Vísir - 07.03.1959, Side 5

Laugardaginn 7. marz 1959
5
Flóamanna
Eitt síærsta mjólkurbú á Norður-
löndum.
ifeildsg'góiffiötur er rúmur hektari.
Það stendur eitthvað til á Sel völundarhús. Ef maður spyr tvo
fossi, hað er flaggað í bænum starfsmenn þarna hversu lang-
og það cr ys og þys ótal land- ar leiðslur séu í- öllu búinu er
búnaðarjeppa og fjöldi prúðbú- annar viss með að syai a 30 kíló-
inna sunnlenzkra bænda erú á metrar, hinn 60 en bezt gæti ég
stjái. Jafnvel sólin skín í lieiði, trúað að samanlagt væru þeir of
milli éljanna. ' lágir, því að piþurnaf hér eru
Tilstandið er að Egill Thor- eitt dæmalaust víravirki, enda
arensen, formaður Flóabús- hlutverk þeirra "fúrðu marg-
stjórnarinnar sýnir milli 60 og breytilegt. ..
‘0 bændafulltrúum af mjólkur- ■ '
bússvæðinu, hið nýja mjólkur-
bú og gerir þeim glaðan dag af
því tilefni.
Það fer furðanlega lítið fyrir
þessum stóra hópi, er hann þok-'
ast eftir hinum risavöxnu sal-
arkynnum búsins í fylgd þeirra
Egils og Grétars Símonarsonar,
mjólkurbússtiióra. Gólfflötur
hússins er líka stór, y.fir einn
hektari eða nánar til tekið
10.300 m-. Og það er víða hátt
til lofts, enda eru rúmmetrarn-;
ir 38.100.
fluttir urn húsakynnin eins og
o gmunu hafa kunnað frá mörgu
að segja ,er heim kom.
52 menn —•
324 kýr.
Nokkru síðar sat ég í skrif-
brúsarnir á færiböndum, og’stofu Egils Thorarensens, og
Skilvindurnar augnayndi.
Ög brúsarnir hald'a áfram,
færibandið flytur þá í brúsa-
það ber margt fyrir augað. —
Fylgst er með meðferð og
vinnslu mjólkurinnar frá mót-
töku, skoðuð ostagerð og osta-
g-eymslur, sem ekki eru skornar
við nögl í þessum húsakynnum.
Farið er í ketilhús og síðan í
skrifstofubyggingu.
Þáð má segja að hið nýja
Mjólkurbú Flóamanna myndi
6 áðalheimildir: I. Aðalhús með
innvig'túnár-' og vinnslusölum,
þar er líka skyrgerð. II. Osta-
jgerð. III. Mjölvinnsludeild. IV.
Ostageymsla. V. Ketilhús. VI.
skrifstofubygging. Allt er þetta
tekið í notkun nema skyrgerð-
in. '
5 þús. lítra ostaker.
Sumu af því sem þarna fer
fram, verður vart með orðum
lýst. Má í því sambandi nefna
Einna líkast
víravirki.
Kjallarar eru miklir í búinu.
Húsin eru flest sambyggð, það
er því erfitt að sjá hve mörg
þau eiginlega eru. Skúrþök
•segja éinhverjir, en eru þau
ekki eimhitt í móð á þessum síð-
ustu og verstu tímum? Annars
virðist hér vera um að ræða
myndarlegar byggingar og hag-
anlega er þeim víst fyrir kom-
ið, — glerplötur á móti suðri og
sum húsin virðast tvær og jafn-
vel þrjár, .hæðir. Skrifstofu-
by-g'gingin stendur sér, 1 henni.
er mjólkurbúð og matvöruverzl-j sem af náð hafa fengið að vera
un fyrir hið fjölmenna stárfs- við þessa vígslu, skina. Síðan
lið, og enn þá mun starfsfólkið flytur færibandið þá út á mjólk-
hafa mat- og kaffistofu í kjall-j urbílihn ’aftur, sem nú hefur
aranum.
Bændurnir fara
hann-sagði mér ýmislegt frá
starfsemi Mjólkurbús Flóa-
manna á liðnum árum, og frá
hinu nýja búi. Sumt leyfi ég
mér að láta Vísi í té, annað ekki
að svo stöddu a. m. k. og mér
skildist á Agli að ýmislegt væri
ennþá ógerf þar innan húss og
þó einkum utan, áður en hægt
væri að bjóða prúðbúnum
blaðamönnum á vettvang.
Stofnfundur Mjólkurbús
Flóamanna var 10. des. 1927. 52
menn skuldbundu sig þá þegar
og áttu þeir 324 kýr. Smíði
gamla búsins hófst haustið 1928
og 5. des. 1929 var tekið á móti
fyrstu mjólkinni í búinu.
