Vestri


Vestri - 04.12.1909, Blaðsíða 1

Vestri - 04.12.1909, Blaðsíða 1
VESTRI. IX. árg. ÍSAFJÖRÐUR, 4. DESEMBER 1909. 5. tbl. Stú kja n NANNA nr. 52 heldur fundi á fimtudagskvöldum kl. &1/* Nokkur orð um varasjóð Landsbankans. Eitt stærsta >númerið< (eða hið allra stærsta) í sakargiitum ran sóknarneindarinnar írægu virðist verá það, að bankastjórnin hafi veðsett Landmandsbankanum í Kaupmannahöfn verðbréf þau, sem varasjóður bankans standi í, eða nokicuð af þeim. Eg ætla ekki að ræða hér neitt um ran- sókn þessa í heild sinni, né sak- argiftir þær og meðierð, sem buukastjórnin hefir orðið íyri r. Ég veit, að það mál verður út kljáð, eins og vera ber, iyrir dómstólunum, og ég vona, að stjórnin og rausóknarnefndin fái verðskuldaða minkun fyrir með- ferð sína á þessum heiðursmönn- um. Eri vegna þess að ég hefi orðið þess var, að ásökuninni um veðsetning varasjóðsins hefir verið trúað af mörgum mönnum, sem ókunuir eru málavöxtum, þá vildi ég biðja ,Vestra‘ góðiúslega að ljá mér rúm fyrir nokkrar upplýsingar um þetta atriði. Eins og sjá má í efnahagsreikn- ingi Landsbankans fyrir árið 1908 var varasjóður hans í lok þess árs 636605 kr. 8 a. Af þessari upphæð standa 80000 kr. í banka byggiugunni með húsbúnaði og í jörðum og húseignum 19185 kr. I verðbréfum hafa því verið 537420 kr. 8 a. Með lögum nr. 27. 29. oktbr. 1905 er veðdeild Landsbankans heimilað að gefa út nýjan flokk bankavaxtabréfa, alt að 3 milj. kr., og jafuframt er bankanum með þessum lögum gertaðskyldu að leggja fram tryggingarfé fyrir bankavaxtabréfunum ernemiekki minna en x/» at verðhæð þeirra bréfa, sem á hverjum tíma eru gefin út og ekki útdregin og innleyst aftur. Tryggingarféð mátti vera að helmingi í konungl. dönskum ríkisskuldabréfum og að helmingi í bankavaxtabréíum veð- deildarinnar af 1. flokki, sem lög- gjafarvaldið sjálfsagt hefir talið vera jafn góð og hin. Nú er það auðsætt, áð þar sem a 11 u r árságóði' Lands- bankans samkvæmt lögum jafn óðum er lagður til varasjóðs, þá getur bankinn aidrei eignast neitt annað en varasjóðinn. Af honurn hlaut því tryggingarféð að takast, því að engum getur víst dottið í hug, að löggjafarvaldið hafi ætl- ast til, að bankinn tæki spari- sjóðsinostæður viðskiptamanna sinna lil þess að veðbinda um 20—50 ár fyrir veðdeildarbréf- unum. Slíkt hefði verið algerlega óleyfilegt. Og af seðlafúlgu sinni, sem er skuld hans við landssjóð, gat hann heldur ekki tekið, því að þá hefði hann raist meiri hlut- ann af starfsfé sínu. Samkvæmt efnahagsreikningi 2. flokks veðdeildarinnar árið 1908 hafa við árslok verið í um> ferð bankavaxtabréf þess flokks fyrir 2659400 kr. Fyrir þeiin hefir bankinr. því orðið að vera búinn að setja tryggingarfé, eða 443233 kr. í verðbréfum, og eins og áður er sagt hefir hann orðið að taka þau af varasjóði sínum. Verðhrét þessi eru samkv. lögum geymd hjá stjórnarráðinu, og þart varla að efa, að þau séu þar vel geymd. — Það sést þá, að varasjóði bankans er þannig fyrir komið í árslok 1908: 1. Bankabyggingin . 80000,00 2. Jarðir og húseignir 19185,00 3. 1 vörzlum stjórnar- ráðsins sem trygging fyrir bankavaxtabréf- um 2 flokks . . . 443233,00 4. í vörzlum bankans 94187,00 Samtals 636605,00 >ísaf.< skýrir frá því í ritstjórn- argrein 27. nóvbr. þ. á., að síðan um áramót hafi engin veruleg breyting orðið á verðbrétaeign bankans, þar til ransókninni var lokið, en þá hafi hér legið verð- bréf tyrir 235 þús. kr. Hún hefir auðsjáanlega gleymt því, sem var í vörzinm stjóruairáðsins, enda hættir henni oft til þess að vera gleymin, gömlu konunni, þegar hún þykist sjá sér hag í því. En ég vona, að yfirlit þetta, sem öllum er innanhandar að sann- færa sig um með því að skoða bankareikningana, sýni ljóslega, að varasjóður Landsbankans sé óhaggaður og ekki veðsettur á annan hátt, en lög mæla fyrir. Enda býzt ég við, að þó að ran- sóknarnefndin og >ísafold< hafi týnt honum nú í bráðina, þá muni hann innan skamms finnast attur, líkt og tór með viðlagasjóð, þegar þáv. stjórnarandstæðingur einn ónefndur týndi honum hérna um árið. Hvort það hafi verið samkvæmt bankalögunum, að veðbinda vara- sjóð