Vísir - 09.11.1964, Qupperneq 9

V1 S I R . Mánudagur 9. nóvember 1964.
SAMTAL VIÐ FRÚ VIGDISI BJÖRNS-
7^ DÓTTUR, SEM HEFUR STUNDAÐ
NÁM 1 HANDRITAVIÐGERÐUM HJÁ FRÆG-
UM BREZKUM SÉRFRÆÐINGUM.

Starfið hennar er svo
nýtt af nálinni, að ekki
er einu sinni búið að
finna nafn á það enn.
Danir eiga sína ómiss-
andi Birgitte Dall, og ef
til vill á frú Vigdís
Björnsdóttir eftir að
verða jafnómissandi hér
á landi og starfssystir
hennar í Danmörku. Svo
mikið er víst, að hún hef-
ur lært handritaviðgerð-
ir hjá frægum sérfræð-
ingum í Bretlandi og er
nú tekin við embætti hjá
Þjóðskjalasafninu, þar
sem verið er að innrétta
handa henni viðgerða-
stofu með öllum nauð-
synlegum tækjum.
„Ég hef vefið að útvega þau
allt síðastliðið ár“, segir hún.
„Sum þarf að útbúa sérstak-
lega, önnur eru fáanleg tilbúin.
Ég hlakka mikið til að fá stof-
una og geta byrjað að vinna
fyrir alvöru".
„Er þetta skemmt'ilegt starf?“
„Það finnst mér. Ég er mjög
fólk, en ekkert þar fram yfir,
og sumum er illa við að kenna
utanaðkomandi manneskjum
leyndarmál I sambandi við að-
ferðir og efnablöndur. En ég
var heppin — Eiríkur Benedikz
sendiráðunautur útvegaði mér
kennara í London eða réttara
sagt utan við London, Roger
Powell og Peter Waters.
Powell er afar snjall bókbind-
ari, listamaður á heimsmæli-
kvarða i sínu fagi og mjög vel
metinn. Hann er farinn að eld-
ast, kominn undir sjötugt, en
merkilega unglegur. Peter
Waters er yngri maður, en þeir
vinna saman að handritaviðgerð
um, og það var ómetanlegt að
fá að læra undir handleiðslu
slíkra snillinga"
„ILTvað varstu lengi í Bret-
11 landi?“
„Aðeins fjóra mánuði, en ég
fékk lítil tækifæri til að sitja
auðum höndum, vann frá kl.9—7
á hverjum degi nema 9—1 á
laugardögum. Ég þurfti líka að
læra bókband; það var þáttur
í náminu“.
„Hvaða handrit gerðirðu við
á þessum tíma?“
„Það voru aðallega pappírs-
handrit héðan af Þjóðskjala-
safninu, sem ég fékk að taka
með mér — gamlar bækur og
skjöl, handbækur presta frá 17.
öld. Vídalínspostilla, kópíubæk-
ur o.s.frv. Svo var ég látin gera
við ýmsar bækur frá háskólan-
Frú Vigdís með eitt af verkefnum sínum, kópíubók yfir gömul ís-
lenzk skjöl. (Mynd: IM).
HLAÐAR AF HANDRIT-
UM BÍÐA VIÐGERÐAR
ánægð að hafa fengið tækifæri
til að kynna mér þetta“.
„ JJvemig stóð á, að þú skyld-
ir fara að læra handrita-
viðgerðir?"
„Ja, það var Kvenstúdentafé-
lag íslands, sem beitti sér fyrir
því, að einhver hér á landi færi
að læra þetta, áður en við fengj-
um hin iangþráðu handrit aftur
frá Danmörku. Ég sá auglýs-
ingu frá þeim um styrk til að
læra handritaViðgerðir og sótti
strax um, því að mér leizt vel
á hugmyndina. Og það fór svo,
að ég varð fyrir valinu"
„Hafðirðu nokkuð fengizt
við slíkt áður?“
„Ekki við handritaviðgerðir,
nei, en ég hef verið handa-
vinnukennari yfir tuttugu ár,
svo að ég er ekki óvön að
handleika pappír og ýmis önn-
ur efni“.
„TJvers vegna fórstu til Bret-
1 lands að Iæra?“
„Meðal annars vegna þess að
þar eru margir beztu sérfræð-
ingarnir á þessu sviði, Það er
enginn hægðarleikur að kom-
ast £ nám eins og handritavið-
gerðir; söfnin þjálfa sitt eigið
um í Aberdeen og nokkur
skinnhandritin inn á milli".
