Vísir - 29.04.1960, Side 4

4
V í S I R
Föstudaginn 29. apríl 3960
Genf, 16. apríl.
Þá er byrjuð dymbilvikan og
tannið strax á mánudeginum,
fundur >' landhelgisnefndinni
settur á venjulegum stað og
stundu og fyrir liggja tillögur
frá Perú, Kúbu og Filipseyjum,
en um þær er ekkert frekar
að skrifa, því þótt tillögumenn
liafi eytt tíma í að fjalla ii m
þær, hafa þær allar verið aftur-
kállaðar.
Hitt er svo, að þai’na voru
líka lagðar fram sameiginlega
tillaga Bandaríkjanna og Kan-
ada, sem eg framvegis mun
kalla „Bræðing I“, og svo til-
laga 16 Asíu- og Afríkuríkj-
anna áður, sem nú er oi’ðin 18
ríkja tillaga, við hafa bætzt
Mexíkó og Venezuela og am-
bassador Mexíkó orðinn foi’-
maður og framsögumaður, en
þessa samsteypu nefni eg
„Bræðing II“.
Fyrstur tók til máls á þess-
um fundi fulltrúi Sviss. Sagði
hann að land sitt lægi hvei’gi
að sjó, sem við nú reyndar viss-
um, en hann tæki oi’ðið sök-
txm þess, að þessi mikla og
mei’ka ráðstefna um landhelg-
ina færi fram í sínu landi, sem
Virti alþjóðalög og vildi sem
mest frelsi fyrir þjóðir allar
eða „res communium omnium“,
Sem hann nefndi svo. Það yrði
bæði að taka tillit til alþjóða
hagsmuna og hagsmuna ein-
stakra þjóða. Tólf mílna land-
helgi virtist nægja öllum þjóð-
um, en sökum frelsisins á haf-
inu var hann helzt fylgjandi
6 mílna landhelgi. Þannig sló
hann úr og í og laust var þetta
allt í reipunum, sem hann lagði
til.
Barlómur Hares
hins brezka.
Næstur talaði ráðhei’ra Breta,
Hare, og byrjaði á því að berja
lóminn yfir „Bræðingi I“, sem
hann þó sagðist ætla að fylgja,
því 10 ár væi’i allt of stuttur
tími fyrir togaraeigendurna
ensku, til að breyta togurum
sínum í úthafstogara, réttai’a að
gefa þeim til þess 20 til 50 ár.
Þá sagðist hann ætla að gefa
ráðstefnunni nokkurt sýnishorn
af því tjóni, sem enkir togara-
eigendur biðu við að þurfa
að di’aga skip sín frá íslenzku
fiskimiðunum. Sagðist hann
hafa fulla vissu fyrir því, að
tap togaraeigenda af því að
draga skip sín burtu meðan á
ráðstefnunni stæði, hefði kost-
að togaraeigendur í Hull 27%
veiðitap, 61% í Grimsby og
89% í Fleetwood. Þannig upp-
ljóstaði hann óvart því, að það
sem átti fyrir ráðstefnuna að
heita vinarbragð og velvildar,
var nú á henni notað sem
hrekkjabragð og óvildar við
okkur íslendinga og auk þess
engin sönnun um hið rétta
veiðitap þessara bæja eins og
utanríkisráðhei-ra okkar síðar
benti á í sinni ágætu ræðu, þar
sem hann hrakti fullyrðingar
Hares lið fyrir lið.
Og útúrsnún-
íngur líka.
Þá reyndi John Hare að
snúa út úr fyrstu ræðu fulltrúa
íslands, að ,,a people" gæti átt
við öll samtök fólks eða al-
ínenning, sem lifðu aðallega á
fiskveiðum hvar sem væri í
lieiminum og ekki frekar í
strandríkinu én annars staðar.
jSagði hann, að í Grænlandi
væri aðeins fáar hræður, en
I ’
miðin grænlenzku full af fiski.
Færeyingar væru líka fáir, en
|eltu fiskinn út um allt Norður-
■ Atlantshafið og þá væru íslend-
ingar smáþjóð aðeins, en þeir
hefðu marga stóra, spánnýja
togara, hefðu rekið togveiðar
með ágætum árangri síðustu 20
ár, svo það væri sízt ástæða
til þess að vorkenna þeim.