Upphaflega var búið byggt,
me'ð það fyrir augum að það
gæti tekið á móti 3 millj. mjólk-
urlítra á ári. Til samanburðar
má geta þess að á s.l. ári mun
mjólkurbú Flóamanna hafa tek
ið á móti 30 millj. lítrum mjólk-
ur.
Upphaflega voru uppi um það
raddir að búið væri allt of stórt,
urmagn innvegið á einum degi
árið 1958 var 110 þús. kg. f
þessu nýja búi getum við tekið
á móti 175 þús. kg. af mjólk
á einum degi. Og í búinu er
hlutunum svo haganlega fyrir
komið, að þessi afköst má tvö-
íalda í sömu húsakynnum með
því að bæta við tveimur skil-
vindum, einni gerilsn. sam-
stæðu og nokkrum geymslu-
tönkum. Og sennilega þyrfti þá.
að bæta við geymum fyrir unna
vöru. — Árið 1950 komst fram-
leiðslan mest upp í 52 þús. kg.
á einum degi og nú að 8 árum.
hðnum hefur þetta framleiðslu-
liámark tvöfaldast.
Það er ekki víst að fram-
leiðsluaukningin verði svona
ör hlutfallslega t. d. á næstu'
tveim áratugum, eins og hún
hefur verið á þessum 8 árum.
Segjum að 10 ár þurfi til þess
að hækka hámarksframleiðsl-
I una um næstu 50 þúsund ltír-
ana. Þá líða samt ekki nema 14
1 ár hér frá, þar til því mjólkur-
i magni er náð, sem tekið verður
á móti með núverandi véla-
kosti.
Frá Hellisheiði
að Mýrdalssandi.
Ostakerin í ostagerðinni. flvert þeirra tekur 5000 1. ntlalkur.
(Ljósm. Jóhann Sigurbergsson, Selíossi).
búsins og ganga þar um innvigt-
unar og .vinnslusali.
þvottavélina, sem tekur þá því ostakörin í ostagerðinni, sem á
takí, bæði utan og innán að úr ^ sinn hátt slag upp í hina risa-
henrii k'omá þéir tandurhrelnni ^ vöxnu mjólkurtanka. Ostakör-
en þeir hafa verið nbkkru sinni in taka 5000 lítra hvert. Smjör-
áður, jafnvel gömlu brúsarnir, j inu er þrýst beint úr strokknum
og í pökkunarvélina og smjör-
'pakkana, án þess að nokkurt
loft komist að því. Óhreinindi
útilokuð með öllu.
Við erum líka stödd í einu af
stærstu mjólkurbúum í Evrópu.
I þokast áfram um einar dyr, en
aðalhús bíll er koriiinn að hinum fyrri.
Hér er margt'að sfá og það
verður ekki í neinu botnað án
Mjólkurbrúsunum er lyft af;skýringa Grétars mjóíkurbús-
bílunum á færiböndin, sem ! stjóra og manná hans.
ílytja þá inn í „móttökusalinn“, I Skiiyindurnar í vélasalnum
en þó leið ekki á löngu áður enj Hvað á að géra með alla.
það þurfti stækkunar við og þessa framleiðsluaukningu á
endurbóta. Skyrgerð var byggð mjólk og mjólkurafurðum?
og ostageyrnsla. Árið 1933 fórj j ár sem iejð kom til nokkurs
fram töluverð stækkun á bú- útflutnings á mjólkurvörum og
inu og 1943 var Mjólkurbú ems og flestum mun nú kunn-
Flóamanna stækkað verulega.1 ugf er langt frá því að slíkur
Fram til ársins 1950 þurfti einn- útflutningur geti orðið okkur
ig að skipta um og stækka vél- hagstæður. En ef framleiðslu-
ar oftar en einu sinni. aukningin verður lík því, sem
hér hefur verið gert ráð fyrir,
virðist ekkert að óttast, hún
! mun þá aðeins verða í samræmi
við neyzluaukninguna í land-
Það má segja að árið 1952 inu sjálfu, segir Egill Thorar-
hafi orðið stökkbreyting hvað ensen að lokum.'
mjólkurframleiðsluna snertir.
|1952 varð
stökkbreyting.
þar er þeim lyft á bandinu og; eru t. d. hreiriustu augriayhdi.
hvolft úr þeim, allt á vélrænan Þær eru þó ekki aðeins penpíur
liátt. Þaði fer ekki mikið fyrir, og tildulrbrúðir því hver þess-
mannshöndinni innan þessara
veggja. Stór mæþr sýriir þunga
mjólkuripnar úr hverjum brúsa,
Svo rennur mjólkin sína leið,
þvi ekki vantar pípurnar í þetta
Jókst innvegið mjólkurmagn þá
um 2.4 millj. lítra, frá árinu áð-
ur. Var þá sýnþ að hvorki húsa
kynni né vélar gátu fullnægt og
hvorttveggja raunar orðið of
lítið, þegar hér kemur sögu.
