Vestri - 15.02.1916, Qupperneq 1

•soooooooðo&tnoocxxo >6cé
* Hagnað hafa ailir
Í af

að skifta við skóvinnu'
stofu Ó. J. Stefáusso<iar.
Vönduð vinna.
Fljót afjfreiðsla.
itooooototxxiooooooooooocai
Rltstj.: Kpiotján Jónaton frá Garössföðum.

m
m
S Munið eftir s
[tóbalLS og sælgœtisbúðinn
rið SIIfurj;etii 3. j
immmmmmmmmm:
m
XV. árg.
ÍSAFIÖRÐUR. i5. FEBRÚAR 1916
e. bi.
Tvær stefnur.
ii.
Fessa lóðaprangshættu hafa mætir
nrenn séð endur fyiir löngu, og
hafa oft rerið að reyna að flnna
ráð til þess að einstakir ménn
grípi ekki hlut á þurru landi fyrir-
hafnarlaust, eða fyiii’hafnarlitið, þvi
lögmál lffsins krefst. þess að allir
Tinni hæfilega og fái endurgoldið
sæmileg laun fyir erfiði sitt, en
•kki það að fáir vinni og fái lítil
laun fyrir strit sitt.
En þegar færa hefir átt fræði'
kenningarnar út i líflð, effcir þeim
reglum, sem þær hafa verið settar
fram A pappírnum, hafa þær fölnað
eins og skrautblóm tíö fyrstu
írostnétt, — «n hafa þó alt af lAtið
eftir sig fleiti eða færri frækorn,
sem stóðust eldraun reynslunnar.
Og svo verður það og hefir að
nokkru leyti orðið með kenningu
George.
Hún vitður líklega ekki fram*
kvæmd út í ystu æsar, en þó heflr
hún unnið og á eítir að vinna
mikið gagn.
Og vafalaust mun mega fullyrða,
að hefði verið horflð að því riði,
að leigja en ekki selja landeignir
og lóðir, þá hefði efnahagur manna
verið jafnari en nú, enda heflr
Btefna George verið tekin upp að
miklu leyti i Nýja-Sjálandi, en þar
er jörðin frjó og heflr mest bygst
síðan um miðja síðastl. öld.
Á Englandi heflr Lloyd George,
hinn nafnfrægi fjármálaráðherra,
fyrir fáum árum hafist, máls i
þinginu út af jarðeignum hinna
starri landeiganda á Englandi. En
þar 1 landi eru geysistór landflæmi
sem liggja undir jarlsdæmin og
eingöngu eru notuð til dýraveiða,
en eigendurnir vilja ekki rækta.
Vildi Lloyd George láta leggja
svo háan skatt á Undeignir þessar,
að nálgaðist kenning Henry George.
En síðan stríðið byrjaði mun mál
þetta að mestu hafa legið niðri í
Engiandi.
í öllum lönáum er mjög um
þessi mál raett nú, og ber þar
flestum saman um að óhyggilegt
hafl verið að selja lóðir í kaup-
stöðum, en að því er til jarða í
sveitum kemur greinir nokkuð á
um skoðanirnar.
Er oss íslendiugum þetta íhug-
unarefni og mffittum við vel athuga
dnmi annara þjóða i þessu efmi,
því þær hafa margar vakið upp
þann drauginn með takmaikalausri
afhending á iandeignum til einstakra
inanna, sem þær geta ekki kveðið
niður aftur. En okkar land er litt.
I»ygt og á eflaust fyrir hðndum
mikla fjölguu býla á komaodi árum.
Hin siðari áiin hedr allmikið
veiið deilt, a þingi um sölu þjóð-
og kiikjujarða, eem heimilað er
að selja einstökum mönnum með
séistökum lögum.
TJin þetta hafa verið allskiftar
skoðanir í þinginn, en sölumenm
irnir hhfa til þessa oiðið ot.in á,
og síðast, í sumar var borið frumv.
fram um frestun á sölu þjóðjarða,
en var felt.
