Vísir - 15.08.1959, Qupperneq 4

4
Vf Síl*
Laugardaginn 15. ágúst 195Sf
VÍ8IR
D A G B L A Ð
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
✓ Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl.'9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: (11660 (fimm línur)
Vísir kostar kr. 25.00 í áskrift á mánuði,
kr. 2.00 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
FríverzEunarmáliÍ.
Þróun fríverzlunarmálsins hef-
ir orðið mjög á annan veg
■ en flestar þjóðir munu hafa
óskað. Bezt hefði verið fyrir
frjálsar þjóðir Evrópu, ef
þær hefðu b'orið gæfu til að
mynda allsherjar bandalag
á sviði viðskiptamála, eins
og reynt var í upphafi. Nú
; hefir þróunin hinsvegar orð-
ið mjög á annan veg, svo að
segja má, að þjóðirnar fyrir
vestan járntjaldið hafi
skipzt í þrjár fylkingar. í
einum hópnum eru sex þjóð-
ir, í öðrum sjö, og eru báðir
þessir hópar að undirbúa eða
búnir að mynda fríverzlun-
arsvæði. Loks er svo minnsti
hópurinn, sem stendur utan
við allt saman, og þar eru
íslendingar og að auki
Grikkir, Tyrkir og írland.
Alþingi hefir jafnan verið látið
fylgjast með því, sem gerzt
hefir í máli þessu eins og
sjálfsagt er, og um miðja
’ þessa viku gaf viðskipta-
málaráðherra, Gylfi Þ.
Gíslason, þingi enn skýrslu
um það, sem gerzt hefir síð-
ustu viku og'það, sem mun
gerast á næstunni. Er það í
stuttu máli á þá leið, að það
kemur sér á margan hátt
illa fyrir fslendinga að vera
utan við þessi svæði. Þó
erú gallarnir ekki alveg eins
miklir og ætla mætti.
Ráðherrann komst meðal ann-
ars svo að orði í skýrslu
sinni: „Yfir vofir, að Evrópa
klofni í tvær andstæðar við-
skiptaheildir, og myndi það
að sjálfsögðu hafa óhag-
stæð áhrif, ekki sízt á þau
ríki innan Efnahagssam-
vinnustofnunar Evrópu, sem
utan við standa .... Eru þau
fyrst og fremst fólgin í
tvennu. Annars vegar verð-
ur nýr meðaltalsto'llur settur
á allan innflutning til tolla-
bandalagsríkjanna. Þetta
þýðir t. d. að á Ítalíu, þar
sem hingað til hefir verið
tollfrjáls innflutningur á ís-
lenzkum saltfiski, er gert
ráð fyrir 17% tolli, þegar
Rómarsamningurinn er kom.
'inn fullkomlega til fram-
kvæmda. í öðru lagi hefir
tollabandalagið þau áhrif, að
aðstaða aðila utan þess til
samkeppni við framleiðend-
ur innan tollabandalagsins,
versnar mjög verulega.
Þannig munu íslendingar
eiga erfiðara um vik að
keppa við þýzka og belgíska
fiskframleiðendur á markaði
á Ítalíu og í Frakklandi.
Áhrif hins væntanlega fríverzl-
unarbandalags í samkeppn-
isaðstöðu aðila utan þess eru
að því leyti minni, að ekki
er gert ráð fyrir að tollar
út á við breytist. íslendingar
þurfa því ekki að óttast
tollahækkanir af þeim sök-
um. Hinsvegar hljóta fram-
leiðendur innan fríverzlun
arbandalagsins að hafa betri
samkeppnisaðstöðu .... sér-
staklega þegar um er að
ræða vörur, sem háir tollar
eru á gagnvart ríkjum utan
bandalagsins. Nú er það svo,
að allt útlit er fyrir, að frí-
verzlunin taki ekki til fisk-
afurða nema að litiu leyti og
dergur það að sjálfsögðu úr
hinum óhagstæðu áhrifum,
sem bandalagið hefir á út-
flutningsverzlun íslend-
inga ..,
Ástæðulaust er að birta meira
úr skýrslu ráðherrans, því
að ljóst er, að aðstaða okkar
verður á ýmsan hátt erfið-
ari en áður, þótt hún verði
væntanlega ekki eins erfið!
og margir óttuðust.