bankans tyrir bankavaxta- bréíum veðdeildariuaar, má að sjálfsögðu deila um, og skal ég engan dóm leggja á það mál. En það er víst, að hafi það ekki verið leyfilegt, þá er um það að kenna löggjafarvaldinu, en ekki bankastjórninni, sem að eins hefir hlýtt lögunum í því etni. íaafirði, 1. des. 1909. Ó. F. Davíðsson. Fjármálastefna stjórnarflokksins. Þó að núv. stjórnarflokkur sé ekki búinn að sitja lengi við stýrið, þá sést þó glögt hve hag- sýnn hann er í íjarmálum og hve hyggilega hann ver fé landsins. Eins og kunnugt er, skömm- uðu núv. stjórnarmenn gömlu stjórnina jafnt og þétt fyrir eyðslu- semi og sóun á landsfé. — Al- veg sama þó þeim væri bent á með skýrum rökum að stjórnin eyddi jafnan minnu en þingið ákvarðaði, því að tekju afgangur væri af fjárlögunum 1904—05, lítilsháttar halla á fjárl. 1906 — 7 og við lok ársins 1908 var 26© þús. kr. halli. En á þessum árum hafði ísland komist ísímasamband við umheiminn, ogsímasambandið sem var um 1 milj. kr. virði, orðið arðberandi eign landsins. x/4 milj. kr. hafði verið varið til útrým- ingar fjárkláðanum og álfka miklu til að taka á móti konungi og rikisþingmönnum, auk ýmissa nytsemdarfyrirtækja, svo sem vegagerð, brúargerð o. fl. í miklu stærri stýl enn nokku sinni áður. Þingið 1907 ákvað líka a/a milj. kr. lánveitingu, svo að eiginlega var tekjuafgangur um 2í0 þús. á þeim fjálögum. Þó var svo komið, að margir voru farnir að trúa ísafoldarliðinu um óráðssemi fyrverandi stjórnar í fjármálum. Svo langt geta óhlutvandir menn leitt þjóðina með ópum og órökstuddum sleggjudómum. Það mátti því búast við að núverandi stjórnarmenn stæðu við sín stóru orð og gerðu eitt- hvað sem til sparnaðar mætti horfa. En því fór mjög fjarri. Núv. ráðherra kannaðist þegar við að hann myndi ekki ætla — eða vilja — spara neitt því í nefndaráliti fjárlaganefndarí neðri deild fórust honum þannig orð: Lék oss liugur á að benda á margt er til spamaðar horfði, en verðum nti að kannast* við, að afloknu verki, að lítt hafi OSS tekist það. Enda varð niður- Þeir, sem skulda mér undirrituðum, eru hér með aðvaraðir um að hafa g r e i 11 skuldir sínar eða samið við mig uui grciðslu þeirra fyrir lok desemhermán- aðar þ. á. Hnífsdal, J3. nóv. 1909. Valdimar Þorvarðsson. staðan sú. að fjárlögin voru af- greidd með rúml. 63 þús. króna tekjuhalla, og var þó tekjuáætl- unin hækkuð um 318 þtis kr. frá frumv. fráfarandi stjórnar og mun það reynast fullhátt Betur að vel úr því rættist. Þá er eftir að líta á til hvers þessu féhefir verið variðafþinginu Enginn stórvirki er í ráði að gjöra sem nokkurri verulegri fjárupphæð nemur. Til verklegra fyrirtækja er veitt miklum mun minna en farið var fram á í fjárlagafr. stjórnarinnar, einkum var skorið niður mikið af fjár- veitingum til vegabóta og brúa, en á það hefir verið lögð mikil áhersla á 5 síðari þingum. Það sýndist líka eiga að vera stefna þingsins að koma seui mestu skipulagi á innanlandssamgöngur — jafnframt og við útlönd og umhverfis landið — með vega- gerðum og brúm. — Og landið byggist og bætist bezt með bætt- um samgöngum. Þessar fáu fjárveitingar til al- menningsþarfa virðast og sumar bera heldur mikinn keim af hlut- drægni og flokksfylgi. Það eru t. d. veittar 10 þús. kr. til brúar á Sandá í Þistilfirði afar strjál- bygðu héraði, og aðrar 10 þús. til brúar á Laxá í Hornafirði, Iítið eitt tjölbygðara héraði. En önnur eins nytsemdarsamgöngu- bót og Rangárbrúin er teld, sem þingið 1907 hafði þó lofað að skyldi komast á í þessum tjárl. Menn muna líka eftír raisréttis- áskorunum margra Rangæinga í blöðunum ettir þingið 1907, en þær voru einmitt út at því, að þessi Rangárbrú komst ekki á á núgildandi tjárlögum. >Isatold< var þá ekki lengi að taka upp þykkjuna fyrir Rangæinga, enda sagt að Björn gamli hafi sjálfur samið áskorunina En hvað segja sömu mennirnir nú? Sama má og segja um Yestmannaeyjasím- ann. Það var m; rgsannað i umræðum um málið, að hér væri eigi að eins um nytt.emdartyiir-

x

Vestri

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vestri
https://timarit.is/publication/235

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.