Vísir - 15.06.1960, Síða 11

ftliðvikudaginti 15. júni„196(?
v í s I B
59 113 233 236 262 267 277
296 242 342 401 432 443 458
496 571 619 669 702 781 913
999 1033 1040 1051 1057 1061
1082 1086 1134 1141 1394 1414
1473 1520 1579 1594 1597 1695
1728 1921 1978 2020 2059 2101
2151 2246 2273 2345 2346 2475
2492 2532 2565 2604 2646 2773
2799 2838 2953 2956 3083 3095
3145 3198 3239 3368 3401 3520
3624 3676 3776 3851 3854 3884
3941 3965 3979 4013 4161 4164
4175 4252 4321 4341 4614 4615
4669 4733 4753 4777 4816 4875
4888 4889 5929 4940 4947 5000
5025 5094 5175 5217 5285 5398
5401 5407 5432 5493 5587 5604
5632 5649 5685 5724 5811 5857
5891 5920 6005 6017 6052 6074
6076 6145 6163 6185 6192 6196
6242 6364 6456 6554 6573 6597
6707 7103 7147 7161 7294 7298
7344 7363 7509 7519 7584 7600
7633 7647 7738 7770 7773 7808
7824 7834 7848 7851 7853 7874
7911 7959 8155 82768281 8337
8350 8384 8416 8417 8445 8464
8476 8519 8541 8548 8553 8671
9029 9108 9108 9169 9248 9261
9289 9310 9438 9476 9480 9541
9576 9603 9641 9663 9668 9713
9780 9830 9895 10021 10201
10262 10303 10358 10389 10428
10429 10431 10439 10471 10502
10645 10647 10781 10805 10828
11014 11056 11091 11167 11260
11326 11383 11416 11602 11636
11717 11736 11756 11775 11781
11846 11861 11915 11958 11962
12021 12161 12395 12452 12505
12536 12544 12612 12628 12632
12729 12894 12925 13028 13039
13064 13065 13084 13120 13219
13342 13551 13595 13631 13736
13885 13901 13933 13949 14054
14059 14139 14142 14301 14308
14390 14404 14408 14455 14466
14469 14655 14712 14743 14781
14867 14886 14938 14997 15054
15192 15241 15292 15412 15441
15495 15517 15614 15703 15717
15726 15794 15853 15982 16130
16181 16211 16243 16370 16399i
16407 16459 16524 16642 16662
16709 16751 16769 16867 16877
16883 16888 16896 17049 17109
17146 17328 17362 17445 17556
17573 17758 17774 17818 18077
18087 18324 18345 18440 18441
18478 18479 18583 18588 18610
18619 18672 18675 19001 19008
19037 19076 19084 19187 19222
19254 19292 19311 19323 19346
19441 19446 19575 19600 19689
19694 19772 20043 20061 20109
20111 20238 20272 20276 20571
20643 20692 2070720716 20769
20786 20796 20801 20890 20928
21086 21134 21147 21148 21160
21315 21352 21427 21496 21567
21572 21672 21792 21799 21802!
21852 21870 21897 21901 21914
21951 22019 22074 22075 22101
22104 22114 22166 22239 22498
22507 22516 22545 22545 22648
22711 22715 22787 22811 22838
22928 23002 23020 23039 23059
23125 23174 23302 23356 23400
23450 23515 23713 23724 23796
23857 23861 23973 24018 24020
24108 24124 24166 24201 24250
24281 24315 24327 24455 24554
24607 24662 24849 24916 24926
24946 24960 25070 25120 25255
25264 25298 25430 25552 25724
25802 25866 25902 25909 25945
26006 26097 26122 26132 26181
26221 26286 26287 26348 26336
26406 26462 26477 26489
26583 26640 26838 26851
26914 26998 26999 27110
27196 27233 27253 27278
27386 27431 27525 27603
27688 27721 27822 27941
27961 27976 27996 28109
28205 28213 28364 28371
28421 28439 28468 28481
28655 28657 28734 28805
28813 28871 29031 29085
29116 29144 29154 29189
29229 29247 29295 29297
29380 29395 29411 29420
29464 29624 29635 29640
29714 29786 29929 29980
30041 30083 30215 30218
30315 30373 30392 30425
30514 30520 30551 30568
30688 30737 30924 30942
31004 31006 31014 31031
31186 31239 31315 31328
31486 31487 31546 31614
31673 31726 31739 31756
