Vísir - 01.10.1964, Blaðsíða 8

V í SIR . Fimmtudagur 1. október 1&64.
8
VISIR
Útgetandi: Blaðaútgáfan VlSIR
Ritstjóri: Gunnar G. Schram
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjórar: Þorsteinn Ó. Thorarensen
Björgvin Guðmundssor
Rttstjórnarskrifstofur Laugaveg: 178
Auglfsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Áskriftargjald er 80 kr á mánuði
f lausasölu 5 kr eint - Sími 11660 (5 linur)
Prentsmiðja Visis - Edda h.t
Danir og handritin
Pram til þessa höfum við íslendingar talið tryggt að
hin gömlu íslenzku handrit sem varðveitt eru í Áma-
safni myndu senn hverfa heim til átthaganna. Grund-
völlur þeirrar vissu var samþykkt danska þjóðþingsins
1961 er yfirgnæfandi meirihluti þess ákvað að skila
hessum fornu þjóðardýrgripum íslendinga. Nokkuð
babb kom þó strax í bátinn. Fyrir áeggjan nokkurra
danskra málvísindamanna neytti þriðjungur þing-
manna ákvæðis í dönsku stjórnarskránni um eignar-
nám og fóru fram á, að málið væri látið koma fyrir
næsta nýkjörið þing til annarrar samþykktar. Danska
stjómin var þeirrar skoðunar, að ekki væri um eignar-
nám að ræða þótt handritin væru flutt úr Ámasafni
lieim til íslands. Hún ákvað þó engu að síður að verða
við tilmælunum. Nú kemur málið aftur fyrir þing þann
7 október. Ugglaust verður handritafmmvarpið þar
aftur samþykkt með miklum meirihluta og væntan-
!tga breytingalaust. Mun Krag forsætisráðheira lýsa
/fir fullum vilja stjómarinnar á að afhenda handritin
í væntanlegri stefnuskráryfirlýsingu 6. október, eins
og sendiherra íslands í Kaupmannahöfn skýrði frá í
viðtali hér ’í blaðinu í gær.
\fstaða stjómar Ámasafns vekur ekki furðu, þótt
hún sé mjög ámælisverð. Stjómin hefir jafnan barizt
af alefli gegn þessu mikla réttlætismáli. Þrautalending
acnnar virðist nú vera að höfða mál til þess að hindra
afhendinguna, á þeim grundvelli að hún sé stjómar-
skrárbrot og eignarréttur Árnasafns óvefengjanlegur.
Gnn er ekki vitað hvort stjórn safnsins leggur út í
síika ósvinnu, en hætta er á, að slíkur málarekstur gæti
afið afhendinguna. íslendingar gleðjast yfir skilningi
aiikils meirihluta danska þingsins í handritamálinu,
afnframt því sem þeir fordæma hina rykföllnu fræði-
nenn í stjórn Árnasafns og skort þeirra á sjálfsagðri
éttlætiskennd.
Menntaskólanámið
\ferkur sænskur uppeldisfræðingur hélt í gær fyrir-
iestur í Háskólanum um breytingar á menntaskóla-
íámi í Evrópu. Það var tímabær fyrirlestur. Við íslend-
ngar þurfum að gjörbreyta okkar menntaskólanámi.
Það verður að stytta um a. m. k.. eitt ár, koma verður
á valfrelsi nemenda í kennslugreinum, gera námið
niiklu raunhæfara og sníða það eftir breyttum þjóð-
félagsástæðum. Verklegu kennsluna þarf að auka að
niklum mun í raunvísindagreinum. Það er grundvöllur
æss að menntun þjóðarinnar verði bætt og aukin og
j tæknibylting sem nú er orðin almannaeign í Evrópu.
ra' bætt hér lifskjönn og aukið tekjur þjóðarinnar.
Audrey Hepburn, James Garner og Shirley Mac Laint.
TÓNABÍO:
RÓGBURÐUR
kvik .
mynair
"fkvik f
kvik
myndir
kvik kvik jBjggJj kvik
mynd i r BgHfjjlli["y ndi r &3myndir
Leikstjórn: William Wyler.
Aöalhlutverk: Audrey Hepburn,
Shirley Mac Laine, Karen Balk-
in, James Garner.
Tónabíó sýnir um þessar
mundir athyglisverða kvikinynd,
gerða eftir víðkunnu, bandarisku
leikriti, „The Childrens Hour“,
en á íslenzku hefur hún hlotið
heitið „Rógburður". Leikstjórn-
ina hefur William Wyler með
höndum, og þarf varla að kynna
hann íslenzkum kvikmyndaunn
endum, eða hver man ekki
„Beztu ár ævinnar“, „Frú Min
ever“, „Roman Holiday". „Víð
áttan mikla“ og „Ben Hur“.
