Vísir - 28.04.1960, Síða 5

Fimmtudaginn 28, apríl 1960
V í S I R
ís getur verii tilvalið
byggingarefni.
Tilraunir gerðar með það á
vegum Bandaríkjastjórnar.
Barnabeimiiið
Bandarískur vísindamaður
hefur látið uppi að þegar að því
komi, að Bandaríkin tnki að
byggja í stórum stíl á norður
og suðurskaut, muni þau nota
sterkt en ódýrt efni, eins kon-
ar ísblöndu.
í tilkynningu frá tæknihá-
skóla Massachusettríkis hefur
verið lögð áherzla á, að sumir
vísindamenn álíti, að flutningur
til þessara tveggja ókönnuðu
svæða, norður og suðurpóls,
kunni að hafa í för með sér
meiri hagnað en geimrannsókn-
ir. Tilkynnt hefur verið, að
gífurleg auðæfi megi finna á
þessum svæðum.
En Dr. W. David Kingery,
forstöðumaður hinnar nýju ís-
rannsóknarstofnunar, sem rek-
5n er á vegum Tækniháskóla
Massachusettríkis segir, að
flutningar til þessara svæða
geti aðeins átt sér stað, er mönn
um hefur tekizt að sigrast á
veðurfarinu og geta hafist
handa um sjálfa nýtingu auð-
æfanna.
Af nógu er að taka.
Með undanfarandi er átt við,
að menn eigi að læra að færa
sér ísinn og sjóinn ínyt, það
efni, sem ef til vill er mest til
af og sízt er gagnlegt.
Dr. Kingery er prófessor í
málmvinnslu við Tækniháskóla
Massachusettríkis. Hvers vegna
þetta sambandi milli íss ogi
málmvinnslu? Vísindamenn
segja að maður eigi að lita.á
ísinn sem málm, málm, sem
bráðni við 0° Celccius. En
þar er einn galli á gjöf Njarð-
ar. ísinn er í eðli sínu alldeigur,
þenslukraftur hans nemur
aðeins 200 pundum á hvern
fersentimetra, en með því að
blanda ísinn glertrefjum, hafa
menn við tæknistofnunina
myndað ísblöndu, sem hefur um
það bil 2000 punda þensluþol
á hvern fersentimetra. Þeir
seeia að ísmoli úr hinni nýju
blöndu, sem er einn sent.imetri
að þvermáli, þoli þunga meðal-
manns.
Notkun á vínanda.
Starfsmenn við ístilrauna-
stöðina nota einnig efni, vín-
Frá fréttaritara Vísis. •
Akureyri á Iaugardag.
Kvenfélagi Hlíf notaði að
Barrow, skipulagði hann starfs-! veníu sumardaginn fyrsta fyrir
skrá tilraunastofnunar heim-
skautasvæðanna.
Hann sagði, að grundvöllur-
inn fyrir þessum rannsóknum
væri, að 10% af yfirborði jarð-
fjáröflunardag handa barna-
heimilinu Pálmholti, og einnig
var gærdagurinn fjáröflunar-
dagur til sömu starfsemi.
Á
Hvaðan eru
ingar upp
Íslend-
runnir?
Ritgerðir Barða Guðmundssonar um
þetta efni komnar út.
Uppruni íslendinga.
Eftir Barða Guðmundsson.,
meistarapróf í Kaupmannahöfn
haustið 1929. Fjallar hún um
forníslenzkt ' tímatal og er
Komið er út á vegum Bóka- athyglisverð rannsókn á því.
útgáfu Menningarsjóðs rit- Ritgerðin er skrifuð á dönsku,
. . . ., sumardaginn fyrsta var gerðasafn eftir Barða Guð-|en birtist hér í þýðingu Hann-
væri 1 1S1 °^, kaffisala á hótelinu og merkja- mundsson, fyrrverandi þjóð- esar Péturssonar.
og hm snævjþo tu ga]a á götunum. Bæði bíóin skjalavörð. Hafa fbeir Skúli'
Úthöfin og hin
svæði, væru þau svæði á jörð-
ágóðann af kvikmynda-
mni' sem væru ókönnuð. Hann sýningum dagsins til Pálmholts,
sagði, að sumir álitu, að það 25_3() þús krónur f-gær kom
mætti hagnýta þessi svæði, og leikflokk;Ur úr Saurbæjar-
þessar rannsóknir væru mun
skynsamlegri en geimrann-
sóknir.