KIRKJA □□ TRUMAL:
Maður, hver ertu?
Beðið átekta.
Þegar málið er athugað frá
öllum hliðum, virðist liggja
í augum uppi, að við eigum
að bíða átékta, sjá hverju
fram vindur, því að vel get-
ur farið svo, að þessi tvö
fríverzlunarsvæði sameinist
og er það að sjálfsögðu ósk
allra. Eins og högum er hátt-
að, getum við gengið í hvor-
ugt, en leggjum áherzlu á
að fylgjast með málunum og
gera jafnan það, sem affara-
sælast er og áfallaminnst.
Víða um lönd eru til andstæð-
ingar þessarra viðskipta-
hátta, og þeir eru ' til hér
eins og annars staðar. Þeir
vilja draga okkur í dilk vina
sinna, og þeim hefir orðið
mikið ágengt í þá átt á síð-
ustu árum, enda þótt áhrif
þeirra hafi rénað í bili. Þótt
slíkt geti verið girnilegt
samkvæmt frásögnum
þeirra, er þó óhyggilegt í
meira lagi að binda viðskipt-
in við einn aðila — hitt er
hyggilegt að reyna að kom-
ast í gott samband við sem
flesta.
Maður, hver ertu? Hvað
ertu?
Svo var spurt, þegar hugsun-
in fæddist á jörð. Svo verður
spurt, meðan vitund mannsins
vakir.
Hvað ertu, maður af konu
fæddur, sem lifir stutta stund
og mettast órósemi? Hvaðan
ertu kominn og hvert ferðu um
síðir, þegar þú sofnar og vakn-
ar aldrei meir? Hver ertu, þú,
sem veizt, að þú átt að deyja,
en sættir þig aldrei við það?
Hvar ertu, þegar þú hverfur?
Hvar er þá blikið í auga þínu,
ylur barms þíns, styrkur arma
þinna, sæla og kvöl hjarta
þíns? Hvar er allt þetta, sem
slokknar inn í þá undarlegu
nótt, sem vér köllum dauða?
Hve smár ertu gagnvart alheim
inum, sem umlykur þig og
gagnvart þeim örlögum, sem þú
lýtur og færð ekki rönd við
reist. Jafnvel stórborgin með
iðandi bylgjum mannhafsins og
voldugu mannvirkjum verður
skoplega smá, þegar komið er
fáein vængjatök frá jörðu. Hve
smár er maðurinn á allrar ver-
aldar vegi, í alheimsgeimi feiftr-
andi og slokknandi sólna, brag-
andi vetrarbrauta, í geirnsæ ó-
tölulegra vetrarbrauta. „Þegar
ég horfi á himininn, verk handa
þinna, tunglið og stjörnurnar,
sem.þú hefur skapað, hvað er
þá maðurinn, að þ.ú minnist
hans og mannsins barn, að þú
vitjir þess“ (Sálm. 8,4).
En sagan um smæð mannsins
er ekki öll sagan. Einmitt þetta,
að hann skynjar smæð sína,
það er tign hans, að hann spyr,
það er vizkan hans. Bróðir
hans, ferfætlingurinn, í sama
umhverfi og undir sömu nátt-
úrulögum, undrast ekki smæð
sína og spyr ekki.
Maðurinn hverfur fyrir stærð
alheimsins. En það er þó hann,
sem rannsakar þennan heim,
spyr út í gátur hans, rekur lög-
mál hans, seilist jafnvel í spurn
sinni ú.t fyrir öll lögmál, öll tak-
mörk mögulegrar vitneskju,,
spyr um rök tilveru sinnar,
upphaf sitt og takmark, sér í
hugboðum þá hluti, sem fara
langt fram úr öllu, sem fæðist
eða fæðst getur í nokkurri ann-
arri jarðarvitund.