31847 31879 31964 32028
32124 32137 32139 32392
32491 32565 32618 32717
32776 32807 32912 32971
33094 33262 33321 33374
33469 33536 33563 33571
33647 33703 33747 33769
33850 33911 33939 33999
34087 34102 34136 34209
34288 34464 34495 34557
34646 37140 34766 34783
34892 34901 34906 34966
34983 35048 35101 35136
35163 35175 35257 35260
35321 35341 35360 35376
35514 35520 35521 35532
35582 35598 35661 35677
35934 36012 36020 36083
36260 36297 36314 36393
36411 36417 36562 36668
36732 36762 36826 36840
36992 37106 37120 37238
37281 37318 37446 37454
37506 37517 37566 37613
37769 37906 37956 37968
38091 38198 38357 38389
38472 38482 38538 38704
38741 38772 38774 38830
38906 38928 38966 38991
39006 39084 39094 39114
39206 39349 39413 39422
39710 39726 39735 39815
40009 40090 40129 40150
40173 40210 40255 40733
40862 40935 41054 41073
41107 41242 41282 41347
41477 41620 41634 41649
41724 41846 41971 41984
42056 42069 42092 42119
42197 42291 42300 42380
42421 42461 42620 42626
42764 42794 42798 42822
42956 42998 43134 43191
43249 43381 43382 43435
43617 43630 43692 43727
43963 43968 44032 44044
44171 44301 44342 44364
44396 44422 44456 44466
44611 44631 44643 44723
44854 44858 44910 45152
45275 45307 45335 45353
45377 45432 45469 45476
45571 45713 45852 45866
45946 46024 46077 46264
46339 46394 36471 46516
46711 46819 46934 46944
46976 46979 47027 47051
47268 47599 47671 47704
47751 47764 47913 47978
48230 48234 4824448314
48378 48399 48438 48510
48546 48738 48780 48786
48902 48951 48983 49003
49016 49063 49065 49110
49141 49192 49265 49296
'9578 49579 49587 49725
49825 49852 49920 49959 50083
> 1 50259 50270 50410 50510 50614
50661 50669 50741 50769 50784
k 50896 50913 51010 51061 51062
la 51069 51091 51104 51150 51722
51781 51804 51878 51893 51924
26573 51934 51943 52044 52105 52130
26900 52196 52202 52271 52290 52492
27175 52560 52574 52682 52767 52773
27309 52791 52799 52891 52911 53000
27623'53003 53075 53102 53172 53180
27958’53194 53260 53277 53334 53355
28116 53399 53401 53409 53413 53445
28380 53453 53496 53520 53600 53666
28644 53754 53737 53740 53803 53876
28806 53911 53945 53953 53963 54012
29095 54092 54115 54120 54173 54186'
29225 54291 54293 54303 54383 54419
29379 54423 54426 54613 54778 54986
29446 54991. !
BRÉF:
Fuglarnir og Tjörnin.
29654
30035
30303
30426
30655
30952
31122
31373
31670
31784
32042
32398
32737
33971
33462
33641
33802
34022
34245
34618
34888
34971
35160
35264
35388
35533
35796
36138
36407
36684
36907
37254
37460
37755
38068
38452
38708
38837
39002’
39141
39671j
39967'
40167
40850
41081
41418
41711
42043
42172
42381
42689
42849
43233
43468
43853
44130
44396
44574
44850
45258
45361
45563
45895
46322
46530
46956
47081
47725
48034
48370
48514
48814
49006
49120
49457
49726
(Birt án ábyrgðar).
Þau tíðindi hafa gerst við
Tjörnina síðan eg skrifaði síð-
ari grein mína um fuglalífið
þar á þessu vori, að girðing sú
sem verið hefur umhverfis Þor-
finnstjörn er horfin, og er það
mikil og góð breyting þarna í
hinu fallega landslagi. En hvers
vegna er vatnsgangurinn ekki
opnaður milli tjarnanna?
Fuglar þeir sem verið hafa í
haldi undanfarandi ár á Þor-
finnstjörn hafa nú verið fluttir
á nýgrafna tjöx-n sunnan Hring-
brautar, innan í-úmgóði'ar girð-
ingar, þar sem þeir eru í um-
Síei'án Rafn:
Listamannalaunin og
mökkurkálfur Þjóðviljans.
