Tölvumál - 01.12.1983, Blaðsíða 12

12
ORÐIÐ E R LAUST
AÐ S3A EKKI ÖT FYRIR NEF SÉR
Ásmundur Brekkan, yfirlæknir, ritar skemmtilega myndskreytta grein
um dagsetninga- staðalinn, IST 8, í 7. tölublað Tölvumála 1982
(bls. 7-8) og finnur honum flest til foráttu. Nú er það svo að
sitt sýnist hverjum, og er skemmst frá því að segja að ekki get
ég tekið undir orð Asmundar, sem er aftur ósammála öttari
Kjartanssyni (Tölvumál, 7. árg., 6. tbl., 1982-08, bls 7), að eigin
sögn. Raunar er vandséð hverju Ásmundur er ósammála í grein
Öttars, því í henni er ekki tekin afstaða með eða á móti IST 8.
Hins vegar tekur Asmundur mjög ótvíræða afstöðu, og verður nú að
henni vikið.
(
Skoðun Asmundar er sú að forsendur þær, sem IST 8 byggir tilveru
sína á, séu óljósar, að ritháttur dagsetninga samkvæmt staðlinum
samræmist ekki almennum rithætti í landinu og að rithátturinn
ár-mánuður-dagur (IST 8) sé öfug röð.
Ritun dagsetninga samkvæmt IST 8 byggir einmitt tilveru sína á mjög
augljósum forsendum og samræmist ágætlega almennum rithætti í
landinu. Þess vegna er rithátturinn ár-mánuður-dagur rétt röð. Þá
er þess að geta að staðlar eru ekki lögboðnir hér á landi, eins og
Asmundur virðist halda.
Islendingar hafa um langt skeið ástundað talnaritun, þar sem gildi
hvers tölustafs í tölu minnkar frá vinstri til hægri. Sem dæmi má
taka töluna 123; 1 hefur hæsta gildið og táknar 1 x 100 (eitt
hundrað), en 3 hefur aftur á móti lægsta gildið og táknar 3 x 1
(þrjár einingar). Fleiri daemi má nefna. Hnattstaða er, eins og
flestir vita, gefin upp í gráðum, mínútum og sekúndum.
Fjárupphæðir eru tilgreindar í krónum og aurum, en ekki öfugt. Þá
er tímasetning, innan sólarhrings, skráð í klukkustundum, mínútuir(
og sekúndum (og sekúndubrotum, ef því er að skipta), hvort sem
notuð er 12 eða 24 klst viðmiðun (t.d. 1:54 eða 13:54). I öllum
þessum tilvikum gildir sama reglan: fyrst er tilgreind stærsta
einingin og sú minnsta síðast, eða, eins og áður sagði, stærð
eininga minnkar frá vinstri til hægri. Ritun dagsetninga samkvæmt
IST 8 fylgir nákvæmlega sömu reglu, þannig að um samræmi er að
ræða. Það er svo aftur annað mál hvort reglur eiga að gilda hér um
eða ekki, þó mörgum finnist eflaust að svo ætti að vera, enda
þægindi þess augljós. Mörgum gögnum er raðað í aldursröð og er þá
bæði þægilegt og eðlilegt að að fyrst sé leitað eftir hæsta gildi
og síðast eftir hinu lægsta. Ef starfsmaður Landsbókasafnsins væri
beðinn um að finna eintak af tilteknu dagblaði frá 11. maí 1926, þá
myndi hann vafalaust fyrst leita eftir ártali, síðan mánuði og loks
degi.