Aðall mannsins er sá, að
hann kann að spyrja, örlög
hans fara eftir því, hvers hann
spyr og hvernig.
En mestur er maðurinn ekki
í kaldri, hlutlausri snurn vits-
ins. Hann. er meiri í spurn
hjartans, sjálfráðri og ósjálf-
ráðri uppreisn sinni gegn
skorðum rúms og tíma og greip-
um dauðans, ljósu og óljósu
hugboði sínu um það, að von
hans og trú og kærleikur séu
ekki tál. Hann er mestur, þegnr
hann horfir og hrópar til him-
ins í þeirri vitund, að hann eigi
þar heima,_ mestur í leit trúar
sinnar, bæn hjarta síns.
Er sú leit og sú bæn nokkuð
annað en draumórar- - skamm-
sýnna, blindra smælingja, sem
varpa örvæntingu sinni út í
tóman og kaldan geim?
Fyrsta lífsjátníng hins ný-
fædda barns er grátur, kvein-
stafur. ákall á hjálD. Barnið
hefur ekki hugmynd um, að
nokkur sé til, sem heyrir, veit
ekki einu sinni, hvers vegna
það sendir þetta biðjandi kall-
merki frá sér. En einhver mátt-
ur hefur komið því svo fyrir,
að þetta ákall hljómar ekki út
í bláinn. Það er móðir í nánd,
1 sem hlustar í áhyggjufullri eft-
| irvæntingu, reiðubúin til hjálp-
! ar. Og svo ættum vér ekki að
mega trúa því, að neinn sé til,
sem heyrir ákall allra alda,
hrópið úr dýpstu fylgsnum
veru vorrar, þá þrá, sem öll
trúarbrögð eru vaxin af.
Smæð mannsins og tign hans
fléttast undarlega saman í leit
hans og niðurstöðum, hugboð-
um og svörum. Eg vitnaði í orð
Biblíunnar, 8. sálm Davíðs.
Höfundur þeirra orða hefur
skynjað smæð sína svo sem
verða má, því að hann stendur
frammi fyrir alvöldum Guði.
Hann talar ekki í hugboði eða
getgátu út í bláinn, hann hróp-
ar ekki út í leyndardómsfulla
víðáttu geimsins. Hann ávarpar
hug, sem hann þekkir, vilja,
sem hefur gefið sig til kynna.
Á bak við allt þetta smáa og
firnastóra, sem hann hefur fyr-
ir augum, er andi og hönd, sem
hefur skapað þetta allt. Og
þessi háleita, óumræðilega stór-
fenglega vera minnist manns-
ins, vitjar hans, hugsar til
hans, hlustar á hann, sinnir
honum, lætur sér annt um
hann.
Hér ómar strengur, sem fyrst
náði fullum hljómi í vitnis-
burði, opinberun Jesú Krists.
Hvað ertu, maður? Þú ert smár,
þú ert barn, en Guðs barn. Það
er tign þín. Þú ert til í vitund
hans. Hann gleðst yfir þér,
hryggist yfir þér, líf þitt er
stórkostlegt í áhættu sinni og'
fyrirheitum.
Að finna Guð er að finna
sjálfan sig. Það eitt .er að
þekkja sjálfan sig áð þekkja
Guð. Slík er gáta mannsins, að
hana leysir aðeins hið æðsta
svar, orðið af Guðs munni, sú
lausn á eðli manns og á lífi og
dauða, sem hann hefur birt í
Jesú Kristi, Drottni .vorum.
Leyfi óþarft til
stuttrar dvalar.
Á undafiförnum árum hafa
verið gerðir samningar um
niðurfellingu vegabréfsáritana
við ýmis lönd, aðallega í Vest-
ur-Evrópu. íslendingar geta nú
ferðast til þessara landa og
dvalist þar í nokkurn tíma,
„Vegmóður“ hefir sent Berg-
máli pistil þann, sem hér fer á
eftir og fjallar um hættur í um-
ferðinni. Verður seint of mikiff
rætt um slysahættuna á götum
og þjóðvegum, og auk þess nefn-
ir bréfritari tiltekið atvik, sem
viðkomandi aðilar mættu gjarn-
an athuga.
