lesin upp í sæmilegu hljóði. —
Bæjarfógetinn var loks sóttur og
hann beðinn að afhenda ráðherra
fundarsamþyktina, en ráðherra
r eitaði að taka við henni fyrri
en á embættisskrifstoíunni, og
verða kosnir 2 menn til þess að
flytja honum samþyktina í dag.
Almenn óstjórnleg gremja yfir
ráðherra, enda ómaði um langa
stund úr öllum áttum frá mann-
fjöldanum: Niður með ráðherral
— Niður með Björn Jónsson! —
Niður með lánstraustsmorðingja
landsins!
Ekkert liðsyrði var ráðherra
lagt nema af fyrgreindum 20—30
strákum, sem voru keyptir af
honum til þess að hrópa og æpa
að ráðherra ætti að lifa.
s. d.
Að gefnu tilefni hefir >Vestri<
leitað sér enn ítarlegri upplýsinga
viðvíkjandi uppþotinu í Rvík í
gær, hjá alþm. Jóni frá Múla, og
staðfesti hann í öllum atriðum
fregnmiða vorn í dag, að því
viðbættu, að mannfjöldinn mundi
hafa verið nær 8000, en 7000.
Ennfremur gat hann þess, að
ráðherra hefði aftur f dag neitað
að veita nefnd þeirri áheyrn, ör
átti að færa honum tillöguna, og
kvað æsingarnar fremur aukast
en minka við það. Einnig gat
hann þess, að fyrv. bankastjórn
væri búin að sýna full skil fyrir
varasjóði.
Loks skal þess getið, að fregn-
miði >Dagsins< í kvöld er ekki
viðtal við Skúla Thoroddsen —
eftir því sem ritstjóri >Dagsins<
hefir sjálfur sagt —, þótt margir
kunni að skilja það svo.