Vísir - 16.05.1964, Blaðsíða 7

/
V í SIR . Laugardagur 16. maí 1964.
B*
>f
^ Laugarásnum tekur rit-
höfundurinn sér daglega
göngu. Hann býr við Vestur-
brún. Á morgnana sést hann
oft koma hraðstígur eftir
brekkubrúninni austan við
skýskafana, sem tróna þar;
stundum er hann með hendur
fyrir aftan bak, og þegar
kaldara er í veðri en vana-
lega, gengur hann enn rösk-
legar. Hann birtist yfirleitt
aftur síðar um daginn á þess-
um sömu slóðum, einhvem
tíma á milli nóns og miðaft-
ans, og gengur þá þennan
sama hring - eftir Austur-
brún og Vesturbrún kringum
háhýsin — a. m. k. tvisvar
sinnum. Þama á hæðunum
er stundum misviðrasamt.
Gunnar Gunnarsson virðist
ekki Iáta það á sig fá. Það
viðrar heldur ekki ^illtaf vel
í mannlífi, sem hann dregur
upp mynd af í bókunum sín-
um. („Það er miklu minna af
Þarna eru klungur og klappir ... „Hér var ilmandi af úthaga áður fyrr“, sagði skáldið. Skýskafana bar gleiðgosalega við himin á
brún Laugarássins. (Ljósm. Vfsis: I. M.)
Skáldið horfír af Vesturbrún
kómedíu en tragedíu í þessu
lífi“, sagði hann, þegar harm-
skyn í verkum hans bar á
góma).
Rithöfundurinn var kominn
á ról, þegar tíðindamaðurinn
kvaddi dyra á húsi hans við
Dyngjuveg. Himinninn var
heiður, og snjórinn efst í Esj-
unni og Skarðsheiðinni geislaði
eins og kollur á hvítvoðungi.
Hús rithöfundarins var ofið
hljóðleik þennan bjarta morgun
— blóm frúarinnar, sem þöktu
stóra gluggann I arinherberginu
voru brosandi, og manntaflið á
fornu borði í borðstofunni var
eins og gáta þessara tíma, sem
við lifum á. Svartur virtist hafa
betur.
„Teflið þér, Gunnar?“
„Ég tefli stundum við sjálfan
mig — ég íhuga stundum tafl-
þrautir".
Manntafl eftir Stefan Zweig,
meistara harmsögunnar, virtist
birtast á skákborðinu. ...
„Fáið þér stundum hugmynd-
ir yðar, þegar þér teflið?"
„Það er ekki hægt að setja
reglu fyrir því, hvenær hug-
myndir koma — en það er ekki
sjaldan á nóttunni".
„Hvað gerið þér þá?“
„Ég hef hjá mér blokk og
krota niður“.
Hann vildi tala sem minnst
um verk, sem hann hefur í
smíðum — nóvellettu, ámóta
Tanga og Brimhendu, sem hann
hefur unnið að lengi.
Á arninum var lítill munur.
„Þetta er bandreiðsla móður
minnar sálugu“, sagði Gunnar
og tók vogina af múrsteininum.
Af öllum mununum, mörgum
dýrmætum, í salkynnunum
var rithöfundinum greinilega
hjartfólgnust þessi litla ullar-
bandsvog móður sinnar. Ein
fyrsta bók Gunnars var Móður-
minning, sem Oddur Björnsson
gaf út 1906 á Akureyri. Þá var
skáldið 17 ára, en móður sína
missti hann átta ára gamali, og
það hafði mikil áhrif á hann og
breytti lífi haps.
Jjegar út í sólskinið kom,
var haldio sem leið liggur
upp Dyngjuvr-g og þaðan eftir
Vesturbrún. Eörn voru að leik
í holtinu og á berangrinu fyrir
ofan háhýsin. Þarna eru mold-
•irbörð cg harðfcalar, kiungur
og klappir, og engu betra yíir
að fara en skotgrafir. Rithöf-
undurinn félist á að ganga
þessar torfærur ti! hátíðabrigða
og hafnaði allri aðstoð á versta
kaflanum — sums staðar þurfti
að stökkva yfir, en hann !ét sér
ekki verða skotaskuld úr ...
Það var auðséð, að hann naut
þess að hreyfa sig.
„Hér var ilmandi af úthaga
áður fyrr“, sagði Gunnar, „nú
er búið að róta þessu öllu til.
Þarna er vélin að verki og er
að sigra ...“
Skýskafana bar gleiðgosalega
viðf himin þarna efst á brún
Laugarássins.
