Skólablaðið - 21.04.1908, Blaðsíða 2

22
SKÓLABLAÐIÐ
um og stæla viljann til þess að taka
þátt í þeim. Auk þess að Schröder
var mjög þekkingarauðugur maður,
sjerstaklega í sagnfræði og bókmenta-
sögu, hafði hann áhuga mikinn á
öllum verklegum og efnalegum fram-
förum þjóðar sinnar, í stuttu máli:
öllu því, er aukið gæti sjálfstæði Dan-
merkur, andlegt líf og þjóðarfarsæld.
Og þessi mikli áhugi Schröders á
því að vera meðs^arfandi í öllu því,
er laut að velterð ættjarðarinnar, gerði
mjög mikið að því að leggja sjer-
kennilegan blæ yfir skóla hans.
Sambandið milli hins verklega þjóð-
fjelagsáhuga Schröders og háskólans
var það, að fyrst og fremst bjó þessi
þrá og hvöt í hans eigin brjósti, og
svo lærði hann það æ betur og bet-
ur af reynslu í þeirri kennarastöðu, er
hann gegndi, að það sem hjer var
einria mest áríðandi, var það, að ung-
ir menn og konur, er þangað komu,
fengju að vita það skýrt og ótvírætt,
að verklegt líf yrði að fara samhliða
hinni andlegu mentun, ef nokkurt
agn ætti að verða að mentuninni.
að þurfti að vekja hæfileika þeirra,
þroska áhugann í öllu því, sem er
mannlegum áhuga samboðið, glæða
hjartalagið fyrir öllu því, er þjóðfjelag
nefnist og fósturjörð, auka þróttinn
og framkvæmdaþrána og efla viljann
til göfugra dáða og nytsamra
starfa, en fyrst og síðast til dáða og
starfa fyrir sína eigin ættjörðu.
Schröder var sjálfur sjaldgæfur kenm-
maður og áhugameiri flestum öðrum
í öllu byggjandi og brautryðjandi
starfi á fósturjörð sinni, og hann safn-
aði einnig að sjer heilum hóp sam-
huga manna, og stóðu sumir þeirra
jafnvel á allra hæsta stigi mentunar
og þekkingar og ættjarðaráhuga. Parf
hjer eigi nema að nefna Paul la Cour,
Henrik Nutzhorn, Paul Bjerge o. fl.
Nú munu vera um 12—13 fastakenn-
arar og kenslukonur við skólann. —
Lýðháskólinn í Askov hóf starf sitt
1865 á litlum bóndabæ skamt tyrir
austan Rípa, rjett við hin nýju sorg-
legu landamæri, er Pýskaland hafði
sett, og þar sem margra mílna löng
röð af hvítum og svörtum stólpum
stendur eins og síðasta hótun þjóð-
verja gegn norðurlöndum. Skólinn
lók til starfa í mjög erfiðum kring-
umstæðum, og var alls eigi útlit á,
að honum yrði lífvænt þar. Aðeins
7 ungar stúlkur gáfu sig fram sem
nemendur. Og þó hafði skólinn ver-
ið boðaður sem væntanleg vörn dansks
þjóðernis, svo það skyldi eigi líða
undir lok, — boðaður sem hluti nýs
»Danavirkis«, er verja átti gegn nýrri
limlestingu og fyrst og síðast styðja
að því, að það sem mist var út á
við, skyldi unnið verða á ný inn-
ávið. Og svo koma aðeins 7 nem-
endur, og kennarar vóru Schröder og
hin göfuga og áhugasama kona hans,
(Charlotte Wagner af ætt Luthers) og
tuppáhaldsvinur Schröders, Nutzhorn, |
fyrirtaks sögukennari og söngmaður
ágætur.
Hjer þurfti á öflugri ættjarðartrú.að
i halda, þolgóðu dönsku skaplyndi —
og allmiklu af norrænu giaðlyndi. Og
öll þrjú vóru þau þessum guðagáfum
gædd, en þó sjerstaklega Henrik
Nutzhorn. Pau hjeldu því áfram í
»von gegn von«, — og vonin brást
ekki. — Fleiri og fleiri bættust við, jótar,
og eybúar flyktust smánisaman að,
og áhuginn og fögnuðurinn yfir þess-
ari heilbrigðu sterku mentun jókst ár
frá ári, og kennurunum fjölgaði.
En komið nú og sjáið! Par sem
áður var aðeins eitt bóndabýli, er nú
feiknmikil þyrping af skólum, heilt
skólaþorp! Par hittir þú fyrir þjóð-
arháskóla, er þú í fljótu bragði átt-
ar þig eigi á, ef þú ert eigi vel kunn-
ur þessháttar skólasniði áóur. En
dveljirðu þar um hríð og hiustir á
kensluna, takir þátt f fundum og fyr-
irlestrum og sjáir öll þau hundruð
ungra karla og kvenna, sem eru nem-
endur skólans, og allan þann fjölda
gamallra og ungra, er sækja að skól-
i anum og hinum opinberu fyrirlestr-
um — og þá sjerstaklega að sumar-
námsskeiðunum o. s. frv., þá kemstu
fljótt að raun um, að hjer er rekið
óvenjulegt menningarstarf, er hafa
mun feikna víötæk áhrif, eftir því sem
tímar líða. Og er þú einnig rekst á
það, að þangað koma eigi ósjaldan
háskólakennarar og æðri námsmenn,
embættismerin og verslunarmenn, ann-
aðhvort til að hlusta á eða til að
halda fyrirlestra, þá mun þjer skiljast,
að hjer er um þjóðarháskóla að ræða
í fyllsta og allra besta skilningi. Hjer
eru einstaklingar tengdir saman í eina
þjóð. Hjer hittast gamlir og ungir,
æðri og óæðri, lærðir og ólærðir, og
skifta bróðurlega á milli sín hinni
dýrmætu sameign: þekkingunni.
