Vísir - 05.03.1959, Blaðsíða 5

Fimmtudaginn 5. marz 1959
VISIK
5
Símon Jóh. Ágústsson:
tJm œttteiðingu barwa.
Bowlby telur, að fylgja verði þremur höfuðreglum, þegar
dæma skal hæfi barna til ættleiðingar:
1. Þegar vafi leikur á um
hæfi barns til ættleiðingar, skal
ávallt leita til manns, sem hef-
ur staðgóða þekkingu í erfða-
fræði. Ekkert barn má úrskurða
óhæft til ættleiðingar, nema
neikvætt álit slíks sérfræðings
liggi fyrir.
2. Sálfræðingum þeim, sem
fjalla um slík mál, verður að
vera vel ljóst forsagnargildi
þeirra sálrænu prófa, sem þeir
beita, þegar þeir dæma Um
þroskamöguleika barns. Þeim
verður að vera kunnugt um þau
áhrif, sem sjúkdómar, munað-
heldur sem tækis til þess
leysa eigin vandamál.
að
Lífsreynsla og
mannþekking.
Ármaðurinn eða miiligöngu-
maðurinn um ættleiðinguna
verður að hafa lífsreynslu og
mannþekkingu til að bera, því
að mjög vandasamt verk er að
dæma um hæfi kjörforeldranna.
Hann aflar sér vitneskju um þá
sumpart frá öðrum, nábúum,
vinum og ættingjum, og. sum-
part með því að kynnast þeim
persónuíega og raeða við þá.
arleysi, einangrun og önnur' Sérstaklega er mikilvægt að
óhagstæð umhverfisáhrif hafa komast að hæfi þeirra til þess að
á úrlausnir þess.
3. Jafnvel þótt núverandi á-
stand barnsins og þroskahorfur
umgangast. annað fólk og afla
sér vina, svo og að geðjafnvægi
þeirra. Hvernig er sambúð
hina minnstu tilraun til þess að ber viðurkenndur aðili hafi
kanna möguleika á því, að stúlk- milligöngu um ættleiðinguna,
an geti haft barnið hjá sér. Sum-1 milligöngu, sem sé meira en.
ar stúlkur iðrar þess sárlega að nafnið eitt, og kynni sér m. a.
hafa látið barn sitt af hendi í sem bezt hagi móðurinnar,
þess séu ekki að öllu leyti hag-' þeirra og heimilishættir?
stæð, ætti samt að reyna að Hvernrg er framkoma þeirra
finna því kjörforeldra, eftirjvið ármanninn? Hér skiptir oft
að þeim hafa verið kynntar all- í tvö horn. Sum hjón reiðast
ar aðstæður. nærgöngulum spurningum ár-
mannsins um einkalíf þeirra eða
þeim virðist, að staða þeirra í
þjóðfélaginu sé nægileg trýgg-
Hvernig á að dæma um hæfi tn§ ^yrn' rétti þeirra til þess að
hinna tilvonandi kjörforeldra?. ættleiða barn. Önnur hjón
Á miklu veltur, að hæfir menn taka ármanninum vel, firtast
fjalli einnig um þessa hlið ekki við spurningar hans, skilja,
Hæfi kjörforeldra.
málsins. Varasamt er að dæma
um menn eingöngu eftir stöðu
og efnahag og um heimilið ein-
göngu eftir hreinlæti og góðum
húsgögnum. Þetta er raunar
gott með öðru góðu, en ef ein-
blínt er á slíkt, verður það að
fölsuðum mælikvarða. Mann-
gildi og barngæzka kjörforeldr-
anna varðar mestu, því að ham-
ingja og framtíð barnsins velt-
ur framar öllu á því, að milli Leiðbeini
þess og k] orforeldranna mynd-
ist gagnkvæm ástúðartengsl. Kjörforeídrarnir geta þurft,
Kjörforeldrarnir óska sér barns,1 a- ni. k. fyrst í stað, á uppörv-
en hvers vegna? Á því veltur un og margs háttar leiðbéinin,
að það er skylda hans að fá
barninu sem bezta kjörforeldrá,
viðurkenna ágalla sína og segja
frá vandamálum sínum og efa-
semdum sínum um, hvort rétt
sé af þeim að falast eftir kjör-
barni. Viðbrögð beggja þessara
hjóna veita mikilvæga vitn-
eskiju um hæfi þeirra sem kjör-
foreldra.'
allt. Ef þau þrá barnið sjálfs
þess vegna, þrá að elska barn
og vera elskuð af barni, og vilja
um að halda. Leiðbeiningar um
meðferð ungbarna geta þeir
fengið hjá hjúkrunarkonum
koma því til þroska sem væru þeim, sem annast ungbarna-
þeir réttir foreldrar þess, er | vernd, hjá heimilislækni sínum
allt eins og það á að vera. En ’ og barnalækni. Það eru mikil
stundum liggur annað bak við/ viðbrigði fyrir t. d. hjón á
Oft orkar siðvenjan á þau. Hjón- fimmtugsaldri, sem 'aldrei hafa
in vilja eiga barn eins og aðrir háft uppeldi barna á he'ndi, að'
og hálfblygðast sín fyrir að eiga
ekki" barn.' Vinkönur tauga-
véiklaðrar konu telja hana á
að taka kjörbarn, því að með
því móti batni henni. Altítt er,
að konan eða maðurinn vilji
taka kjörbarn, af því að hjóna-
bandið er að fara út um þúfur.