Þao þótti nokkuð hamla því
að leikhús tækju „The Childrens
Hour ‘ til sýninga, að tíu til tólf
ára telpu þurfti til að leika eitt
aðalhlutverkið, Mary Tilford, en
það hlutverk var þannig vaxið,
að telpa sú þurfti að vera gædd
meiri leiklistarhæfileikum og
hafa öðlazt meiri kunnáttu en
svo, að hún yrði gripin upp úr
hlaðinu. í kvikmyndinni fer Kar
en Balkin með það hlutverk. Að
vísu veit ég ekki aldur hennar,
en á tjaldinu virðist hún ekki
eldri en höfundur ætlast til —
og leikur hennar er með ágæt
um, einkum eru svipbrigðin frá
bær. I hin tvö aðalkvenhlut
verkin er vel til valsins vandað.
Þau eru í höndum Audrey Hep
burn og Shirley Mac Laine, sem
báðar gera þeim þau skil, sem
vænta má af svo snjöllum og
reyndum leikkonum, og þó að
hlutverk Shirley Mac Laine sé
að vissu leyti vanþakklátara en
Audrey Hepburn, mega menn
ekki láta það villa sér sýn og
skella skuldinni á hana eða leik
stjórann. Aftur á móti er leikur
James Garner ekki nema í meðal
lagi og veitir hlutverkið þó tæki
færi til nokkurra tilþrifa. Þá
mun og flestum minnisstæður
leikur Fay Bainter I hlutverki
ömmunnar, frú Tilford.
Kannski má deila um leik-
stjórn Wylers, — að kvikmynd-
in beri um of svip af sýningu
leikritsins á sviði. Að vísu er
leikstjóranum alltaf meiri vandi
á höndum en venjulega, þegar
kvikmyndir eru gerðar eftir leik
sviðsverkum, en áreiðanlega hef
ur Wyler vitað hvað hann gerði,
er hann lét kvikmyndina taka á
sig nokkurn leiksviðsblæ. Það
kemur vel heim við hina hljóð-
látu og yfirlætislausu túlkun
leikendanna á hinum innri átök
um, einkum þó leik þeirra kenn-
aranna, Audrey og Shirleyar,
sem sett hafa á stofn telpnaskól
Prófessor Svend Frederiksen
frá Washington flytur fyrir-
lestra í Háskólanum föstudag 2.
okt. kl. 5.30 e. h. og laugardag
3. okt. kl. 2 e. h. um líf og trú-
arhugmyndir Eskimóa.
Prófessor Frederiksen er
fæduur í Holstensborg í Græn-
landi af dönsku foreldri. Hann
stundaði nám í Kaupmannahöfn
og var um árabil ráðunautur
ann, en verða fyrir þvf að einn
af nemendunum kemur því orði
á þær, að þær séu lesbiskar og
gereyðileggur þannig óafturkall
anlega framtíð þeirra. Okkur
kann að virðast endalok letk-
ritsins og kvikmyndarinnar helzt
til melodramatisk, en við verft-
um að gæta þess, að hún gerist
I því umhveifi, þar sem litlð er
á slíkt jafnvel enn alvarlegri
augum en hér á Norðuriöndum.
Og þó að sumum kunni að virð-
ast það djarft af höfundi, er
hann lætur orðróminn hafá þeu
áhrif á aðra keimslukomma, þá
er Shirley leikur, að hún far að
trúa honum sjálf og verður grip
in slíkri sektarkennd, að hún
sviptir sjálfa sig Iífi, þá nnm
sú dirfska fyllilega standast sál
fræðflegt mat - og vlst er um
það, að Shiriey Mac Laine gerir
það atriði sannfærandi með nær
færni sinni og djúpum skilningi
á hlutverkinu.
Að undanfömu hefur verið
fullt hús á hverri sýnmgu á þess
ari kvikmynd, og sannar það, að
ekki er vonlaust með öllu að
bjóða reykvlskum kvikmynda-
húsagestum góðar og vandaðar
kvikmyndir, sem hafa annað og
meira til síns gildis en það, sem
skynjað verður og skilið í sömu
andrá og atriðin gerast á tjald-
inu Og sérhver sá, sem hefur
löngun til að sjá góða og vel
leikna kvikmynd, ætti ekki að
láta undir höfuð leggjast að sjá
„Rógburð“, nýjustu kvikmynd
snillingsins Williams Wyler.
Ig-
dönsku ríkisbókasafnanna. Síð-
an 1948 hefir hann verið próf-
essor í Bandaríkjunum, m. a.
við Georgetown University.
Prófessor Frederiksen hefir
ferðazt mikið um Alaska, Kan-
ada og Grænland og safnað
heimildum um llf og háttu Eski
móa.
Fyrirlestrarnir verða fluttir á
ensku, og er öllum heimfll að-
gangur.
HÁSKÓLAFYR-
IRLESTRAR