Vestri - 27.10.1915, Blaðsíða 1

Rltstj.: Kristján Jónsson frá Garðsstöðum.
ÍSAFjÖRÐUR. 27, OKTOBER 1915.
41. M.
XIV. árg.
Hugleiðlugar og tillögur.
I.
Nú er þá tegnskylduvinnuhugi
myndin komin svo langt, að ah
þingi heflr ákveðið að láta at.kvæða-
greiðslu fara fram meðal alþÍDgis*
kjósenda samhliða næstu kosning-
um um það hvort þjóðin aðhyllist
hugmyndina eður oigi.
Hvort sú aðferðin heftr verið
heppileg á þessu sigi málsins orkar
þó líklega nokkuð tvímælis.
Réttara heíði vafalaust verið að
þingið hefði iagt málið fyrir þjóð*
ina, — ef cigi f fruœvarpsformi
— þá að minsta kosti í tillögu-
formi, um fyrirkomulag og tilhög-
um hinnar væntanlegu þegnskyldu-
vinnu. Reyndar fylgdi málinu
skýrt nefndarálit, eftir Matth. ÓN
afsson, en það er eiogöngu hvatn-
ingargrein, til þess að afla hug>
sjóninni fylgis, en grípur ekki að
neinn leyti á væntanlegu fyrir-
komulagi við þegnskyiduvinnuna
•
Þoir sem rætt og 1 itað hafa um
málið hin síðari ár hafa flestir látið
í ljós, að þegnskylduvinnan yrði
leyst af hendi á éinum stað 1
landinu. í’angað söfnuðust allir
þeir sem á þegnskyldualdri væru,
það ár, og þar yrði verkinu stjórnað
af til völdum manni, er eigi að
eins kynni verkin tii hlýtar, heldur
og væri sá maður, er hefði þau
áhrif, þá persónu, er mótaði hug.
arfar þeirra manna, er við þegn-
skylduvinnuna störfuðu, væri and«
legur læiifaðir þeirra, er bætti
hngsunarháttinn, ásamt verklegu
kunnáttunni
tetta kemur að nokkru leyti
fram í ritgerð HermaDns Jónssonar
og í tveimur snjöllum ritgerðum í
rSkinfaxa“ í vor eftir meistara
Sigurð Guðmundsson, er þessu
haldið mjög á lofti. Par ei eingöngu
beinst að andlegri hlið málsins, að
þetta geri mennioa betri, sjálfum
sér samkvæmari, andlega styrkari.
En ef þessar og aðrar bollaleggingar
eru ekki hugsjónarugl, þá eru þær
áreiðanlega hugsjónag r u f 1. Þegm
skylduvinnan getur verið góð, göfug
og hollur nytsemdarskóli fyrir
þjóðina þó svona háfleygum og
ginnandi meðmælum sé ekki haldið
á lofti til þess að afla henni fylgis.
Hib sanna er, að andlegur upp-
eldisskóli getur þegnskylduvinnan
ekki orðið. Þó unglingar komi
saman margir í hóp um tveggja
mánaða skeið, þá veit hver hugs>
andi maður að þeir fá ekki þar þá
andlegu hvatningu, sem treinist
þeim langt fram á lífsleiðina.
llætt er og við að hlýðnin og
aginn yiðí með nokkuð öðrum
hætti en fæst með herskyidunni
edendis, enda er ekki sagt, að sá
þrælsóttaagi, sem ríkir við heræflng.
ar, sé neitt sérlega giftudrjúgur.
En sjáifsagt myndi þegnskyldu-
vinnan hjálpa til að greiða þessum
dygðum veg með þjóðinni. En
einhlít í því efni verður hún ekki.
Nú í sumar heflr þegDskyldu|
hugniyndinni verið fleytt áfram á
vængjum annárar hugmyndar,
hinna svonefndu vinnuvísinda, sem
þingið hefir veitt fé til þess að
rannsaka. - Ekki ber að neitá því
að hugmynd sú er heillavænleg og
nytsöm, ef í framkvæmd kemst í
þeirri mynd æem hún er færð út, í
á pappírnum.
En menn verða að hafa það
hugfast, að hér er eingöngu um
visindalegar athuganir að ræða,
sem enn eru á tilraunaskeiði út í
heiminum og enginn veit til hvers
leiða.
?að heflr liklega verið vel ráðið
að veita dr. G. F. styrk til þess
að kynnast þessu merka nýmæli,
en það mun áreiðanlega ofsnemt,
að ætla sér nú þegar að setja þego|
skylduvÍDnuna í samband við
vinnuvísindin. — Mönnum mun
kunnugt af blöðunum, að hin svo
nefndu vinnuvisindi, eða hagnýt
sálarfræði, §ru aðallega í því fólgin
að hæflr menn flokka vinnuna
niður í keifi eða búa til viss hand.
tök úr hverri vinnugrein, og fá
hverjum það handtak sem hann
reynist að vera hæfastur fyrir. —
Þetta yrði því nokkurs konar
vinnuháskóli sem settur væri á
stofn, harla umfangsmikill og
koatnaðarsamur. Og ætla margir
yrðu ekki ]afn nær — þeir tor-
næmustu að minsta kosti — þó
þeir væru um 2ja mánaða skeið í
slíkum skóla?
Auk þess sem ómögulegt yrði
mi fyrst í stað, meðan þetta mál
er í bernsku, að gera jafn nákvæmar
tihaunir með alla þegnskyldufæra
menn landsins og gert er ráð fyrir
i bæklÍDgi dr. G. F. f>að er því
ljóst að þegnskylduvinnan getur
ekki orðið samferða vinnuvísind-
unum, fyrst í stað.