Hugsar hún eða hann þá, að
báfn'ið verði til þess að halda
honum eða henni við heimilið
eða að hjónaskilnaði verði a. m.
k. afstýrt með þessu móti.
Stundum kemur hin tilvonandi
kjörmóðir með síngjarnar kröf-
ur: Barnið verður að hafa ein-
hverja ákveðna eiginleika. Það
á t. d. að vera telpa, ljóshærð og
bláeyg, svo og svo gömul, gáf-
uð, músíkölsk, svo og svo skapi
fai’in.'Tilvonándi kjorfaðir vill
fá dreng, sem kemur því í fram-
kvæmd, sem hann sjálfan brast
orku til o. s. frv. í slíkum tilvik-
um óska kjörforeldrarnir sér
ekki barnsins vegna þess sjálfs,
annas't nýfætt barn.' Aðlögunar-|
hæfi þeirra er farið að minnkaj
og taka barnsins hefur í för með
séi’ mikla bi’eytingu á heimilis-
venjum þeirra. Reyndur ármað-
ur getur oi’ðið slíkurn kjörfor-
eldi’um að miklu liði og hjálpað
þeim til þess að sigrast á byrj-
unarörðugleikunum.
Kjörforeldfárnif vefða að
vera fúsir til þess að taka á sig
eðlilega áhættu, eins og réttir
foreldrar. Foreldrar vita ekkert
um og ráða engu um með hvaða
gáfum eða ágöllum börn þeirra
kunna að fæðast. Þeir verða að
taka við baiminu eins og for-
sjónin í’éttir þeim það í hendur.
Það er ekki hægt að ábyrgjast,
að barn sé gallalaust. Þess
vegna er mikilvægt, að kjörfor-
eldi’arnir geti elskað barnið,
sem væri það þeirra eigið, hvort
sem það verður við öllum von-
um þeirra eða ekki.
Tilvonandi kjörforeldrum
vei’ður að veitast kostur á að
sjá barnið og kynnast því eins
og föng eru.á, áður en þau full-
ákveða sig í að bjóða því ætt-
leiðingu. Stofnun sú, sem milli-
göngu hefur um ættleiðingu,
í’eynir að finha barn, sem hæfir
sem bezt ákveðnum kjörfor-
eldrum, og kjörfoi’eldra„ sem
hæfa sem bezt ákveðnu bami,
eftir þv sem unnt er að ráða í
slíkt.
Aldur kjörforeldra.
Á hvaða aldri eiga kjörfor-
eldrar að vera, sem taka nýfætt
bai’n? Aðalreglan er sú, að kjör-
foreldrarnir (konan), sé á barn-!
eignaraldri. Varla kemur fyrir,
að mjög ung hjón sækist eftir
kjörbai’ni, en hitt er altítt, að of
igamalt fólk, hjón komin hátt á
sextugsaldur, vilji fá — og fái
stundum nýfætt kjörbarn. í
Frakklandi kveður t. d. talsvert
að því, að kjörforeldrar séu of
gamlir, og reynast þéir miklu
verr en þeir, sem yngri eru.
Eiga kjörforeldrar að taka eitt
kjörbai’n eða fleiri? Algengast
er, að þeir taki aðeins eitt kjör- J
barn, en þó er ekki fátítt, að
þeir taki tvö, jafnvel þrjú.
Sjaldgæft er, að þeir taki fleiri.
Ráðlegast mun barnlausum
kjörforeldrum að taka a. m. k.
tvö kjörbörn. Kjörforeldrar
binda ekki síður vonir við kjör-
börn sín en réttir foreldrar
gera, og ef eitthvað ber útafi
með þetta eina barn eða þeir
missa það, er harmur þeirra
enn sárri og óbætanlegri en ef
þeir hafa tekið tvö eða þrjú'
börn. Hætt er einu auga, og auk'
þess er tveimur eða þremurj
börnum hollara að alast upp
saman. í þessu efni gildir svip-
að um kjörforeldra og rétta for-
eldra, ef hinir fyrr nefndu eru
á góðum aldri, við góða heilsu
og í sæmilegum efnum.
„Svartur markaður“.