Sé athugað til hvers menn stunda
bú, þá er það til þess eins að hag<
nýta sér landið og framtleytt
búpeningi til þess að lifa af. Til*
gangur löggjafarvaldsins setti þvi
að eins að vera sá:
1. Áð gefa mönnum kost á að
fá land til rnktunar,
2. Tryggia Jeiguliða ábúðsrrétU
inn bæði fyrir sjálfan sig og afkomf
endur sina,
3. Tryggja ábúendum fulla
borgun fyrir umbætur sínar á jöið-
inni.
En nú er því svo farið, að leiguj
liði er oft og tiðum algerlega háður
vilja landsdrottins um byggingarj
tímann, og það sem enn þá verra
er, að leiguliði á engan kröfurét.t
á hendur viðtakanda eða eigandt
fyrir unnar jarðabætur. Og húsin
er viðtakandi ekki skyldur til þess
að kaupa heldur, nema þau sem
talin eru .fylgja jöiðinni*. Farna
er réttleysi ábúesda svo átakanlegt.
Leiguliðinn fasr ekkert fyrir um|
bætur BÍnar á jörðinni, nema arl
þann sem hann heflr haft af umj
bótunum, og svo getur eigandi bygt
honum út, ef um byggingu á tilj
teknum árafjölda er að rnða, eða
bækkað afgjaldið, — straffað hann
fyrir umbnturnar, og húsin getur
hann skipað hcnum að tlytja burt.
Meðan ábúðarlöggjöfin er svona
er sjálfsábúðin nauðvörn.
En þegar ábúanda er trygður
ábúðarróttur fyrir sig og sina afy
komendur, og einnig borgun fyrir
unnar umbntur, þá myndi þörfln
til sjálfsábúðar numin brott.
Og þá gntu bnndur iigt alt kapp
á að auka bústofn sinn, bæta
húsakynnin o. s. frr. í stað þesa
ráðast í að kaupa ábýlisjaröir
sinar, aem mörgum bónda heflr
orðið um megn, þvi þess eru mý|
mörg dami, að bnndur hafa tilj
flnnanlega skert bústofn til þess
að (esta kaup á ábýlisjörðum sínum
og siöan klipið a( áratekjunum til
þeas að st.tndast afboiganirnar, og
hefli þetta oft orðið mikil hamla
á framleiðslunni.
Og um þjóðj og kirkjujarðirnar
her þesa iika að peta að landið
(landssjóður) skerðir eign sina, etur
upp ágóði iiðina tíma, með sölu
þeirra og rýrir þar með lánstraust
sitt.
Um ióðvsöluna i kaupstöðunum ..
er það að segja, að nwr því dag-
leg reynsla staðfestir, hve hrapíl'
ie^a óvitur sú aðfeið heflr verið,
að selja lóðir, i stað þess að leigja
þær.
Hór eru að verða samskonar
arburðir og í stnrri borgunum, þó
í smærri stil sé, að þeir sem hafa
klófest lóð á þeim stöðum í bænum,
sem fyrir rás viðburðanna, eða
fyrir tilstuðlun bæjarfélagsins sjálfs
t. d, brýggjugerð eða því um likt,
er á þeim stað i bænum er liggur
við umfeið, efnast án eigin aðgerða.
Reyndar eru fyrirmæli um það, að
bygt skuli á lóðunum innan tiltekina
tima, og sé það ekki gert fellur
lóðin til viðkomandi bæjar,
En það þarf ekki einu sinni að
hafa kaypt lóð til þess að eignast
hana, heldur er það kölluð eign,
ef einhver heflr tilemkað eér lóðar*
spildu og bærinn eigi hirt um að
gera eignarrétt siun giidandi i tæka
tíð. Á laga>(fl»kju)máli er þetta
nefnd hefð.