Haldið upp í sveit.
Bréfritari kemst svo að orði:
„Fyrir nokkru — það mun hafa
verið um 10. júlí — var ég á
gangi inn við Elliðaár, því að
göngur eru það eina „sport“ sem
ég helga mig. Var ég á leið upp
brekkuna fyrir innan árnar, þeg-
ar framhjá mér fóru nokkrir
langferðabílar, og ekki nóg með
það — einum þeirra virtist liggja
þessi ósköp á, að hann fór fram
úr öðrum þarna í brekkunni. Mér
varð á að hugsa, að ekki byrjaði
þessi för upp í sveit eins vel og
æskilegt væri.
Hættu boðið heim.
Nú er ég, þótt ég hafi ekki
getið þess, einn af þeim síminnk-
andi hóp í þessu landi, sem kann
ekki með bíl að fara, en ég þótt-
ist samt sjá, að þarna var eitt-
hvað bogið við aksturinn. Þarna
óku tvær stórar bifreiðar hlið við
hlið upp brekkuna á löngum
kafla. Mér flaug í hug: „Hvernig
fer nú, ef þunghlaðin vörubif-
reið kemur á mikilli ferð ofan
af hæðinni?" Eg er anzi hræddur
um, að blöðin hefðu þá fengið
eitthvað til að skrifa um.
Ekki nóg lært?
Eg þykist vita, að ökumaður-
inn á bílnum, sem ruddist fram
úr — númerið var R-3-3 — hafi
gengið á langt námskeið til þess
að geta setzt undir stýri á bíln-
um, en ég leyfi mér að halda
því fram, að hann hafi ekki verið
starfinu vaxinn — meira að
segja langt frá því. Hann kunni
einmitt ekki eina veigamestu
regluna — að fara ekki fram úr
annari bifreið í -brekku.
Dýrmætm- farnnir.
Hann hefði einmitt átt að
muna þetta, af því að hann var
með sérstaklega dýrmætan farm.
Samkvæmt upplýsingum, sem
ég aflaði mér, var hann nefni-
lega þennan dag að fara með
hóp af drengjum á vegum
KFUM upp í Vatnaskóg. Vafalít-
ið hafa foreldrarnir gert sér von-
ir um, að drengirnir þeírra færu
í sveitina með gætnum manni,
en mér er skapi næst að segja
— öðru nær.“
Að endingu.
Bréfið er lengra, en endinum
verður sleppt. Hann skiptir ekkí
svo miklu máli en hinu má -
ýmist 2 eða 3 mánuði, án þess gjarnan bæta við, að þegar einn
að sækja um leyfi til þess fyrir- ‘
fram, enda sé ekki um dvöl í
atvinnuskyni að ræða. Löndin,
sem þannig hefur verið samið
við, eru þessi:
AusturríkiýBelgía, Bretland,
ásamt nýlendum og verndar-
ríkjum, Danmörku, Finnland,
Frakkland (Alsír), Grikkland,
Hoiland, írland, Ítalía, Luxem-
bourg, Monaco, Noregur, San
Marino, Sþánn, Sviss, Sviþjóð,
Sambandsríkið Malaya, Túnis,
Tyrkland, Þýzka
lýðveldið.
Þess skal jafnframt getið, að
blaðamanna Vísis sá bréf þetta,
fór hann að rifja upp fyrir sér
likt atvik, er hann var um svip-
að leiti á leið austur að Gullfossí
með útlendan gest. Við umhugs-
un gerði hann sét grein fyrir,
að hann hafði einmitt séð þenn-
an glannalega akstur í Ártúns-
brekkunni.
ef ferðast er eingöngu innan
|Norðurlandanna, án viðkomu
I á stað utan þeirra, þarf ekki að
sambands- hafa vegabréf meðferðis.
U tanr íkisr áðuneytið,
Reykjavík, 12. ágúst 1959.