„Finnst yður öld véianna
breyta viðhorfi til tímans?"
„Maður þarf ekki !engur að
fara til himnaríkis til þess að
einn dagur verði þúsund ár eða
þúsund ár verði einn dagur.
Tímaskyn manns er orðið eins
og teygjuband. Breyting á landi
og þjóð er svo gífurlega mikil
síðan eftir stríð, og breytingin
frá ungdómsárum mínum er
meiri en orð fái numið“.
„Finnst yður landið sjálft hafa
breytzt?"
„Maður þekkir ekki einu sinni
landið sitt — þar sem voru
grænir bæir í grænu túni þar
eru nú komnir 1 staðinn ferhyrn
ingar með valmaþaki".
„Hafa fjöllin líka breytzt?"
„Það breytir fjalli, þegar önn
ur byggð kemur að því en áður
var“.
„Hvað um íslenzka þjóð —
kannizt þér ekki lengur við hana
sem lslendinga?“
„Þjóðin er önnur, þótt hún ,-é
ekki beinlfnis framandi, og mér
finnst fólk ekki skynja hættuna
af vélamenningunni — dauðu
menningunni. Lifnaðarhættir
fólks eru orðnir svo óeð'.ilegir
— menn eru ekki skaptir til að
lifa í þessum vélaheimi.Það hlýt
ur að koma fram meiri breyting
á þróun f innra lffi þeirra, sem
búa í háu húsunum þarna,
en þeirra, sem vaxa upp
með náttúrunni. Menn eru komn
ir inn í býkúpu. Hvort þessara
húsa þarna telur íbúa á við
hrepp í gamla daga, en fólk f
þessum húsum vantar jörð til að
stíga á, jörð, sem það yrkir,
börnin í húsunum fá hvergi að
vera — þau vantar skepnurnar
og tengsl við náttúruna“.
Qbyggða svæðið lá að baki,
og Viðeyjarsundið kom í
fangið, spegilslétt í hvítalogn-
inu, og nú brá skáldið út af vana
sínum og gekk niður fyrir veg
í áttina að sjónum.
„Er mannkynið kannski að
fremja hægt sjálfsmorð?"
„Ég var að lesa bókina „The
Silent Spring“ eftir dr. Rachel
Carson. Þar ræðir höfundur
hættuna af öllum þessum eitur-
efnum, sem menn eru að strá
yfir jörðina, ýmist úr flugvél-
um eða með hjálp annarra vél-
kosta, f margvíslegum tilgangi
svo sem eins og að eyða skor-
dýrum og illgresi; þetta orkar tví
mælis. Jarðvegurinn er víða svo
eitraður á jarðarkringlunni af
þessum völdum, að ýmislegt,
sem við neytum, er sósað af
þessum óþverra og síast inn í
okkur. Þarna er tæknin að verki
sem annars staðar. Og sumt líf
á jörðunni verður þessu að bráð.
Nú sjást ekki annaðenhræfuglar
í garðinum mfnum — hinir eru
flognir — þó vil ég ekki á!asa
blessuðum hrafninum. Og víða
í heiminum fljóta árnar fram
með dauðan iax og silung —
þarna er græðgi mannanna um
að kenna".
Við vorum komnir niður að
voginum og gengum nú eftir
fjörunum. Gunnar tók af sér
hattinn og fór úr kápunni.
Hann skrifaði eitt sinn bókina
„Strönd lífsins". Söguhetjan
komst að þeirri niðurstöðu, að
guð sé ekki til, heldur aðeins
lífið, strönd lífsins, sem allir
brjóta skip sitt við fyrr eða
síðar.
„Hafið þér enn svipað sjón-
armið í huga og kemur fram í
„Strönd lífsins?"
„Viðhorf séra Sturlu var
aldrei fyllilega mitt. Sagan, eins
og hún var byggð, hlaut að leiða
til slíkra ályktana. Annars hafa
viðhorf mín f mörgum málum
breytzt og líklega í engu eða
fáu eins algerlega og á sviði
alheimsskynjunarinnar, ef svo
mætti að orði kveða. Ég ber
fullt traust til tilverunnar og
afla þeirra, er að baki búa.
Mannkyn hefur fengið að náð-
argjöf möguleika til að sigra
eða falla. Otkoman virðist mér
því miður tvísýn, en ef illa fer,
er varla hægt að skella skuld-
inni á skaparann — hún er
heimafengin". — s t g r.
-k
kgöngu með Gunnari Gunnarssyni