Pannig var hin mikla háskólahug-
mynd Grundtvigs, háskóladraumur
hans, sem hann svo heitt og lengi
bað stjórnina um að koma í fram-
kvæmd. Schröder og meðstarf-
endur hans hafa alt til þessa starfað
best og fullkomnast að því að fram-
kvæma hugmynd Grundtvigs. —
Á liðugum mannsaldri gerðu lýð-
háskólarnir Danmörkuað merku landi
og dani nafnkunna víða um heim
fyrir víðtæka þekkingu, dáð og dugn-
að,
Ludvig Schröder var höfðingi, sem
öll norðurlönd eiga mikið að þakka.
Hann fæddist 1836 og varð þannig
72 ára gamall. Fyrir 2 árum ljet hann
af skólastjórn, og tók þávið J. Appel
tengdasonur hans, en Scbröder ker.di
þó áfram alt að síðasta degi æfi
sinnar.
Foreldrafundir.
»Pað er svo margt, ef að er gáð, sem
um er þörf að ræða«, hefir einu sinni
sagt verið, og er það satt. Eitt er
það, sem nýlega hefir verið skrifað
um í Skólablaðinu, og er það »For-
eldrafunöir.«
Mjer datt margt í hug, þegar eg
las þá grein. Sannarlega væri þess
þörf, að foreldri eða aðrir aðstand-
endur barna gætu haldið fundi með
sjer og kennaranum í bygðarlaginu.
Eg segi kennaranum, því það er mað-
ur, sem altaf hefir nóg að ræða um
við foreldri.
Eg hefi nú verið lengi kennari í
bygðarlagi, þar sem fastur skóli er,
og fundið sárt til þess, hvað sjaldan
eg hefi getað átt tal við foreldri barna,
en þess þurfa kennarar; þeirra starf
er þannig vaxið, og þeir eru menn
sem hljóta og eiga að leiðbeina, ekki
einungis hvað iærdóm snertir, heldur
líka hvað uppeldi snertir.
Kennarar eru menn, sem hafa mörg
börn undir hendi og eiga við margt
að stríða, ekki síst ýmislegt í fari
barnanna, sem beinlínis stafaraf slæmu
uppeldi. Pað er líka eðlilegt, að ým-
islegt sje að, hvað uppeldi barna
snertir, og mega foreldri ekki taka
það illa upp, þótt menn fari að skifta
sjer af því; nú eiga fleiri að hafa
umsjón með börnum þeirra en áð-
ur var, og ;r síst að furða, þótt
kennarar verði margs varir, sem þeir
vildu útrýma, en þeim ávinst svo lítið,
ef ekki er hægt að tala við foreldrin.
Kæru foreldri, sækist eftir að tala við
kennara barnanna ykkar og fáið upp-
lýsingar þær hjá þeim, sem þeir geta
í tje látið viðvíkjandi börnunum ykkar.
Eitt er það, sem foreldri hafa sýnt
sjerstakt kæruleysi, í og það eru þær
stundir, þegar skóli er settur 1. okt.
á haustin, og eins þegar skóla er
sagt upp á vorin. Eg hefi fundið
sárt til þess að sjá ekki foreldri barna
við slík tækifæri, því þá ætti hverjum
kennara að vera Ijúft og skylt að
vinna lítinn tíma að því að tali til
foreldra ogbarna í sameiningu. Hvern-
ig er þessu varið? Vita foreldri ekki
enn, hvað skólar eða kensla hefir að
þýða fyrir börn þeirra? Vilja foreldri
ekki mæta með börnum sínum á
slíkum hátíðlegum stundum sem við
skólasetning og skóla uppsögn ?
Eg man, þegar eg var barn, þá
fundust mjerþetta svo hátíðlegar stund-
ir, að eg gæti eigi gengið fram hjá þeim
núna, þótt eg ætti ekkert við skóla.
Jú, við skólasetningu mæta kann-
ske 4 — 5 mæður, og eins þegar skóla
er sagt upp, og eg hefi orðið var við
það, að þaó eru oftast sömu mæð-
urnar ár eftir ár. Ætli þær sjeu þær
einu, sem skilja börnin sín og skól-
ann?
Eg veit ekki, og veit þó, að það er
ekki, heldur er þetta komið upp í
vana kæruleysisins.
Eg þyki nú kann ske harðorður,
en mjer finst, eg vera helst til vægur
í orðum. Mjer finst menn vera svo
sofandi fyrir því, sem verið er að