Vísir - 22.02.1960, Síða 3

Mánudágimi 22. febrúar 1960
VfSIR
Efnahagsmálin á Alþingi:
Verðbélgan — kaupræninginn
og fremsf kross fáfæka
A
fyrst
mikSi — er
mannsins.
Leiðlei ti! gfötunar er vörðuÖ styrkjum,
uppbótum og höftum.
Ræða Birgis Kjaran við 2. umr. um
efnahagsmálafrumvarpið í N.d.
Herra forseti. ráðherrar gáfu við þær umræð-
Frumvarp það, sem hér ligg- ur. Hér er hinsvegar um svo
ur fyrir er flutt af hæstvirtri viðurhlutamikið mál að ræða
rikisstjórn og fjallar um efna-'— trúlega það málið, sem mest
hafsmál. Fjárhagsnefndin hef-1 mun móta störf þessa þings —
■ur athugað frumvarpið og hald- er miklu mun ráða um örlög og
ið sameiginlega fundi með afkomu allrar þjóðarinnar á
fjárhagsnefnd Efri deildar.
Sérfræðingar ríkisstjórnarinnar
við undirbúning málsins hafa
■mætt á fundum nefndarinnar
og veitt margvíslegar upplýs-
næstu missirum og árum, að ég
tel mér skylt að reifa það nokk-
uð, um leið og ég skila því úr
nefnd fyrir hönd meiri hlutans.
Efnahagsmálin eru í dag í
ingar og skýringar. Sömuleiðis brennipunkti íslenzkra þjóð-
hefur aðalbankastjóri Seðla-' mála. Ótal spurningar kný.ja
um efnum, ef þá um nokkra
beina sakfellingu er að ræða,
ekki skellt á hin almennu heim-
iii. því að í þessu felst ekki á-
sökun á hendur einstaklingum
fyrir einkaeyðslusemi, heldur
er orsakanna fyrst og fremst að
leita hjá hinu opinbera, ríkinu,
bæjarfélögum, sjálfu hinu háa
alþingi og þá ekki síður hjá
hinum voldugu heildarsamtök-
um stéttanna, sem krafist hafa
hvert um sig að fá sem mest til
svelg verðbólgunnar. Það er því
engin tilviljun, að byltingar-
foringjar, sem vilja ríkjandi
þjóðskipulög feig, hafa talið, handa sínum skjóistæðingum og
veiðbólguna til sinna trausiusiu
bandamanna, því að eins og
Lenin sællar minningar benti á,
þá er auðveldasta leiðin til þess,
-austustu ’ hafa Þvi stundum tekið til sín
stærri sneiðar af þeim brauð-
hleif, sem þjóðina alla á að
seðja, en til skipta gat komið.
að kollvarpa þjóðskipulagi, að I
eyðileggja pcningakerfi þess.
Birgir Kjaran.
Varanlcgur t
greiðsluhalli.
Meira eytt en Af þessari umframeyðslu
ailað hefir verið. þjóSarrnnar hefur svo óhjá-
Ef athuguninni er sérstaklega kvæmilega leitt varanlegur
beint að tímabilinu frá stofnun g^eiðsluhalli út á við. Þessi
hins íslenzka lýðveldis eða ó- greiðsluhaili, — þessi eyðsla
friðarlokum, síðustu 15 árum ÞjóSarinnar fram yfir það sem
— enda þótt þau séu kannske hún aflaði sér með framleiðslu
í sjálfu sér ekkert sérstakt af- sinni — var eftir stríð greiddur
markað hagtímabil í sögu ís- með Marshallaðstoðinni svo-
•bankans mætt á fundi fjárhags-; dyra.
Almenningur spyr:
nefndar Neðri deildar og gefiðj „Hvar erum við staddir?“----
upplýsingar og svarað fyrir-: „Hvað hefur leitt til þessarar!