í tilk. frá Tækniháskóla i
Máksachusettsríkis segir, að j
hin. nýja áðferð, sém er að nota j
ís sem byggingarefni, kunni að
reynast mjög hagkvæm, og
Kingery spáir, að eftir tvö eða
þrjú ár muni verkfræðingar
byggj.a slíkar stórbyggingar úr
ís, cg sé það árangur af þess-
um víðtæku rannsóknum.
hreppi og hafði leiksýningu, og
einnig voru barnaskemmtanir.
Barnaheimilið Pálmholt, sem
kvenfélagið Hlíf rekur skammt
fyrir ofan Akureyri, tekur til
starfa 5. júní, og verða þar tek-
in um 80 börn.
Hér var 6 stiga hiti á sumar-
daginn fyrsta, en kalt með
kvöldinu og frost um nóttina.
Fjöll eru alhvít fyrir ofan miðj-
Þær sjö ritgerðir aðrar, sem
Þórðarson og Stefán Pétursson mynda meg'inuppistöðu bókar-
búið bókina til prentunar. j innar, eru þessar: „Tímatal:
Bók þessi hefst á inngangs- annála um viðburði sögualdar“,
ritgerð eftir Skúla Þórðarson, Goðorðaskipun og löggoðaætt-
þar sem hann gerir grein fyrir ir,“ „Goðorð fcrn og ný“, Upp-
helztu kenningum, sem uppi runi Landnámabókar", „ís-
hafa verið um forfeður íslend- lenzkt þjóðerni“, Uppruni ís-
inga og rekur mjög glögglega
hinar nýstárlegu kenningar
Barða Guðmundssonar um
þetta efni.
lenzkrar skáldmenntar“ og
„Merkasta árið í sögu íslend-
inga.“
Af þeim þrem ritgerðum
Bókin „Uppruni lslendinga“ Barða Guðmundssonar um
hefur að geyma nær allar rit- rannsóknarefni úr forsögu ná-
gerðir Barða Guðmundssonar grannaþjóða vorra, sem prent-
sagnfræðilegs efnis, prentaðar aðar eru aftast í bókinni, hef-
ar hlíðar, bæði Súlur og Vaðla- jafnt sem óprentaðar, aðrar en j ur aðeins ein birzt áður hér á
heiði.
Kirkjutónleikar Póiýfonkórsins.
Það er áreiðanlega met á
byggðu bóli, að tiltölu við fólks
fjölda og þótt meira væri sagt,
hversu fjölbreytilegt tónlistar-
lífið er orðið á íslandi. Eitt
dæmi þess er, að fyrir fjórum
árum var stofnaður svokallað-
ur Pólýfónkór í því mafkmiði
að iðka fagra kórtónlist, eink-
um kirkjulega, en einnig ver-
aldlega. I fyrra hélt hann mjög
skemmtilegan samsöng í Gamla
bíói, og í gærkvöldi var fyrsti
samsöngur hans af fjórum á
þessum vetri, og fór hann fram
í Kristkirkju í Landakoti.
Söngstjóri og stofnandi kórs-
ins, Ingólfur Guðbrandsson,
hefur unnið hið ágætasta verk
með þessu starfi sínu, þjálfað
kórinn mætavel og þóekki valið
verkefni af léttasta tagi. Þegar
hefur kórinn fengið allmarga
styrktarfélaga, en skortir þó
enn á, að þeir séu nógu margir
til að standa undir kostnaði við
þiálfun og tónleikahald, og er
þó mest vinna látin í té endur-
gjaldslaust.
Að þessu sinni var einungis
anda, sem þeir smyrja á flet- 'flutt kirkjuleg tónlist, og ólíku
ina, svo þeir falli betur saman. [er saman að jafna að hlusta á
var kórverk, sem vel sómdi sér
á skránni. En að lokum voru
sungin lög eftir hina gömlu
meistara Bach og Handel, kór
úr Mattheusarpassíu, annar úr j skáidmenntar
kantötu nr. 147 og -þriðji úr !rit<wrí5_ Átta
|þær, er hann reit um Njálu og
höfund hennar. Þær ritgerðir
voru áður komnar út í bók á
vegum Menningarsjóðs. Er því
með þessu verki lokið útgáfu
þeirra ritgerða, sem Barði Guð-
mundsson lét eftir sig.