í stuttu máli bar ræða þessa
enska ráðherra þess greinileg-
an vott, að þó hann fullyrti, að
engar nýlendu-kúgunarhugsan-
'ur fulltrúi Ghana, lítill þeldökk-
ur ungur maður, allvel máli far-
inn og veittist fast að „Bi’æð-
ingi I“, sagðist ekki skilja
'hvei’s vegna ætti að gera mun
á eiginlegri landhelgi og fisk-
veiðilandhelgi, hann teldi 12
mílna landhelgi nauðsynlega
vegna öryggis. Með því að ræða
málið væri hægt að ná sam-
komulagi, sem allir gætu fallizt
á og við unað og menn yrðu að
leggja sig fram til þess að skilja
afstöðu hvei’s annars. A ráð-
stefnunni 1958 hefði verið hríð-
arveður, nú skini sól og vonandi
til málsins, en ekki vöktu þeir
neina athygli fyrr en hinn orð-
hagi fulltrúi Mexico, Robles
steig í stólinn, þá var aftur sest
í öll sæti og hlustað. Hann er
framsögumaður 18 í’íkjanna,
sem eg nefni hér „Bi-æðing II.“
og vildi fá að tala úr sæti sínu,
en úrskurðað var, að hann
skyldi í pontuna fara, en rétt
í því að hann hóf mál sitt, bil-
aði tæki það, sem sendir hlut-
lendum útvarpið eða ræðurnar
: á ensku. Var þetta máske fyrir-
boði.
Eftir stutta stund var tækið
JJauileen:
Sd
GENFAR
' > • 'r' Li i
VAR 0KKUR HAPPADAGUR
Þessi mynd var tekin á síðasta morgunfundinum fyrir páska. Davíð Ólafsson ræðir við Hans G.
Andersen, en Hermann Jónasson les Times og Lúðvík Jósefsson ivnir í eitthvert plagg. —
ir væru í sínu höfði og hann
og veldi hans hefði ávallt ver-
ið reiðubúið að semja við smá-
ríkin, þá mætti með engu móti
minnka hjörð ríka mannsins,
hann gæti ekki afborið að
missa nokurn sinna sauða, þá
skyldi heldur taka lamb fátæka
ixiannsins og matreiða það ofan
í enska togaraeigendur.
Réttur
strandríkja.
Þannig skildi eg stefið í
þessari raunaræðu hins mædda
manns og svo munu fleiri hafa
gert eins og' fram kom við at-
kvæðagreiðsluna, sem síðar
verður að vikið.
Fundi var svo frestað til
næsta dags og þá tók orðið fyrst
risinn stóri, fulltrúi og ambassa-
dor Júgóslavíu, sem er tröll að
(vexti bæði á lengd og breidd
jog nýtur rnikils álits sem lög-
.maður.
I Sagði hann, að ekki væri
mögulegt að fallast á „Bræðing
I“, því söguleg réttindi yrðu
ekki unnin á fimm árum, hlægi-
i legt að halda slíku fram.Til þess
^að vinna slík réttindi eða hefð
jþyi’fti a. m. k. 30 ár og í sama
streng tók fulltrúi Argentínu,
sem hélt jafnfast fram rétti
strandríkja. Gerði það ekki síð-
bræddi hún hugi manna saman.
Hlustuðu af
athygli á ísland.
Fulltrúi Indónesíu kom og
með spurningu, sem hann sagði,
að ekkert svar hefði fengizt við
frá bræðingsmönnum Banda-
rikjanna og Kanada: „Hvers
vegna gera greinarmun á land-
helgi og fiskveiðilandhelgi úr
því flestar þjóðir vilja 12 míl-
ur?“
Eftir hádegi komu fi-am til-
lögur í þessari röð: ísland, Perú,
Cuba, U.S. og Kanada.
Fyrstur talaði fulltrúi ís-
lands, utanríkisráðherra okkar
og var hlustað á hann með mik-
illi athygli og hvert sæti skip-
að. Flutti hann ágætis erindi,
drengilegt, rökstutt og sann-
gjarnt og hrakti ræðu herra
Haré að heita mátti orði til orðs
og lið fyi’ir lið hvað ísland
snerti, en þar eð þessi ræða er
þegar komn í blöðum heima
skal ekki orðlengt um hana, hún
gladdi okkur landa á ráðstefn-
unni og eins mun hún gert hafa
heima.
Hann varð að
fara í pontuna.
