Alþýðublaðið - 22.04.1965, Qupperneq 11

BEZTA SUMARGJÖFIN
SUMARDAGUHINN FYRSTI
var um aldaraðir mesta hátíð é
íslandi önnur en jólin. Var til
siðs að gefa sumargjafir og þóttu
stórar pottkökur vera kostagjaf-
ir, enda gerðu landsmenn sér
jafnan þann dagamun, sem
mesta gleði vakti: að gefa öllum
nóg að borða.
Nú er öldin önnur. Flest hin
gömlu, íslenzku einkenni á sum-
arhátíðinni eru horfin og dagur-
inn er jafnvel ekki i tölu þeirra,
sem valda tilbreytingu í matar-
œði, enda eru matborð íslend-
inga nú trúlega eing á hverj-
um sunnudegi og bezt "þótti á
jólum eða sumardeginum fyrsta
fyrr á öldum.
í stað hinnar gömlu, íslenzku
hátíðar er að koma hátíðisdag-
ur með meira eða minna erlendu
sniði, enda kemur og til þétt-
býlið.
í þjóðtrúnni eru Þorri og Góa
hjón, en börn þeirra Einmánuð-
ur og Harpa. Yngismeyjar áttu
að fagna Hörpu á sama liátt og
mæður þeirra buðu Góu til liúsa.
Þær áttu að fara fyrstar á fætur
og ganga fáklæddar út á hlað,
fara þannig þrisvar sinnum um-
hverfis bæinn og ávarpa Hörpu.
Víða var það siður, að hús-
freyja gekk til fjárhúsa með
bónda sfnum á sumardaginn
fyrsta til að skoða skepnur og
hey, og mega lesendur velta fyr-
ir sér, hvernig kann að standa
á þeim sið. Trúlega hefur bóndi
átt að sýna, að hann hefði séð
vel fyrir búi sínu liðinn vetur
og ætti enn fóður.
Jónas frá Hrafnagili segir
annars svo frá sumardeginum
fyrsta í íslenzkum þjóðháttum:
„Sumardagurinn fyrsti var
lengl mesta hátíð hér á landi,
naest jólum. Enda var það ekki
furða, þar sem Island er hart
land og hverjum manni kært
áhugamál, að sumarið koml sem
fyrst. Þá var fyrrum haldið hei-
lagt og messað, en það var af-
tekið með tilskipun 29. maf
1744, 23. gr., en venja hefur
það verið, að minnsta kosti hér
nyrðra, að fólk ætti frí þann
dag. Þá var vant að Iesa undir
eins og komið var á fætur, en
síðan var skammtað ríflega af
öllu því bezta, sem búið átti til,
hangiket, magálar, sperðlar,
pottbrauð, flot, smér og önnur
gæði. Víða var og sent í kaup-
stað fyrir sumarmál til þess að
fá sér kút, því þá oftast tekið
að gerast tómlegt heima; og
eftir að kaffi tók að flytjast,
varð algengt að gefa kaffi og
lummur á sumardaginn fyrsta.
Það mátti ekki til sleppa með
það að geta fagnað sumrinu sem
bezt auðið var.
Þá var og annað, sem ekkl
einkenndi þann dag síður; það
voru sumargjafirnar. f stað þess
að aðrar þjóðir hafa jólagjafir
og nýársgjafir, hafa sumargjaf-
irnar verið hér þjóðlegar um
langan aldur og eru enn í dag,
að minnsta kosti hér norðan-
lands. Hjónin gáfu hvort öðru
gjafir og börnum sínum og
istundum öllu heimafólkinu.
Börnin og heimafólkið gáfu
stundum húsbændunum gjafir
aftur, og svo hvert öðru. Oft
voru gefnar heljar-stórar pott-
kökur, og þóttu þær kostagjafir
á þeim árum, þegar lítið var um
brauð hér á landi. Nú er þessi
siður að leggjast niður, að
minnsta kosti í kaupstöðunum
Beztu
sumarkvebjur
sendum við öllum okkar félags-
mönnum og öðrum viðskiptavinum.
Kaupfélag Árnesinga.
og í nánd við þá og útlenda
lagið með jólagjafir að koma I
staðinn. En svo fátt eigum vér
íslendingar af þjóðlegum menj-
um, að það má ekki minna vera
en haldið sé í það, sem enn er
tiL f
Algengt var það og þann dag,
að unglingar söfnuðust saman
til að glíma og bændurnir riðu
út til þess að hressa sig hver
hjá öðrum, þegar bærilega vor-
aði og ekki var kúturinn orðinn
tómur.
Nú er víða orðið mjög dauft
yfir þessum degi, einkum syðra,
og er illt til þess að vita.”
Þannig skrifaði fræðaþulurinn
frá Hrafnagili. Ef til vill hefði
hann verið örlítið sáttari við
tímans tönn, ef hann hefði vit-
að, að þessi gamli hátíðisdagur
yrði endurvakinn sem dagur
barnanna. Haldi börnin ekki
þessa fornu hátíð, er eins víst
að hún gleymist með öllu.
Mississippi
Framhald af síðu 9.
landið. Upp í hugskoti mínu kem-
ur þessi tilvitnun í snjallri grein
eftir Virginiu Woolf:
Western wind, when Wilt thou
blow?
The small rain down can rain.
Chi’ist, if my love were in my
arms,
And I in my bed againl
Eg er mættur í háttinn, en un-
aðslegur dagur í framandi landi
hefur bætzt i sjóð endurminn-
inga minna, forlögin dregið perlu
af festi eilífðarinnar og lagt í
lófa mér.
Rochester í Minnesota,
14. apríl 1965.
Helgi Sæmundsson.
Jubiliumsmessa
Framhald af 7. síðu.
lega að heilsa herra Schiiller, sem
þar gengur ym beina.
Það má enginn skilja þessi skrif
mín svo, að ég hafi ekkert séð af
þeirri miklu vörusýningu, sem
fram fór þessa daga í Leipzig og
sem ég var kominn til að skoða.
Kollegar mínir hafa gert henni svo
góð skil að ég get þar engu við
bætt. Ég hef hinsvegar reynt að
tíunda það, sem mér er minnis-
stæðast frá dvöl minni í borginni
og vona ég það, að lestur þessarar
greinar hafi orðið einhverjum til
ánægju.
V erkamannafélagib
Dagsbrun
óskar félagsmönnum sfnum
GLEÐILEGS SUMARS,
og þakkar samstarfið á vetrimun.
Sjómannafélag
Reykjavíkur
þakkar öllum
meölimum sínum
veturinn
og óskar þeim
GLEÐILEGS SUMARS
Stúlka ein í París hefur selt
tölur, sem hún staðhæfir, að
séu af fötum leikarans Sean
Connerys og hafi slitnað af hon
um, þegar myndin Goldfinger
var frumsýdn í Farís- Hún heimt
aði !80 krónur fyrir stykklð «g
hafði nálega 5000 krónur upp
úr krafsinu. Vinir hennar eru
hins vegar að velta því fýrir
sér hvers konar föt það séu, sem
hafi 27 jakkatölur-
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 22. apríl 1965 ||