Menn munu nú vafalaust spyrja
hvort þaí sé tilgangur þðssai a lína,
að vinna móti þegnskylduhug.
myndinni, telja rnenn á að gieiða
atkvæði gegn heaoi við næstu
kosningar.
En svo er ekki.
Sá, sem þetta ritar, hefir ávalt
verið henni mjóg fylgjandi frá
öndverðu.
En það er búið að hlaða þeim
skýjaborgum utan um málið, eins
og vikið heflr verið að hér að
Dór að ftaman, að kjarnicn er að
týnast.
Og þótt það sé goit og jafnvel
sjálfsagt að atla nýmælum fyigis
fyrst í stað, með hrifandi orðskrúði
um hugsjónir, föðuriandsást og
fleiri ágætar dygðir, þá gagnar
það ekki þegar til framkvæmdanna
kemur.
í upphafl skyldi endirinn skoða.
Þess vegna er nauðsynlegt að
menn geri sér Ijósa grein fyrir, og
komi með tillögur um fyrirkomu-
lag þegnskylduvinnunnar, áður en
gengið verður til atkvæða um málið
á hausti komandi.,
Þingið átti að klæða málið í
ákveðið form, áður en það lét það
frá sór fava, en lét það ógert.
Verður það gert að örlitlu leyti
í næsta blaði.
Skipstrand. Fiskiskipið >Har>
aldur<, eign Tangs verslunar,
strandaði á Hvammsfirði nýlega.
Hafði verið leigt kaupfél. Dal?-
manna til að flytja kjöt o. fl. frá
Hvammsfirði til Stykkishólms og
halði að sögn um 500 tn. af
kjöti meðferðis og eitthvað af
gærum. Bogi kaupm. Sigurðsson
í Búðardal átti og eitthvað af
vörunum. Vörurnar höfðu verið
að sögn trygðar lyrir 30 þús. kr.f
en talið ot Iágt.
Skipið er sagt eyðiiagt.
Dvcrgasteinseyrl í Álftafirði
með húsum og bryggjuleifum trá
tíð hvalveiðamannanna, var seld
á uppboði í gærdag. Hæstbjóð-
andi varð Jóh. kaupm. Pétursson
fyrir 4650 krónur.
Vélbátur, ennþá einn — til
viðbótar við fiskveiðaflotann —
kom hingað í morgun frá Noregi.
Báturinn er 5 ára gamall, af
líkri stærð, að mælt er, og bátar
þeir, sem smíðaðir hafa verið í
Noregi í sumar.
Eigendur eru þeir Skúii og
Vilhjálmur Skúlasynir (versl.
Bræðraborg) og Johan Hestnæs
form. a
Bæjarsjómarfundur
var haldinn 21. þ. ni. Þar voru
þessi mál fyrirtekin:
Úthlutun úr ellistyrktarsjóði.
Alls var úthlutað 780 kr. á
30 styrkþega. 41 hötðu sótt.
Lögregluþjónsstaðan. Núv.
lögregluþjónn, Haildór Olafsson,
sagði starfi sínu lausu frá 31.
mars n. á. Samþ. var að augl.
stöðuna,
Vatnsafveita í Tangagötu.
Beiðni trá nokkrum húseigendum
í Tangagötu um aðstoð bæjarins
tii að verjast ágangi vatas. Till.
kom tram um að vísa þvi til
byggingarnetndar til athugunar,
en var feld með 4 atkv. gegn 3.
Álit lóðanefndar (síðari um-
ræða). Langar og fjörugar um-
ræður. Mestum deilum olli út-
mæling fjörulóðanna, og hvort
þær skyldu seldar eða leigðar
framvegis. Hafði nefndin lagt til
að þær yrðu leigðar til 25 ára,
en ekki seldar, og skyidu vera
leigutríar fyrstu 5 árin. Oddviti
hélt því ákaft fram að selja ætti
lóðirnar og jafntramt, að ekki
bæri að selja þær nema vissum
mönnum er (að hans áliti?) not-
uðu þær til atvinnureksturs, en
ekki gróðabralls. Nefndin í mál«
inu (Arngr. Fr. Bjarnason, Ól. F.
Davíðsson og Sig. Jónsson) varði
sitt mál, og taldi varhugavert að
selja tjörulóðirnar, og ennþá frá-
leitara að ætla sér að »sortera<
lóðarbeiðendur. Ennfremur var
því haldið tram af oddvita að
fjörölóðirnar heyrðu undir bygg*
ingarnefnd, líkt og grunnar í
bænum, og las upp margar laga-
greinar því til stuðnings, en alt
hrundi það um koll, því samkv.
gildandi iögum ná störf bygg.
ingarn. að eins til >lóða undir hús
og útmælinga til matjurtagarða<.
Margt fleira kostulegt var og
borið fram af oddvita, sem áheyn
endurna furðaði stórum á, og
bæjarmenn myndi undra, et þeir
sæi umræðurnar á prenti.
Að iokum var samþ. að fela
sömu nefnd að búa til uppkast
að leigubréfi, iyrir tjörulóðirnar.
Vélbátinn >Svea< hefir Ing«
óifur Jónssoa selt þeim Jóni
Grítnssyni verslunarstjóra og
Friðbert Guðmundssyni torm. á
Suðureyri.