Töluðu nú fulltrúar nokk-
urra ríkja og lýstu afstöðu sinni
komið í lag og gerði nú fram-
sögumaður grein fyrir tillögu
18 ríkjanna, sem ég að vísu
ekki tek upp hér, þar sem hún
strax var símuð blaðamönnum
heima, en vel í'ökstuddi ræðu-
maður, að tillaga þessi í sex
greinum væri bæði sanngjöi'n,
hógvær og nútímabær. Sagði
hann, að tími væri sannarlega
kominn til þess að athuga yfir
hvaða auðæfum landgrunnið
byggi, og hefðu ríkin haft, sem
landgrunn ættu, peninga til
þessa, þá væri líklega á þessai'i
ráðstefnu komið annað hljóð
í strokkinn. Sagði hann, að
samkomulagið milli Bandaríkj-
| anna og Kanada væru mistök,
j svo og tillaga þein-a og sérstak-
j lega væri hann og þjóðir þær,
j sem hann talaði fyi’ir, algerlega
jgegn hinum svonefndu „sögu-
legu réttindum“, sem ættu sér
I ^ ’
engan rétt, hvorki sögulegan né
siðferðislegan. Lauk hann ræðu
sinni með oi’ðum suðui'-amer-
ísku þjóðhetjunnar Símonar
Bolivors: „Hemos arado en el
mare“ sem eg held að rétt sé
þýtt: „Það er þoka á hafinu“,
en hafa líka í þessu sambandi
dýpri merkingu.
Sérstaks
tillits þarf.
| Nsestur talaði fulltrúi ís-
lands. Sagðist hann telja „Bræð
ing 1“ og var honum fylgjandi
nema „sögulegu réttíndunum".
Hann væri andstæður 12 mílna
landhelgi, en um ísland vildi
hann segja fyrir hönd sinnar
nefndar, að það væri vilji henn-
ar, að til þessa lands yrði tekið
sérstakt tillit og eins til þjóða,
sem stæðu eins á fyrir, það væri
sanngirniskrafa.
Nú steig fram á vígvöliinn
ambassador Kanada, herra
Drew og var auðsjáanlega hiti
í karli. Talaði sig upp og alveg
séi’staklega gegn Mexíkó full-
trúanum, sem hefði ætlað að
slá hann út af laginu með því
að hafa upp orð, sem töluð voru
fyrir tveimur árum, en ættu
ekki við nú, því á þessari ráð-
stefnu sagðist ræðumaður tala
fyi’st og fremst fyrir tillögu,
sem samkomulag hafði orðið
um. Sjálfur hefði hann enga
löngun til þess að hafa land-
helgina meiri en 6 mílur. en
bætti fiskveiðilandhelginni við,
sem væru aðrar sex, svo alls
yrði fisveiðilandhelgin 12 míl-
ur og það myndu flestir vilja.
Strax á eftir fékk ambassa-
dor Mexico orðið til andsvai’a
og var gaman að sjá og heyra
þá leiða hesta sína saman, stóra
sterka víkinginn, drengilegan
og rökfastan í þótta sínum, og
liðuga, mjúka, orðslétta afkom-
anda Astekanna gömlu, fannst
mér í brosi hans mega sjá hvox’t
tveggja, meinlega stríðni og
góðlátlega kímni.
Hann rann
ekki af hólmi.
Skildu þeir báðir brosandi
hvor til annai's, sem góðum
skylmingarmönnum sæmir, sem
ganga jafnir til og frá leik, en
máske hafa þeir báðir brosað
að því sama, sem sé þessu, að
þeir höfðu Bandaríkjamanninn
milli sín eins og — já — ég
hugsa það sem mér sýnist, en
segi það ekki, því — eins og
Danir segja: „tanker ei'e told-
frí“, en við Islendingar aftur á
móti: „bókstafurinn blífur.“
Nú tók herra Dean.aftur við
og snérist ræða hans talsvert
um það atriði, að í Morgunblað-
inu hefði staðið á þá leið, að
hann hefði runnið af hólmi þeg-
ar ráðherra íslands talaði, en
þetta væri allt á misskilningi
byggt, hann hefði vegna anna
verið fjarverandi og hann væri
allur af vilja gerður að vilja
samkomulag bæði við ísland og
aðra.
Líberíu fulltrúinn talaði
fyrstur merkisdaginn 13/4. og
var með samkomulagi U.S. og
Kanada. Bað menn að skoða
ekki samkundu þessa sem sjón-
leik heldur sem lögþing, þar
sem komist yrði að niðurstöðu.
Sjálfur sagðist hann vera „líb-
eral“.
Margdauð
landhelgi.
Formaður Saudi-Arabíu tók
tók nú til máls, og ekki vantaði
mælskuna. enda öll sæti skipuð
og hlustað með athygli.
Hann réðst strax á lierra
Dean fyrir að vera enn að burð-
ast með 3ja mílna margdauða
landhelgina og þvkjast vel
gera, að breikka hana í sex míl-
ur, en þetta væri tómt tal, þjóð
irnar ungu og nýju þyrftu 12
siómílna landhelgi og slík
ibreikkun hennar væri eins og
1 Framh. á 11. siðu.