Á stjórnarfundi 24. júní
1952 er tekin ákvörðun um
byggingu nýs mjólkurbús og
þá þegar hafist handa um und-
irbúning ýmiskonar og tók
hann langan tíma, enda í mörg
horn að líta, er byggja skyldi
nýtt bú. (
Að þessari athugun lokinni,
Að lokinni þessari morgun- var svo ákveðið að byggja búið
gongu um Mjólkurbú Flóa-| i því formi og af þeirri stærð,
manna bauð. Egill Thorarensen sem nú hefur verið framkvæmt.
bændum til stofu að gömlum] Eins og áður segir myndar
og góðum íslenzkumí sið. Farið búið 6 aðalheildir, gólfflötur-
ara 6 stássmeyja geta skilið
6000 kíló mjólkur hvern klukku
tíma.
■ Bændurnir verða' að leggja
land undir fót, því ekki eru þeir
Líkans af Mjólkurbúi Flóamanna. Þannig lítur það út í dag, en
eftir er að snyrta. í kring, m. a. éiga eftir að koma þarna grás-
fletir, trjágróður og gangstígar.
.. .. - • (Ljósm. Jóhann Sigufbérgsson, Selfossi).
var í hinn rúmgóða samkomu-
sal Kaupfélags Árnesinga og
sekt ’þar að snæðingi og voru
nú veitingar ekki skornar við
nögl, hvorki í mat né drykk,
Gerði Egill nú nokkra grein
fyrir starfsemi mjólkurbúsins á
liðnum árum og byggingu hins
nýja bús og mun nokkru nánar
vikið að því hér á eftir.
Er líða fór á fagnaðinn tóku
menn að safnast saman utan
um Þorstein bónda á Vatns-
leysu, form. Búnaðarfél. íslands
og hóf nú Þorsteinn að stjórna
söng, en á slíkum stundum er
hann hrókur alls fagnaðar, og
söngstjóri mikill. Þótti þeim er
á hlýddu söngurinn vel takast
enda þarna margt ágætra söng-
manna og kórmanna, víðsvegar
að úr sveitunum austan fjalls.
Heim fóru menn í góðu skapi,
höfðu margt séð og merkilegt
inn er rúmur hektari og innan-
mál 38 þús. rúmmetrar.
Vélakosturinn er víða að
fenginn og hefur hann fyrst og
fremst verið valinn með það
fyrir -augum að sem bezt hent-
aði hér. Mj.ölvinnsluáliöld eru
frá Noregi, innvigtunartæki
með brúsaþvottavél og færi-
bandi, frá Svíþjóð, Gerilsn.-
áhöld, strokkar og geymslu-
tankar frá Danmörku, skil-
vindur frá Þýzkalandi og ýms
smærri tæki frá Ameríku.
Óþarflega
stórt?
Þegar hér er komið sögu skýt
eg því inn í að uppi séu um
það raddir að hið nýja bú sé
óþarflega stórt.
í því tilefni heldur Egill á-
fram á þessa leið: Mesta mjólk-
Framleiðslusvæði Mjólkur-
bús Flóamanna er frá Hellis-
heiði og austur að Mýrdalssandi
í Vestur Skaftafellssýslu. — f
búið leggja um 1140 bændur
mjólk sína og eiga þeir sam-
tals um 12 þús. kýr. Árið 1957
fengu bændur kr.. 3/26 fyrir
hvern mjólkurlítra, sem þeir
lögðu inn í búið og var þá eftir
að draga flutningskostnaðinn
að búinu frá, hann mun það-
árið hafa verið 28 aurar á hvern
lítra.
Það lætur því nærri að álykta
að bændum austan Fjalls hafi
á s.l. ári verið greiddar urn það:
bill 90 millj. króna fyrir mjólk-
urinnlegg sitt í Mjólkurbú
Flóamanna. — Mjólkurbú Flóa-
manna er því allra umfangs-
mesta fyrirtæki íslenzkrar-
bændastéttar í dag. Það velluo
því á miklu að því sé stjórnað
af hagsýni, framsýni og fyrir-
hyggju.
Með því spori sem nú hefur
verið stigið með byggingu hins
nýja M.B.F. hafa bændur óneit-
anlega færst mikið í fahg og
hið rismikla og myridarlega
mjólkurbú mun þá einnig um
mörg ókomin ár verða þeim
vanda vaxið við fullkomnar að-
stæður að gera fjölbreyttar
vörur úr mjólkurframleiðslu
bærida til hagsbóta fyrir fram-
leiðendur og neytendur — fyrir
land og lýð.
Stefán Þorsteinsson.