Vísir - 15.02.1964, Qupperneq 9

i
Laugardagur 15.
»54.
Spjall við tófubana og
listmálara af Snæfells-
nesi: Þórð Halldórs-
son frá Dagverðará
„Það er leíðinlegt að þurfa að drepa tófuna, svona vlturt dýr“. (Myndin tekin 1 Búðahrauni sumarið
'57. Ljósm. stgr).
„Hvar geymdirðu listakon-
una?“
„Aðallega hjá Arnarstapa,
Hellnum og Lóndröngum".
„Það hefur ekki væst um
vinuna — kenndi hún þér
kúnstirnar?“
„Hún sagði mér það æðsta,
sem hægt er að læra í þessum
heimi“.
„Hvað var það?“
„Þú skalt mála beint frá
hjartanu og gefa dauðann og
djöfulinn í lærða og leika, og ef
þú heldur þessari reglu, geturðu
sýnt I Svíþjóð, hvenær sem er“.
„Hvatti hún þig til að mála?“
„Hún rétti mér liti og léreft
og pensla og sagði mér að
mála. „Þú getur málað", sagði
hún. Ég fór afsíðis og hófst
handa. Fyrsta myndin, sem ég
gerði, heitir „Ertu alveg dauð-
ur, mannfjandi?". Og þegar
hún sá hana, sagði hún „Mycket
bra“. Svo málaði ég tvær í við-
bót. Siguringi Hjörleifsson,
hörkugreindur maður, kennari
og listmálari, var um þessar
mundir líka staddur á þessum
slóðum. Við hann sagði sú
sænska: „Það er gott að kenna
Þórði — hann er ekki spilltur
af skólum". Siguringi gaf mér
að skilnaði litakassa, sem Ás-
grímur Jónsson hafði átt og
gefið honum, og auk þess
marga pensla. Léreft sendu
RCFACALDUR FRÁ ANNCSIHU
Á Snæfellsnesi trúir fólk á
drauga og forynjur, og undir
Jökli finnast kynlegir kvistar
meðal manna — þeir tala við
fjöllin og tófuna og hlusta á
hljóð náttúrunnar eins og Indí
ánar skynja þytinn í skógin-
um. Þegar rosabaugur sést
yfir jökulskallanum, vita þeir,
að óveðrið er í nánd — það
skellur á nesið eins og brimið
á ströndina.
Þórður Halldórsson frá Dag
verðará í Breiðavíkurhreppi er
einfari og karl f krapinu, mað
ur á engum eða öllum aldri,
sem hefur gei-t sér til dund-
urs í mörg ár að drepa tófur
þar um slóðir á milli þess sem
hann hefur verið togarasjó-
maður eða stundað skak frá
Hellnaplássi, hvemig sem
hefur viðrað.
í haust var Þórður kominn
suður í kyrrðina, setztur að
um r'.und í Hafnarfirði og tek-
inn viC að mála myndir. Þetta
spurðist meðal kunnugra. Hvað
kom til?
Hvers vegna var veðurbarinn
sæúlfnr og refal .ni kominn í
skjól allt í einu, búinn að inn-
rétta sér málaravinnustofu i
miðstöðvar-herbergi rétt við
kvennaklaustur (húsið, sem
hann býr í, er steinsnar frá
Jófríðarstöðum) og farinn að
fikta við pentskúf og liti, fyrst
hann hafði sloppið svo til ó-
drepinn úr háska fram að
þessu? Var hann búinn að
missa karlmennskuna? Höfðu
konur gert hann blauðan?
Þetta Ieitaði á hugann fyrir
nokkrum dög um á leið til
Breiðavíkurkappans.
TVTANNI var vfsað rakleitt til
hans, þar sem hann stóð
við trönu, með pensil í trant-
inum og hélt á paletti, klæddur
refagrárri peysu og duggara-
brókum og í tófuskinnsskóm
með djöfullegt glott á vör.
Myndir þöktu veggi. Á bak við
hann var fígúra máluð á asbest:
draugur, sem lýsti upp eins og
vafurlogi.