Tæplega er nokkur von til' það fyrr! „Það er nú svo, það er
þess, að heilbxúgt sjónarmið nú svo“, segir Jón Þorlákssoix
verði ríkjandi við úthlutun ^ fi’á Bægisá einhversstaðar, ef ég
listamannalauna meðan aði'ir
eins menn — ef menn skyldi
kalla — og Helgi Sæmundsson,
fyrrverandi ritstjóri Alþýðu-
blaðsins, og Sigurður Guð-
mundsson, ritstjóri Þjóðviljans,
eru í nefnd þeirri, er úthlutun
annast. Það er smánarblettur á
íslenzkri menningu, að Helgi
þessi skuli skipa formannssæti
menntamálaráðs.
man rétt, en frá honum er orð-
ið komið, og má með sanni segja
að góður er að því nauturinn.1
Jón Þorláksson (1744—1819)!
var sem kunnugt er eitt hið
helzta höfuðskáld sinnar sam-
tíðar — telzt til átjándu aldax
skálda.
Oi'ðið „leiruxi11 kemur fyrst
fyrir í kvæði Jóns Þorláksson-
ar: „Svar til leirgerðar og
mökkui’kálfa“ í öðru bindi
ljóðabókar hans, sem út var gef-
in í Kaupmannahöfn 1843, bls.
585 (um þá útgáfu sá Jón Sig-
uðsson, forseti) þar segir svo
m. a.:
Fyrir hvað verðlaunar nefnd-
in t. d. Sigfús Daðason? Hann
er yfirlýst pelabarn. Þjóðviljans,
en er það nóg? Eða Stefán Hörð
Grímsson — það skyldi þó ekki
vera að hann sé brjóstmylking-
ur Þjóðviljans? Þá má og nefna
Jökul nokkurn Jakobsson. Það
má með sanni segja um hans
ritverk eins og Árni Pálsson,
prófessor, sagði um mann nokk-
urn: „Það, sem ekki er að lánij Kvæðið mun sennilega ort
frá öðrum, þekkist á því hvex-su árið 1801 eða eftir að sálmabók-
heimskulegt það er“. in kom út á Leirái'göi'ðum. En
Dagblaðið Vísir hefur eitt Magnús Stephensen, konferens-
allra blaða skrifað réttsýnar ráð, breytti eða lét bi'eyta mörg
„Hver skilur heimsku
þvætting þinn?
Þú ekki sjálfur, leiruxinn!“
greinar um handvömm nefnd-
arinnar. Er þar sögð full mein-
ing í fáum orðum, en það þoldu
kommúnistar auðvitað ekki.
um sálmum eftir séra Jón Þor-
láksson frá Bægisá, og í'eis út af
því langvinn kveðskapardeila,
svo sem kunnugt er. Fyrrnefnt
I blaði því, sem kennir sig við kvæði mun ort sem svar við
vilja þjóðarinnar!!! birtist laug-1 „Greppssálmi", sem Jón Þor-
ardaginn 11. þ. m. langhundur láksson hefur talið vei'a eftir
mikill undir þi'iggja dálka fyrir- Magnús Stephensen, en reynd-
sögn, svohljóðandi: „Lista- ist síðar að vera eftir Arnór
mannalaunin og leiruxar Vísis“. J'ónsSön. pröfast í Vafnsfirði,
Aðalefni þeirrar greinar er sem Magnús fékk raunar til
spánný uppgötvun, sem greinar- þess að yi'kja.
höfundur (en hann er raunar Ef ritstjóri Þjóðviljans og út-
Sigurður Guðmundsson ritstjóri hlutunarmaður listamannalauna
Þjóðviljans og úthlutunarmaður m. m. væri meira lesinn í ís-
listamannalauna), gerir að hans lenzkum bókmenntum en raun
áliti á nýyi'ði í málinu, sem sé ber vitni, myndi hann eflaust
á orðinu „leiruxi".
Sigurður endar ritgei'ð sína
hafa séð þetta sama orð koma
fyi'ir með tilvitnun í Jón Þoi'-
orðrétt svo: „Þégar menn vita láksson í í'itdómi um ljóðabók
það eitt um ritstjóra Vísis, að eftir þjóðkunnan mann, sem
hann fann upp orðið leiruxi, j kom út árið 1913. Þann ritdóm
sem ekki er ólíklegt, að festist í er að finna í tuttugusta árgangi
málinu um þá sem helzt svipar, Eimreiðarinnar Kph. 1914 bls.
til höfundar oi'ðsins um stílfimi 71 og er hann eftir ritstjórann
og rökvísi og heiðarleik“.