■spurnum. Fjárhagsnefnd hefur þróunar?“ — — „Hvað er til
1950 — verið jafnvægisleysi í
íslenzkum þjóðarbúskap, sem
klofnað í málinu og rnunu tveir, úrræða?“
mmm
Meiri
hlutar
hluti
, , I
skila seralitum.1 er völ?“
..Hverra kosta
Forsvarsmönnum
lands — virðist höfuðeinkenni
allrar efnahagsþróunarinnar á
þessu skeiði, allt fram til síð-
m. a. hefur komið fram í vei-ð- ustu tíma- vera að fslendingar
bólgu á mismunandi háu stigi.: hafi haft verulega tilhneigingu
Á þessu tímabili hefur svo sem tif Þrss að eyða meiru en aflað
kunnugt er verðbólguþróunin var í þjóðarbúið, staðreynd sem miklu árið 1955 höfðu gert verð-
nefndu. Á jafnvægistimabilinu,
— er tókst að hemla við verð-
bólgunni árið 1954 — hvarf
hallinn að mestu og sá þjóðin
sér þá farborða af eigin ramm-
leik. En eftir að verkföllin
flytur nokkrar breytingartillög- til að gera grein fyrir þeirri
ur til glöggvunar á einstökum stefnu í efnahagsmálum, sem
ákvæðum frumvarpsins og til það boðar.— Þeim markmiðum,
leiðréttingar og eru þær á þing- sem sú stefna keppir að, og
skjali nr. 95.
fjárhagsnefndar frumvarps þessa ber því skylda verið eitt helzta viðfangsefni ís- Jónas Haralz, ráðuneytisstjóri stöðvunarstefnuna að engu
lenzks atvinnulífs. í stað stöð- hefur sérstaklega gert sér far komst hallabúskapui-inn aftur í
ugs verðlags höfum við búið um að hen(fa á og hann í ræðu algleyming og hefur síðan
við stöðuga verðbólgu. Peninga- sinni á sí&asta fullveldisdegi 1. dafnað nieð þeim hætt, að ár-
tekjur manna hafa farið ört des. fer um þessum orðum, með legur greiðsluhalli hefur num-
vaxandi, en framleiðslan ekki ieyfi hæstvirts forseta: ,,Á ið um 200 milljónum króna, sem
aukist að sama skapi. Afleið- Þessu tímabili hefur íslenzka greiddar hafa verið fyrst og
ingar þessa hafa verið sífelldir þjóðin sífellt verið að reyna að fremst með nýjum og nýjum
erfiðleikar í rekstri útflutnings-' eyðu m"ii'u, en hún hefur afl- lánum. Er taiið að af þeim rúml.
atvinnuveganna, og þeim verið að- f þessu efni hafa einstakling- 1100 millj. króna, sem hallinn
gert ókíeift að afla eigin fjár til ar, stéttarsamtök, hverskonar nemur á liðnum fimm árum
endurnýjunar og aukningar. En félagssamtök önnur, bæjarfélög hafi um 51% verið greitt með
jafnframt því, sem verðbólgan' eS rihi öll lagst á eitt.“-------opinberum lánum, 22% með
gerir erfitt um gjaldeyrisöflun, Vitaskuld veiður sökinni í þess- lánum einkaaðilja og um 27%
Skýrt mörkuð
efnahagsmálastefna.
Hæstvirtur forsætisráðherra
hefur fylgt frumvarpi þessu úr
hlaði með þeim ummælum, ,,að
það fæli í sér gagngera stefnu-
breytingú í efnahagsmálum
þjóðarinnar". Enda mun sú
staðreynd óhikað viðurkennd af
stjórnarandstöðunni, eins og Atvinnuþróunin
meðal annars þau orð fyrsta oft ótrygg.
þeim leiðum, sem ætlunin er
að fara eftir til þess að ná hin-
um tilætlaða árangri, eða því
sem að er stefnt. — — Ekki
verður frumvarp þetta þó skýrt
eða skilið til fullnustu nema
það sé skoðað í ljósi þeirrar
þróunar efnahagsmála, sem átt
hefur sér stað hér á landi á síð
ustu áratugum.
þingmanns Austfirðiga við 1.
úmr. frumvarpsins bera greini-
Iega með sér, er hann sagði:
,',Það er bara hvorki meira né
Framvindan í efnahagsþróun
þjóða, sem eru að byggja upp
framleiðslukerfi sitt, eru stór-
huga og ætla sér stundum ekki
minna, en nú er algerlega snúið af, er oft nokkuð sveiflukennd
við blaðinu". — — Já, tilætl-
dregur úr afköstum fram-
leiðslunnar og beinir henni inn
á óhagkvæmar brautir, ýtir hún
undir eftirspurn á erlendurr
gjaldeyri til vörukaupa og ann
arar notkunar. Skortur á er-
lendum gjaldeyri fylgir því
jafnan í kjölfar verðbólgunnar
Gjaldeyrishöft eru bein afleið
unin með lagasetningu þessari snurður á þráðinn, sem greiða
mun vissulega vera sú að snúa verður úr. Atvinnuþróun í
við blaðinu, að hverfa frá þjóðfélagi, sem að mestu er háð
stefnuleysinu til ákveðinnar, kenjum náttúruaflanna, veður-
og óstöðug. Það hlaupa tíðum|lng verðbó]Su. eS gjaldeyris-
skortur og gjaldeyrisskömmtun
leiða fyrr eða síðar til vöru-
skýrt markaðrar efnahags-
málastefnu og það er von
manna, að ef sá nýgræðingur,
sem til er sáð með löggjöf þess-
ari, fær frið og nær að festa
rætur, þá muni auðnast ekki
fari, gæftum og grassprettunni,
skorts, sem getur orðið svo víð-
tækur, að til beinnar vöru-
skömmtunar verði að grípa.