í hinu nýja ritgerðasafni
Barða eru samtals 11 ritgerðir,
og er hinn mikli greinaflokkur
hans, „Uppruni íslenzkrar
þá talinn ein
ritgerð. Atta þessara ritgerða
Magnificat eftir Bach, og úi j tjalla um forsögu íslendinga
óratoríjnu Messías og Halleljúa- '
kórinn eftir Hándel
og mynda meginkafla bókar-
innar. Hinar þrjár fást við
Aðrir tónleikar fyrir styrkt- ; rannsóknarefni úr forsögu ná-
ai'félaga verða í kvöld, en ann-
að kvöld fyrir almenning, og
skal skorað á unga og gamra að
sækja þennan samsöng í heill-
andi sal, og mun engan iðra
þess. — G.
grannaþjóða vorra á Norður-
löndum og Bretlandseyjum.
Fyrsta ritgerð bókarinnar,“
„Tímatal Ara fróða“, hefur j
ekki birst áður á prenti. Er hún
brot af prófritgerð Barða við
landi og þá í mun styttri gerðl
en þeirri, sem hér er prentuð.
Það er ritgerðin „Stiklarstaða-
orusta“. Er hún tekin úr „Hist->
orisk tidskrift“ í Stokkhólmi
og birt í islenzkri þýðingu
Karls ísfelds. Ritgerðin „Staða
Gautlands 950—1050“ er úf
„Historisk tidskrift" í Osló í
þýðingu Arnheiðar Sigurðar-
dóttur. Loks er ritgerðin „Ætfc
og konungdómur Haralds Guð-
inasonar" prentuð hér í fyrsta:
sinn eftir handriti, skrifuð á
norsku, sem varðveitzt hefur í
skjölum Barða. Er hún birt i
þýðingu Hannesar Pétnrssonar.
Bókinni fylgir rækileg nafna-
skrá, sem Stefán Pétursson
hefur samið.
„Uppruni íslendinga“ er 334:
bis. að stærð, prentuð í Prent-
smiðjunni Odda h.f.
Stjórn jarðeðlisrannsóknar-
stofnunarinnar, sem rekin er á
vegum tilraunamiðstöðva flug-
hersins í Cambridge, borg í
nágrenni Boston, þar sem hinn
þekkti Harvard háskóli er),
stendur að baki Tækniháskóla
slíka músík í skrauti og and-
rúmslofti hinnar gotnesku
kirkju eða í þeim beru húsa-
kynnum, sem venja hefur ver-
ið. Kórinn söng þrjár mótettur,
eftir Hugo Distler, Heinrich
Schútz og Josqin des Prés og
Massachusettríkis. Störf, sem lög eftir Hans Leo Hassler, Pal-
estrina og Scarlatti. Þá lék
Árni Arinbjarnarson með ágæt
um Preludiu og fúgu í g-moll
eftir Buxtehude, en einnig lék
hann undirleik bæði með kórn-
um og einsöng Einars Sturlu-
sonar, sem söng tvö lög eftir
Bach: Lengsta verkið, sem
kórinn flutti, er langnýjast af
nálinni, sem valin voru, þýzk
messa, op. 42 fyrir 4—10 radd-
ir eftir Joh. Nepomuk David,
sem er jafnaldri Carl Orff, höf-
uridar Carmina Burana. Þetta
eru á skrá tækniháskólans eru
framkvæmd af stofnun heim-
skautasvæðanna í Bandaríkj-
unum.
Nokkur hluti hins umfangs-
niikla rannsóknarstarfs hefur
verið framkvæmdur í nánu
samstarfi við tilraunastofnun
heimskautasvæðanna í Barrow,
Alaska.
Starfsskrá.
Eftir að Kingery hafði farið
í þríggja vikna ferð til Point
Myndin er af eynni Provestenen í Eyrarsundi, þar sem miklar olíustöðvar eru, en eyjan er um
40 hektarar að flatarmáli, og stendur nú til að stækka hana mcð uppfyllingu um 17 hektara.
Esso, Shell og BP eru stærstu íélögin sem eiga geyma á cynni, en nú vill Tidewater komast
inn líka, þegar eyjan verður stækkuð. Annars cru olíuf'löp’in, sem nú eiya geyma á eynni
alls 40, svo að cngin furða er, þótt þrengslin séu orðin fullmikil. —-