Svo mörg' ei'u þau orð.
Ritstjóri Þjóðviljans smjattar
á orðinu leiruxi, telur það frum-
legt o. s. frv. Ennfremur vitnar
segir
dr. Valtýr Guðmundsson.
Oi'ðið „leiruxi“ er því með
vissu 160 ára gamalt í íslenzku
máli. Að þess er ekki getið í
Blöndals orðabók er einfaldlega
hann í Blöndals orðabók, segir af því, að höfundum hennar
það ekki vera þar, svo og orða-: hefur sézt yfir það, því ljóðabók
bók Háskólans, sem hann full- Jóns Þorlákssonar var orðtekin
yrðir, að hafi engin dæmi um við samningu hennar, svo sem
sjá góðs kennara. Er nú beðið
eftir að þarna fæðist ungar er
vei'ði síðar fleygir fuglar sem
taki sér þai'na bólfestu í fram-
tíðinni.
Þýzku álftahjónin sem gerðu
sér hreiður í gamla hólmanum
á heimatjöi'ninni, rétt fyrir
mánaðamótin apríl—jnaí, eru
nú komin á tjöi-nina með 6
snotra unga, og synda þar um
stoltar og virðulégar öllum
bæjarbúum til mikillar ánægju.
Eru þessir fuglar mjög gæfir og
góðir í umgengni við alla sem
koma til að gefa þeim, og að
því leyti mjög ólíkir íslenzku
álftahjónunum sem gerðu sér
hreiður í Þorfinnshólmanum
fyrir nokkrum árurn, og kornu
þá út á tjörnina með 6 unga
eins og þær þýzku gerðu núna.
Vonandi tekst uppeldið vel hjá
álftahjónunum að þessu sinni,
og má þá búast við því þegar
tímar liða, að þær þýzku hitti
fyrir sér íslending á friðsfélli
heiðartjörn og að þarna géti
orðið kynblöndun sem fæðir af
sér ný afbrigði í fuglaríkinu.
Svo eru það hinar gömlú
Tjai'nai'endur sem halda sig
mest á heimatjörninni og ei'u nú
byi'jaðar að koma með unga
sína þangað, í gegnurn allar
þrautir og þrengingar sem það
hefur kostað. Fyrir þær hefur
ekkert vei’ið gert af því sem eg
hefi verið að biðja um. Eg
hefi beðið urn göngubi'ýr fyrir
litlu ungana við Tjai'nai’götuna,
þar hafa vexáð settar mjóar fjal-
ir fyrir fugla til að setjast á.
Eg hefi beðið urn fjórar þúfúr
úr túnþökum í sefið í syori
tjörninni, fyrir ungamæður til
að hvílast á, þökui'nar hafa ékki
fengist, og er mér það lítt skilj-
anlegt. Mennirnir þeir, sém
þai'na ráða vinnubi'ögðum virð-
ast engan áhuga hafa á því, að
gera neitt fyrir fuglana, néiha
síður sé, en við sem viljum
nokkuð fyrir þá gera, álítum að
það eigi að haldast í héndúr, að
um leið og nauðsynlegar um-
bætur eru gerðar á bökkum
Tjarnarinnar, að þá sé og séð
fyrir því að fuglalíf geti haldist
þar ekki síður en vei'ið héfur
— og þetta sjónarmið á að ráða
þai-na í framtíðinni.
Kjartan Ólafsson.
Sjómannakonur
senda öllum þeim hjartarileg-
ustu þakkir, sem á einn eða
annan hátt lögðu lið við
kaffisöluna í Sjálfstæðishús-
inu á Sjómannadaginn. Allur
ágóði af kaffisölunni rennur
til kaupa á jólagjöfum handa
vistfólki í Hrafnistu, dvalar*
heimili aldraðra sjómanna.
sjá má á greinal’gerð fyrir út-
gáfu Blöndals orðabókar. Hitt
er einkennilegra, að orðabók
Háskólans skuli ekki þekkja
það, þar sem að nýju hafa verið
orðteknar íslenzkar bækur og
rit fram til 1870.
Og svo er máö'ur, sem veiti
ekki þetta, gerður liæstaréttar-
dómari um íslenzkar bókiriennt-
ir og listir. Fær hann ekki laun
næst?!
Reykjavik, 131-júní 1960.
Stefán Rafn.