er sömuleiðds venjulega ótrygg. fVerðbólgan dregur og Úr sparn'
Þar sem hvorutveggja þetta ‘ aði 0g myndun sParifjár f Pem
helzt í hendur, eins og á sér
stað hér á landi, er því vonlegt
að á ýmsu geti gengið um fram-
ingastofnunum, en hvetur
flótta fjármagnsins úr fram-
leiðslunni í fasteignir.
einungis að snúa við blaði held-! þróun efnahagsmálanna og að i
ur jafnvel að brjóta blað í
efnahagssögu þjóðarinnar og
frumvarp þetta þá marka þau
kapitulaskipti, sem kennd verði
við traustari grundvöll íslenzks
þjóðarbúskapar og stöðugri
framfarir í atvinnu- og fjármál-
stundum skjóti óvæntum örðug- Kross fátæka
leikum upp. Á það hefur heldur mannsins.
sjaldan skort. Höfuðvand-
kvæði íslenzkra efnahagsmála
í dag er þó ekki að rekja til
slíkra ófyrirséðra augnabliks-
erfiðleika, heldur hafa mein-
um þjóðarinnar, en áður voru. semdirnar tekið á sig varanlegra
| form. Aðalgallinn er einmitt að
Örlco-
og afkoma.
Það kann
bakkafullan
að þykja borið í
iæk, að mörgum
glímt hefur verið við varanleg-
ar meinsemdir, eins og þær
væru aðeins stundarfyrirbæri,
og því verið notast við bráða-
orðum sé hér farið um -frum-, birgðaráístafanir og skyndi-
varp þetta. þá stefnu sem í því aðgerðir, en ekki skorið til rót-
felst, eðli hennar og aðdrag- ar meinsemdanna eða gerðar
anda, svo ítarleg skil sem hæst- heildarráðstafanir til meina-
virtur forsætisráðherra gerði bóta.
því máli í sinni miklu ræðu, er
frumvarpið kom til fyrstu um-
ráeðu í deildinni, auk marghátt-
aðra upplýsinga og gagnlegra
skýringa," sem aðrir hæstvirtir-
Stöðug
verðbólga.
Um tuttugu ára
skeið hefur
— með litlu hléi á árunum eftir
Þróun þessi er annars svo al-
mennt kunn, að óþarft mun að
rekja hana hér í einstökum at-
riðum. —- En það sem aldrei
verður þó nógsamlega undir-
strikað er að verðbólgan —
kaupræninginn mikli — er fyrst
og fremst kross fátæka manns-
ins. Verðbólgan er félagssjúk-
dómur sem getur orðið að drep-
sótt. Eins og títt er um plágur
og drepsóttir, ræðst verðbólgar
frekast þar á, sem garðurinn ei
lægstur, þar sem fyrirstaðan er
minnst og varnirnar veikastar.
Þeir gjalda því verðbólgunnar
venjulega harðast í þjóðfélag-
inu, sem sízt skyldi, þeir sem
við kröppust kjör búa eða lengst
og mest hafa erfiðað fyrir þeim
verðmætum, sem varpað' er í
Þessi mynílarlegi Arabahöfðingi cr Suleiman cl Hussel, sheik
Beduina-ættkvíslarinnar í Negebe-eyðimörkinni, en ættkvisl-
inni eru 2600 sálir. Suleiman er óvanalega bár og þrekinn af
Araba að vera. Hann situr b.'r í útskornum stól fyrir framan
hús sitt í Becrsheeba, með silfurdolk og býzka Mauser-skamm-
byssu í belti. Hann er hrifinn af Eisenliower forseta og segir
hann vera „bezta forseta í hcimi“.