Vísir - 23.12.1963, Qupperneq 3

V1SIR . Mánudagur 23. desember 1963.
19
Rykfallnir rithöfundardraumar
verða ekki látnir í hreinsun
iii
gtöku sinnum skýtur upp
bókmenntalegum tilraunum
manna á ýmsum aldri, sem
hafa kannski lumað lengi á
handriti að bók og kveðja sér
ekki hijóðs, fyrr en þeir eiga
ekki annarra kosta völ — af
einhverjum ástæðum.
Lausnin heitir skáldsaga,
sem kom út iaust fyrir verk-
fallið. Höfundur er Ámi Jóns
son, amtbókavörður á Akur-
eyri, nafn, sem enginn hávaði
hefur verið í kringum. Þetta
er önnur bók hans, en kemur
sem nýlunda, eða svipað og
Lindu-súkkulaði, endurbætt
með nýrri formúlu.
Seint um kvöld í vikunni
sló spyrjandi á langh'nuþráð-
inn norður til Akureyrar og
bað Áma upp á gamlan vin-
skap að Ieysa úr nokkmm
spumingum, varðandi þessa
forvitnilegu nýju sögu hans.
Hahh var tregur til og ekki
ginkeyptur fyrir að láta bera
sig á torg.
„Hefurðu lengi fengizt við
skáldsagnagerð, Árni?“
„Ég hef skrifað tvær skáld-
sögur — — hvað er maður
lengi að skrifa skáldsögur? —
það er ekkert svar til við þvi.“
„Þú skrifaðir leikritið Hin
hvíta skelfing á menntaskólaár-
unum — hefurðu ekkert reynt
við leikrit síðan?"
„Ekki svo vitað sé.“
„Sumum finnst Reykjavik
ein veita skilyrði til að semja
nútímaskáldsögu (þar hringrás
samtímans og tónn aidarand-
ands) — hvað telur þú?“
„Ég veit það ekki, mér hefur
satt að segja aldrei dottið þetta
vandamál í hug. Ég hef alltaf
haldið, að „manneskjan" væri
viðfangsefni skáldsöguhöfund-
arins. „Und úberall gibt es
Menschen", var sagt í gamalli
sögu.“
„Þú hefur alltaf eða lengst af
verið búsettur á Akureyri —
þurfti ekki kjark og viljaþrek
til að setjast niður og skrifa
nútímaskáldsögu?"
„Auðvitað þarf ýmislegt til
að skrifa skáldsögu, þ.á.m. sjálf
sagt einhvern kjark, eitthvert
viljaþrek og kannski umfram
allt tíma, næði. Svo gæti manni
flogið í hug ýmsir aðrir smá-
munir, sem nauðsyn væri á, t.
d. hæfileikar. Ég er ekki að
halda því fram, að þetta allt
hafi verið til staðar í því til-
felli, sem hér um ræðir; en
mér hefur aldrei dottið í hug,
að þetta væri staðbundið í
nokkrum skilningi. Mér hefur
aldrei dottið í hug, að þessi
hæfni gæti ekki þrozkazt hjá
manni vestur á Isafirði, austur
á Eyrarbakka, jafnvel norður á
Akureyri. Hafa þeir Laxness og
Indriði ekki setið hér og skrif-
að?“
TjAÐ kom snöggvast klikk-
hljóð í símann, þegar bóka-
Hálf fimmtugur og enginn „avant-garde“-höfundur.
„Ég kysi fremur aö vera talinn til jarðborunardeildarinnar en flug-
málanna í íslenzkum bókmenntum“.
SÍIHTAL VID HÖFUND SKÁLDSÖGUNNAR, „LAUSN-
IN
I/
ÁRNA JÓNSSON, BÓKAVÖRÐ Á AKUREYRI
vörðurinn hafði mælt þessi orð.
En sambandið var ekki rofið
og því flaug þessi spurning
næst:
„Ætlarðu kannski að skrifa
aðra Winesburgh Ohio — eða
skrifarðu kannski ekki smásög-
ur?“
„Ég hef aldrei skrifað smá-
