Skólablaðið - 15.05.1908, Blaðsíða 3

land myndu gera þetta að umræðu-
efni sínu og þann veg mynda
samtök er bera mundu heillavænlega
ávexti mentamálum vorum og öllu
fyrirkomulagi alþýðumentunarinnar ís-
lensku. Því eins og lauslegá var
drepið á í síðasta tölublaði, eru kenn-
arakjörin sannur og áreiðanlegur mæli-
kvarði menningarlegs áhuga, skilnings
og þroska þjóðanna, þannig að kenn-
aralaunin eru hæst, þar sem þetta alt
er á háu stigi, en lægst þar sam lítið
ber á þessu. — Pann veg er því farið
hjá þjóð vorri!
A þessu verður að ráða bót hið
bráðasta. — Þjer kennarar verðið að
hefjast handa í sameiningu og fá
bót ráðna á kjörum yðar þannig, að
þjer getið stundað starf það, er þjer
hafið kjörið yður að lífstarfi, með al-
úð og dugnaði, að þjer getið beitt
öllum áhuga yðar og kröftum í starf-
inu að mentun æskplýðsins, en verð-
ið eigi að hafa það sem lítilsvirt og
illa launað hjáverk eins og víðast mun
tíðkast hjer á landi, sem komið er.
Er yður það í Iófa lagið að ná hagstæð
ri breytingu í þessu efni með góðum
samtökum.—
Af breytingu þeirri myndi svo eðli-
lega leiða gagngerð breyting á skoð-
un manna og skilningi á mentamálum
vorum, og áhugi manna því aukast
stórum. F’ví ef kennarar settu upp
hærra kaup, myndu bændur og skól-
astjórnir verða vandlátari í kennaraval-
inu, heimta kennaramentun af umsækj-
endum og læra að meta kennarann
eftir undirbúningi hans og hæfileikum.
í stuttu máli: Samtök kennara í því að
fá kjör sín bætt og starf sitt metið til
fjár sem annara manna, myndi verða
fyrsta sporið í áttina til að koma ment-
amálum vorum á rjetta leið.
Hjer er því um afar-mikilsvert mál-
efni að ræða. Og sætir það furðu
mikilli að kennarar vorirskuli geta
þagað. — —
Nú um þessar mundir er launamál
kennara einna efst á dagskrá hjá frænd-
um vorum norðmönnum, og flytja
skólablöð þeirra mesta urmul ritgerða
um mál þetta frá kénnurum víðsvegar
úm allan Noreg. Þar er áhugi kenn-
aranna vaknaður, og því eru samtök
möguleg. Enda berjast margir kenn-
arar þar fyrir lífi sínu og sinna. Hafa
kennaralaun víða til svéita verið smán-
arlega lág, þótt enginn sje þar sam-
jöfnuðurviðlaunísl.svéitakennara. F*au
standa ein sjer í öllum heimi og bera
ménning vorri söguna sanna en Ijóta,
Stjórn »Kennarafjelags Noregs«
hefir nýskeð sent þingi norðmanna
og kyrkju- og mentamálaráðaneytinu
áskorun um að starfa að því að laun
alþýðukennaranna verði bætt hið bráð-
asta, og eru færð gild rök Fyrír þörf
endurbótar þessarar, meðal annars á
þann hátt að bera saman laun alþýðu-
kennaranna og ýmsra annara starfs-
manna þjóðarinnar.
Skal hjer skýrt frá aðalatriðunum í
SKÓLABLAÐfÐ
uppástungu þeirri, er Kennarafjelagið
norska sendi með áskorun sinni: —
fyrir þær skólavikur, er fram yfir kunna
að verða, sje lögboðið lágmark 25
kr á viku.
I Sveitaskólar.
A „Stórskólinn." (Eldri deildir,
12-14 ára,)
1. Byrjendaláun.
Lögboðið lágmark árslaun fyrir
30 vikna skóla eða minna, 36 stundir
á viku, sje: 800 kr. og jarðeign handa
2 kúm ásamt ókeypis húsnæði, 3
herb. og eldhúsi, eða — 900 kr. og
húsnæði (hið sama) og matjurtagarður,
eða þá 150 kr. þóknun í hans stað, —
2. Launa-auki.
Lögboðnirsjeu4launaviðaukar handa
kennurum ogkenslukonum í »stör-
skólunum*, og sje hvér viðauki 150
kr. er veitist eftir 3, 6, 9, og 12 ára
starf í alþýðuskólum og æskulýðs-
skólum. —
B. „Smáskólinn.“ (Yngri deildir
7—12 ára.)
1. Byrjendalaun.
Lögboðið lágmark árslauna fyrir
30 vikna skóla eða minna, 30 stundir
á viku, sje: 750 kr. og húsnæði ókeyp-
is, 2 herb. og eldhús og garður, eða
þá 100 kr. þóknun i hans stað, —
fyrir skólavikur þær er fram yfir kunna
að verða sje lögboðið lágmarklauna
20 kr. á viku.