„Hvað ertu að gera, maður/
ertu að verða alveg vitlaus?“
„Ég et að mála, sérðu það
ekki?“
„Hvenær tókstu upp á þess-
um ósið?“
„I fyrrasumar var hringt I
mig sunnan úr Reykjavík, og
ég beðinn að greiða fyrir
sænskum kvenmanni, sem er
frægur í sínu landi“.
„Fórstu að mála út úr ástar-
sorg — nú fer maður að skilja".
„Ég mála af lífsgleði".
„Var gaman að hitta þá
sænsku?"
„Hún kom með rútunni, og
ég tók á mótii henni í jeppan-
um undir Felli fyrir ofan Stapa
og fór með hana út í Brimnes
og út að Svalþúfum".
„Hvað gerðuð þið?“
„Hún er listmálari,' og ég
leiðsagði og benti henni á
staði".
„Ekki annað ... Skildirðu
hana og skildi hún þig?“
„Blessaður góði, ég talaði
við hana eitt eða tvö orð í
ýmsum málum, sem ég lærði á
Garðari — annars skildi hún
allt, meira að segja bölv og
formælingar".
mér heiðurshjón úr Hafnarfirði,
og nú hafði ég fengið vopnin í
hendumar ...“
„Ögraði sú sænska þér til að
gera strandhögg í málaralist-
inni?“
„Við tilkomu hennar opnaðist
mér nýr heimur — og þó heim-
ur, sem ég hafði séð inni I ó-
byggðum og uppi á háfjöllum,
þegar ég hef legið á greni dægr-
um saman. Ég hef málað inni á
Jökli, þar sem vikursandur er
og jökullinn er að þiðna og jak-
arnir standa eftir á sandinum
... og þar hef ég ekkert með
rauðu nefinu, sem minnti á
mannskaðatungl.
„Ef þú horfir á fjall, þá talar
fjallið. Það talar sínu máli. Þú
sérð það á svip þess, hvað það
hugsar".
JVAGINN eftir var haldið í
dieselknúnum Landróver
Þórðar vestur á Snæfellsnes í
slydduhríð. Uppi á Mýrum,
þegar nesið fór að nálgast, fór
persónuleiki Þórðar að breytast
— það var ekki farið að
rökkva, og fjöllin sáust greini-
Frarrihald á bls. 13.
loftið að gera, sjáðu“, segir
hann og dregur fram mynd, I
brúnum, grágulum lit, svargrá-
um. Þrír ísjakar með ljósrák
fyrir ofan og rauður steinn I
forgrunni (snertipunktur í
myndinni). Það örlar fyrir
bleikri veru í miðjakanum.
'„Þetta hef ég séð svo oft",
segir Þórður, „hér er önnur,
sem heitir Ströndin. Fyrir-
myndin er af Snæfellsnesi —
haústmynd þaðan inni hjá
Vallnabjargi. Barðastrandar-
fjöllin í baksýn — hin eyðilega
strönd á annesi ...“
„Skynjarðu fyrst og fremst
eyðileika I islenzku landslagi?"
„Landið er lifandi, ekki dautt.
Komdu með mér á Snæfellsnes
á morgun. Ég þarf að hripa
upp fjögur mótiv þar, sem ég
þarf að vinna úr fyrir mál-
verkasýninguna, sem ég opna
I Bogasalnum 15. febrúar. Ég
skal sanna þér þetta. Fjöllin
geyma öll hljóðin úr náttúr-
unni, veðurhljóðin og annað,
inni I sér“.
Þórður dýfir nú penslinum of-
an í terpentínukrukku og raul-
ar:
Bergið harða hefur
þann heljarundramátt
í andans orkukasti
þó oft það segi fátt.
„Heyrirðu fjöllin tala, Þórð-
ur?“
Nú klóraði hann sér á eld-
Málverk eftir garpinn: Jökullinn seint á sumri. (Ljósm. Vísis, I. M.)