sögu, kann ekkert fyrir mér í
þeim efnum, og ég hef aldrei
skrifað staf, sem gæti bent til
áhuga á smábæjarlýsingu.
Hvers vegna dettur þér þá
Anderson í hug?“
Spyrjanda fanpst spurningin
um smábæjarlýsingu eðlileg, efn
ið svo nærtækt, að hann- skegg-
ræddi það ekki nánar, en vék
að öðru.
„Ertu ekki smeykur við dóma
bókmenntauppskafninganna í
höfuðborginni?"“
„Hvaða gæjar eru það? Þú
fyrirgefur nú, þó hálfgerður
sveitamaður norðan jökla spyrji
barnalega, en ég er ekki svo
fróður í náttúrusögu íslenzkra
bókmennta, að ég þekki þessa
merkilegu deilitegund, og það
óttast enginn það, sem hann
veit ekki, að sé til. Annars hef
ég aldrei fmyndað mér, að það
verði gert mikið veður út af
þessari sögu, hvorki til lofs né
lasts.“
„Hefurðu meira í smíðum?"
„Nei, alls ekki.“
„Svo að ritvélin skramlar
ekki hjá þér dagiega?"
„Kann ekki á ritvél."
„Bara á pelíkan-penna?“
„Blýant — ég held rithöf-
undar þurfi ekki að vopnast
öðru en blýanti og góðu strok-
leðri og af þessu tvennu er
strokleðrið öllu mikilvægara.
Ég mæli með Pelican Special 8,
þó þau séu nokkuð dýr, 5
krónur stykkið."
„Finnst þér sjóndeildarhring-
urinn nógu víður fyrir norðan?"
„Heiðin er falleg á sumrin
— það veiztu bezt sjálfur.
Annars er ég ekki viss um, að
ég skilji þessa spurningu. Víð-
sýni er dásamleg bæði á ís-
landi og Sálarlandinu, en hygg-
ur þú, að hún sé dygðin dygð-
anna í skáldsagnagerð? Ég hefði
haldið, að orkumagnið —
intensítetið — væri stórum
mikilvægara. Persónuleikarnir,
viðbrögð þeirra og þróun finnst
mér vera það, sem skiptir öllu
máli. Ég að minnsta kosti
mundi fremur kjósa að vera
talinn til jarðborunardeildarinn-
ar en flugmálanna í íslenzkum
bókmenntum.“
„Er nýja sagan þverskurðar-
mynd af samtíðarlífi?"
„Kannski skil ég ekki fylli-
lega spurninguna, en Lausnin
er ekki þverskurður af einu
'eða neinu, sízt einhverri al-
mennri samtíð. Ég er ekki einn
þeirra manna, sem „finna til í
stormum sinnar tíðar“. Ég
þekki engin örlög nema örlög
einstaklingsins, sem auðvitað
fléttast örlögum annarra ein-
staklinga, en aldrei neinni
heild.“
„Notarðu ákveðnar fyrir-
myndir úr lifinu að persónum
og atvikum í skáldsögum þín-
um?“
„Aldrei. Sagan er hreint hug-
arfóstur, bæði um persónur og
atburði, jafnvel sú Reykjavík,
sem fram kemur í bókinni er
tekin upp úr korti, sem ég stal
úr gamalli viðskiptaskrá fyrir
áratug. Ég rata nefnilpga ekki
um borgina."
„Leggurðu áherzlu á innra líf
sögupersónanna og hvernig þær
mæta úthverfu daglegs lífs?“
Framhald á bls. 30.

:;x

Gæðum PHILIPS-íækja er óþarft að lýsa, þau þékkja allir.
Fyrirliggjandi 5 mismunandi tegundir. Verð frá kr. Jl.492.00.
Mjög hagkvæmir greiðsluskilmálar.
Höfum loftnet einnig fyrirliggjandi, og önnumst uppsetningu þeirra.
Tökum upp í dag og næstu daga hin heimsþekktu
PHILITS sjónvarpstæki