2. Launaákvæði.
Akveðnir sjeu 4 launaviðaukar handa
kennurum og kenslukonum
»Smáskólunum« hver 100 kr eítir 3,
6, 9 og 12 ára starf í alþýðu-og æsku-
lýðsskólum.
Byrjendalaunin greiðist einsog
að undanförnu '/s úr landssjóði
og 2/3 af hlutaðeigandi skólahjer-
aði eða '/2 úr landssjóði og '/2 af
skólahjeraði, og sje leið til þess
fyrir fátæk skólahjeruð að fá enn
meiri lanssjóðsstyrk.
Launaviðaukar greiðist úr
landssjóði.
Alþýðuskólar í kauptúnum.
1. Byrjendalaun.
Lögboðið lágmark árslauna, er
reiknist á sama hátt handa kenslukon-
um og kennurum í hlutfalli við starfs-
tímann, sje þannig:
Fyrir 36 st. kenslu á viku. Kr. 1400
- 30----- » 1165
- 27 - - » 1050
(Námstíminn í barnaskólum erlendis — ,
í borgum og kauptúnum, er víðast-
hvar 10 —IOV2 máðuður).
2. Launa-auki.
Kennarar fái 5 launaviðauka, 200
kr. hvern, eftir 3, 6, 9, 12 og 15 árá
starf í alþýðuskólum og æskulýðsskól-
um í kauptúnum eða til sveita.
Kenslukonur fái 4 launaviðauka,
100 kr. hvern, eftir 3, 6, 9 og 12 ára
starf í alþýðuskólum o. s. frv.
Byrjendalaun greiðast úr land- ;
sjóði að V* og */, úr bæjar*
35
sjóði. — Launaviðaukar greið-
ast úr landsjóði. — — —
íslenskir kennarar, konur og karlar!
F*etta er málefni það, er stjettarbræður
yðar í Noregi eru núna að bera
fram fyrir þing og stjórn sina. Rök-
styðja þeir mál sitt svo vel og rækj-
lega, að enginn vafi leikur á því, að
þeir muni ná takmarki sínu þegar í
ár — eða þá að minsta kosti að ári.
svo mikil rjettsýni og skilningur á
einu mesta velferðamáli þjóðarinnar
ríkir og ræður á stjórn og þingi norð-
manna. Enda eiga kennarar þar marga
forvígismenn úr sínum hóp.*
Er þetta dregið hjer fram til þess
að sýna kennurum vorum élið þá, er
þeir eiga og verða að ganga, éf
mentamál vor eiga að komast í það
horf er siðaðri þjóð sæmir.
Oss íslendingum er jafn fært og t.
d. norðmönnum að koma mentamál-
um vorum í ágætt horf. Hjer eru
auðvitað erviðleikar margir við að
striða, en sá skæðasti er þó skjlnings-
leysið. Og síst er efnahagur ísilands
lakari en Noregs. Og er oss þó f
lófa lagið að bæta hann stórum og
margfalda. — ,En um þetta atriði
dugir eigi að þrátta; — stjórn og
þing og þjóð vill eigi skilja það —
eða getur eigi þó óskiljanlegt sé nú
á dögum. Einasta ráðið og réttasta
leiðin, sém liggur beint og rétt að
takmarkinu, er samtök allra ísl.
kennara í því að heimta rejtt sinn af
þingi og stjórn eða leggja niður starf
sitt ella og takast önnur lífvænlegri
störf á hendur — er geti orðið landi
voru til góðs.
F'essþáttar samtök kennara hlytu
að verða til mikils góðs, því óhugs-
andi er, að þeir, er stjórna eiga landi
og lýð og fjalla um dýrustu velferð-
armál vor, sjeu svo sljófir og skyni
skroppnir, að þeir eigi sjái og skiiji
aðalatriði þess, er lýtur að framför-
um og heill þjóðar vorrar. Geri þeir
það eigi, er þjóð vor dauðadæmd og
hefir engan rjett til að teljast í tölu
þjóðanua. Enda á hún þá eigi langt
eftir. Látum svo vera, að ýmsar
bylgjur rísi hátt og hreykist um tíma.
Innan skamms tíma hjaðna þær allar
og verða að froðu. Af því grund-
völlinn vantar. Alþýðumentunina. —
Nú fer sumarið í hönd. Og að
vetri verður alþingi háð í fyrsta sinn
á þeim tíma árs. Er því nægur tími
fyrir kennara víðsvegar um land að
bera saman ráð sín og gera ákvarð-
anir um það, hvernig starfa skuli,
mun Skólahlaðið standa þeim opið
til umræðu og orðsendinga og styðja
mál þetta eftir föngum.
Hjer er fljótt yfir sögu farið og að-
eins drepið á fáein aðalatriði mikils-
varðandi máls. Og er ætlast til, að
þetta verði upphaf máls en ekki lok.
Og haldi nú ísl. kennarar áfram og
sýni dugnað og áhuga í starfi því:
Nú skal vakna! Nóg er sofið!
(*Lövland forsætisráðherra var alþýðukenn-
ari í í*e)amörk.