Nú hafa einhver hjón leitað
eftir kjörbarni, en stofnun sú,
sem milligöngu hefur um ætt-
leiðingu, telur þau ekki þessum
vanda vaxin. Verður ái’maður-
inn þá að ræða málið við þessi
hjón af nærgætni og koma þeim
sjálfum til skilnings á því, að
ýmsir annmarkar séu á því, að
þau taki barn, svo að þau hættij
við að leita eftir því af fúsum
vilja. Erlendis, einkum í Banda-j
ríkjunum, er sums staðar meiri
og minni „svartur markaður“
fyrir börn. Hið versta við hann
er ekki það, að milligöngumenn
á svai’ta markaðinum krefjast
stundum geysimikillar fjárhæð-
ar af kjörforeldi’unum og að að-j
eins lítill hluti hennar rennur
til móður bai’nsins, heldur hitt,1
að börnin lenda oftast hjá hjón-
um, sem lítt hæf eru til þess að
annast uppeldi bai-na og neitað
hefur verið um meðmæli til ætt-
leiðingarleyfis af viðurkennd-
um aðilum. Svartamarkaðs-
menn víla ekki fyrir sér að
tæla stúlkur til þess að afsala
sér börnum sínum, nota sér örð-
ugleika þeirra og ala á vonleysi
þeirra, en gera auðvitað ekki
stundarörvæntingu og sjá, að
þær gætu vel komið ár sinni
svo fyrir borð, að þær gætu
annast uppeldi þess. En fæstar
þeirra hafa þrek né efni til þess
að hefja dýr málaferli út af
barninu, enda ei’u úrslit slíkra
mála oftast tvísýn. í þessu sam-
bandi má geta þess, að hinn 24.
jan. 1959 kvað Hæstiréttur hér
upp dóm um ættleiðingarmál.
Barnsmóðirin, sem afsalað hafði
sér óskilgetnu barni sínu ó-
fæddu eða nýfæddu, krafðist
þess, að ættleiðingunni yrði rift-
að og hún fengi það aftur til
sín. Úrslit urðu þau í Hæsta-
í’étti, að kjörforeldrunum var
dæmt baniið, þó gegn einu á-
greiningsatkvæði. Þetta mál
beinir athygli manna að því,
hve mikilvægt það er, að opin-
möguleika hennar, vilja og hæfi
til þess að veita barninu sóma-
é samlegt uppeldi, leiðbeini henni
og hjálpi við ákvörðun sína.
Þessi háttur er bæði móður
bai’nsins og kjörforeldrum þess
fyrir beztu. Móðirin hefur það
þá ekki á tilfinningunni, að
bai’nið hafi vei’ið flekað frá sér.
Hún þjáist ekki af samvizku-
t
^biti og gjálfsásökunum. Eftir
nána umhugsun og athugun hef-
|Ur hún gert það, sem hún tel-
J ur barninu vera fyrir beztu.
Kjöi’foreldrarnir hafa einnig
með þesáu móti góða samvizku.
Þeir vita, að barnið þarfnast
j þeii’ra og móðir þess treystir
þeim fyrir því og lætur það til
þeirra af fúsum vilja.
Frh.
„Á yztu nöf í 10. sinn. — Hið stórbrotna leikrit Thorntons
Wilders „Á yztu nöf“ verður sýnt í 10. sinn í kvöld. Myndin er
af Val Gíslasyni í hlutverki Hr. Antrobusar.
Þeir Valafellsmenn bera
íslendingum vel söguna.
Brezki togarinn Valafell ko:n til
Grímsby í siðustu viku í febrúar
úr liinni frægu veiðiför á ís-
landsmið. Pretious, skipstjóri
kom um Ilkt leyti tsl Grímsby,
eftir sjúlcrahúsvist á íslandi.
Fishing News, segir að þe:r
Valafellsmenn bet'i Islendingum
vel söguna. Haft er eftir Potter-
ton, fyrsta stýrimanni, sem tók
við stjórn skipsins, að lögreglu-
þjónarnir tveir, sem stóðu vörð
i skipinu meðan beðið var dóms
í málinu hefðu verið „hreinustu
heiðursmenn" áttu þsir skemmti
leg viðtöl við togaramennina,
skiptust á spaugsyi’ðum, en
véku ekki úr brúnni, nema til
skiptis á máltíðum og vöktu
samfleytt í 48 klst.
Aflinn úr veiðiförinni var ekki
nema 430 kitts, sem veiddist á
þremur dögum því óveður var
allan tímann. Á heimleið,
skammt frá Skotlandsströnd
fékk skipið á sig sjó. Gluggar
brotnuðu í brúnni og smávægi-
legar aðrar skemmdir hlutust.
Pretious skipstjóri, sagði við
ir við mig. „Eg varð ekki einu
í því hvernig hann hefði getað-
verið innan 4 mílnanna. Islend-
ingarnir voru mjög vingjarnleg-
ir við mig. Eg varð ekki einu
sinni var við kuldalegt augna-
tillit hvað þá óvingjarnleg orð.
meðan ég var á íslandi,“ sagði
hann.