Vísir - 21.10.1964, Qupperneq 9

V í S í R . Miðvikudagur 21. október 1964,
9
Fœr nú fram ólœsilegt letur
í gömlum íslenzkum handritum
Hér hengir hann upp bleyjuþvottinn sinn. ^
Samtal við Arne
IVIan-Nielsen
Ijósmyndara
Arnasafns
J innsta klefa inn af Árnasafni
situr hinn danski ljósmynd-
ari, Arne Man-Nielsen við tæki
sín, kveikir á kvartsiömpum sín
um og kannar hvort hann geti
fengið fram ósýnilegt letur með
útfjólubiáum geislum kvarts-ljós
bogans. Þetta er þreytandi verk,
hann verður rauður og þrútinn
um augun af því að rýna í þessa
galdrageisla. En það er alveg
óþarfi fyrir hann að fara suður
i sólina á Mallorka, þvi að
kvartslampi hans er í rauninni
ein tegundin af háfjallasól.
Hann er a'Itaf brúnn eins og
Tarzan sunnan úr Afriku.
Til þess að komast inn í Ijós-
myndadeild safnsins verður
fyrst að fara í gegnum lestrar-
salinn, síðan í. gegnum innra
herbergi, þar sem nokkrir dansk
ir málfræðingar, semjendur forn
íslenzkrar “ bðkar, sitja og
hafa aðsetur í. Loksins þar fyrir
innan kemur klefi Ijósmyndar-
ans, og hann þarf alltaf að vera
á ferðinni, þó það kunni að
raska ró háspekilegra vísinda-
manna, fram og aftur fer hann
gegnum orðabók og lestrarsal.
bó það væri ekki til annars en
að anda að sér hreinu lofti eða
sjá undir beran himin og hvíla
augun, því að klefinn hans er
gluggalaus kompa. Próvíantgarð
urinn í Kaupmannahöfn
ekki byggður upphaflega fvrir
nýtlzku tæknide'ild heldur til að
geyma kaðla og segl danskra
freigáta í styrjöldum við Svía
Jjegar ég sit frammi í lestrar-
salnum hjá Stefáni Karlssyni
tek ég eftir þessum knálega
manni, sem alltaf er á gangi
fram og aftur i vesti og rauð-
köflóttri vinnuskyrtu, með erm-
arnar brettar upp fyrir olnboga
Ég spyr, hver sá maður sé, sem
gerir s'ig ’o heimakominn á
lestrarsal og fæ þau svör, að
þetta sé Ijósmyndari stofnunar-
innar.
— Jæja svo þetta er ljósmynd
arinn, einn af þessum galdra-
körlum, sem hafa til að bera þá
tæknikunnáttu, sem Danir segja,
að íslendingar geti aldrei lært
Ég spyr, hvort ég megi koma
í heimsókn í bækistöðvar galdra
mannsins. Það leyfi er auð-
fengið. Man-Nielsen vfsar mér
að ganga í gegnum orðabókina
— alla leið gegnum A til Ö —
og inn í klefa sinn,
JJann reynist síður en svo
vera rc'.tt galdrakarlslegur.
Þetta er ákaflega hæverskur og
rólegur maður. Ég spyr, hvern-
ig hann hafi valizt f þetta starf,
— kannski hafi hann einhvern-
tíma verið blaðaljósmyndari?
— Nei, ég hef aldrei unnið
við blöð. Ég var starfsmaður
rannsóknarlögreglunnar. Vann
þar í tæknideildinni, við ljós-
myndun á fingraförum og verks
ummerkjum glæpamanna. Svo
kom stórmál upp hjá lögregl-
unni, það var, eiturlyfja og
skjalafölsunarmál. Þetta var
heill hringur glæpamanna, sem
útvegaði sér lyfseðla hjá lækn-
um fyrir einföldum meðölum,
hóstasaft og öðru slíku. En síð-
an tóku þeir lyfseðlana. máðu
út það sem á þeim stóð með
efnafræðilegum aðferðum og
skrifuðu í staðinn resept upp á
morfín og önnur eiturlyf.
Lyfseðlarnir komu svo til lög-
reglunnar til rannsóknar og var
mér þá falið að reyna að finna
út, hvað á þeim hefði staðið
upphaflega. Það var hægt með
útfjólublárri myndatöku, i þess-
um geislum kom skýrt í ljós,
hvað áður hafði staðið á blað-
inu.