Alt v.rðist benda á, að George*
stefnunni verði ekki komið i framj
kræmd á þann hátt, að demba
öllum sköttuin og tollum á manm
virkjalausa jörðina, en undanþiggja
launsmenn, eignamenn og atvinnu>
rekendur öllum öðrum skatti en
þeim, scm þeir gyldu af landssskika
sínum— ef þeir nttuhanneinhvern
eða hefðu til umráða. Enda Tirðist
það bssði ósanngjarnt og oréttlátt.
En til hins er áreiðanlega kominn
tími, að (ylgja stefnunni i þeim
atriðum, að selja ekki þser lands<
sjóðs og kirkjujarðir, sem enn þá
•ru óaeldar, en anúa eér heldur að
því að tryggja leiguliðum ■anngjarna
borgun fyrir umbwtur á ábúftar.
jörftum sínum; aft s*lja ekki lóðir
i kaupstóðum, og að leggja hwfl«
lagan veiðskatt á þ»r lóðír, s«m
stigið hafa í verði án umbóta eða
aðgerða aigsnda.
Fetta cr einmitt það a«m George
stefuan beinist mjög mikið að, sð
leggja verðskatt á jarðeignir óg lóðir
■•m h»kkað hafa í verði annað>
hvorl fyrir fólktfjölgun «ða fram*
kT»»dum þjéftf«lageins, t. d. járn.
brautir, T«galagning *6a því um
Takið eftir!
Best og ódýrast silkl (
bænum fæst nii hjá undirrituðurr.
Miklu úr að vclj». Niöiirsoftfu
injólk o. fl.
Jón Brynjólfsson.
likt. Skyldi það lagt á sem hundr-
aftsgjald á þann verftmismun sem
ekki vwri fólginn í umbótum sjálfrar
jarftarinnar eða ióftaiisnar.
Vaninn drepur margan mann.
Siftasta bl. Vestra flutti mér þá
gleftifregn, aft stofnað væri háseta-
félag hérna i bænum. Eg t«l
stofnun þessa félagsskapar þarfa-
Terk vegna þass, að löngum heflr
lítil ssmheldni veriö með sjómönn*
um og nauðsynja og áhugamálum
þairra oft illa í sveit visað eða
algerlega vanrækt. Fátt sýnir þetta
betur «n líftrygging sjómanna, sem
frá þjóðai innar sjónarmtði aéft hlýtur
að rerða hyrningarsteinn sjómensk*
unnár. Langt er frá þvi, að líf-
trygging sjómanna hér á landi geti
«nn heitið i viðununlegu lagi,
hvort sem litið er á það frá sjón-
armifti þjóðfélagsins efta einstakl-
ÍDganna. Sumstaftar «ru lögin
gersamlsga tröftkuð, og i annan
atað er liftryKgingarupphæðin svo
amávaxin, aft hún g»tir mikils til
of litift fyrir þá, sem eft.ir skilja
fjölskyldu í fátækt.
Eg vona aft þaö verði eitthvcrt
fyrsta verk hins nýstofnaða há-
setafélags að reyna að greiða vel
úr þesau vandamáli. Reyna að «fia
áhuga sjómanna fyrir þvi, að greiða
harrv gjald, ef réttindi yrðu aukiu;
•fla skilning manna fyrir þýðingu
þess og nytsemi og atuðla að
heppilegum breytingu hjá léggjafi
arvaldinu.
En umfram alt bið eg ykkur,
brnður góðir, einblinið ekki á
löggjafarvaldið. í samtökum ykkar
er fólginn kraftur til aameiginlegrar
tryggingar — einnig í þessu efni —
ef þið viijiö. Og hver skyldi ekki
viija tryggja (ramtið kvenna sinna
og barna, gamalla og örmwddra
(oreldra og annara ástvina. Þab
er vaninn —, diðleysisvaninn, sem
drepur niður umhugsuuina og
hamlar (ramkv»mduuum i þessu
eíni sem öðru.
Eina og ykkur er sjálfsagt