— Qg þér hafið sótt um ljós-
myndarastöðuna við Árna
safn?
— Nei, þetta atvikaðist þann
ig, að blöðin birtu myndir af
lyfseðlunum og sást á þeim skýrt
hin leyr. ’.a skrift. Prófessor Jón
Helgason, forstöðumaður Árna-
safns las greinarnar og skoðaði
myndirnar í blöðunum og nokkr
um dögum síðar, kom hann upp
í bækistöðvar rannsóknarlögregl
unnar og fékk að tala við mig.
Hann spurði hvort ég vildi
reyna að Ijósmynda gömul Is-
Ienzk skinnhandrit og sjá hvort
ég gæti kannski töfrað fram
eitthvað af ósýnilegu margra
alda gömlu letri. Ég sagði, að
ég hefði aldrei Ijósmyndað göm
Á borðinu liggja gömul skinn-
-^nandrit og filmupakkar með
þýzka vörumerkinu Mimosa, en
hins vegar veitti ép því athygli,
að þarna er ekki að sjá neitt
það sem venjulega fylgir mynda
framköllun og stækkunum, og
ég spyr hvemig á því standi.
— Það er vegna þess, að ég
Vinn allar myndir heima hjá
mér. Hérna vinn ég aðeins film
urnar, fer síðan heim með þær
og stækka myndimar i ljós-
myndaklefa, sem ég hef I íbúð-
inni heima.
— En eruð þér ekki fastur
starfsmaður safnsins?
— Jú, ég er eiginlega bæði,
fastur starfsmaður og „free
lance“ að hluta.
— A ð hvaða verkefnum eruð
þér nú að vinna?
— Það er handritið A. M.
octavio 76. Auk þess er ég að
taka myndir á ákveðinni hand-
ritasíðu fyrir prófessor Hrein
Bened'iktsson f Reykjavík og á-
kveðna hluti fyrir dr. Róbert A.
Ottóson og dr. Selmu Jónsdótt-
ur bæði í Reykjavík. Ég kann
ekki við sem tæknimaður að
upplýsa hvað það er, sem ég er
Framh. á bls. 10.
Arne Man Nielsen að Ijósmyndatöku við kvartsljós (ljósmyndirnar tók greinarhöfundur).
ul skinnhandrit, en ég skyldi
reyna. Þetta var einmitt upp úr
1957, þegar safnið hafði fengið
auknar fjárveitingar.
— Og hvernig tókst til?
—Það varð strax góður á-
rangur af því.
— IJvort teljið þér, að sé
1 betra fyrir vísindamenn-
ina að hafa frumhandritin eða
ljósmyndina við hendina við
rannsóknir sínar?
— Ég get ekki talað fyrir
vísindamennina. En Ijósmyndin
sýnir oft meira og er mjög oft
miklu skýrari en handritið.
Kannski er bezt að hafa bæði
við hendina.
Man-Nielsen sýnir mér nú
tæki sfn og ég kemst að því
að þetta eru engin sérstök
galdratæki, sem ekki er auðvelt
að fá hvar sem er í hinum
menntaða heimi. Það eru tvö eft
irtökuborð, annað er fyrir fótó-
statkopíur með venjulegri ljós-
myndavél yfir, hitt er fyrir ná-
kvæmari ljósmyndatökur, yfir
því er bandarísk loftljósmynda-
vél úr síðustu heimsstyrjöld og
tveir lampar með háfjallasólum.
Þriðja ljósmyndavélin er hinum
megin í herberginu, það er stór
harmoniku-ljósmyndavél iík og
prentmyndagerðir uppi á Islandi
nota við eft'irtökur sínar. Á
hana eru teknar stórar Ijósmynd
ir til notkunar við facsimil-út-
gáfu Munksgaards af fslenzkum
handritum. Stórt vinnuborð er
á miðju gólfi og yfir þvert her-
bergið hanga þvottasnúrur, þar
sem Man-Nielsen hengir bleyju
þvott sinn upp, stórar filmur,
sem hann er að þurka.
Byrjaði sem Ijósmyndari
í glæpadeild lögreglunnar