„JJvernig fara svona viðgerð-
ir fram? Hvað gerirðu
fyrst af öllu, þegar þú færð
gamalt handrit til meðferðar?"
„Ja, fyrst af öllu er að bursta
af þvf rykið, slétta úr hunds-
eyrum og þvíumlfkt. Næst
fletti ég því vandlega í gegn
til að sjá, hvað vantar, hvað
er rifið o.s.frv. Ef það er mjög
fúið, legg ég það í bleyti f Ifm-
vatn eða leysi nælonduft upp
í spíritus og ber síðan á hvert
blað með pensli, svo að það
verði seigara og hægt að eiga
við það, án þess að það detti f
sundur. Það er líka þýðingar-
mikið, að pappfrinn sé ekki ot
súr; ég hef sérstakan mæli til
að athuga sýrustig hans,
og sé það of hátt, er
hann lagður bleyti í vissa
efnablöndu. Næsta stigið er
að hengja hann til þerris og
finna pappírsarkir af sömu
gerð, oft handunninn pappír,
sem er sjaldfundinn, og fella
handritapappírinn að þeim. Þá
er límdur linsupappír yfir, sér-
staklega límbórinn, eða öllu
heldur bræddur á handritið
með lóðbolta, sem er eins og
hálfgert straujárn, og síðan
heitri pressu. Svo er skorið
utan af og loks bundið inn.
Það er fyrst þegar búið er að
ganga svona frá handritunum,
að óhætt er að láta þau í hend-
urnar á þeim sem vilja rann-
saka þau, því að áður eru þau
svo viðkvæm og fúin, að þau
myndu bara eyðileggjast, ef
þau væru handfjötluð mikið,
hversu varlega sem farið væri,
og eyðilagt handrit er glatað
að eilífu. Auk annars er þessi
aðferð einkar góð að því leyti,
að vilji maður leysa þetta allt
aftur hvað frá. öðru, þarf ekki
annað en að leggja það f
spritt“.
„Þetta hlýtur að krefjast mik
illar þolinmæði?“
„Já, það má kannske segja,
en um leið er það fjölbreytt og
skemmtilegt starf“.
„Jjú hefur unnið mest við
pappírshandrit — mynd-
irðu þurfa að læra meira til að
geta tekið að þér viðgerðir á
skinnhandritum?“
„Ja, einhverja tilsögn myndi
ég þurfa að fá til viðbótar, og
ég veit, að kennararnir mínir
eru fúsir að veita mér hana.
Meðan ég var í Bretlandi, fór
Powell með mig á rannsóknar-
stofu British Museum, þar sem
mér var mjög vel tekið, og ég
fékk að heyra, að fslendingum
væri velkomið að leita þangað
um aðstoð og leiðbeiningar hve
nær sem væri. Það er alls ekki
neitt smáræði að eiga þess kost
að fá ráðleggingar hjá British
Museum, en þarna voru allir
einstaklega v'insamlegir".
„JJvað er langt siðan þú
komst heim?“
„Eitt ár, sem hefur mest-
megnis farið í undirbúning og
útvegun nauðsynlegra tækja.
Eftir að ég var búin að læra
hjá Powell, gekk ég í félags-
skap, sem heitir ,The Internat-
ional Institute for Conservation
of Historic and Artistic Values'
og gefur út tímarit á ensku og
frönsku um hreinsun og við-
hald listmuna og handrita og
segir frá nýjum og viðurkennd-
um aðferðum, þannig að með-
limirnir geti jafnan fylgzt með
öllum nýjungum í sérgrein
sinni. Þar að aukj eru haldnar
ráðstefnur með reglulegu milli-
bili, fyrirlestrar fluttir og
kynntar nýjustu aðferðir. 52
þjóðir eiga meðlimi í þessum
félagsskap, og það er mjög gott
að vera í tengslum við hann,
þegar maður þarf að fylgjast
með þvf sem verið er að gera
víða um heim á þessu sviði.
Og auðvitað er það með hand-
ritaviðgerðir eins og flest ann-
að, að maður getur verið að
læra þær alla ævi og auka við
reynslu sina“.
„En er ekki ógrynnj af hand-
ritum, sem gera þarf við? Verð-
urðu ekki að fá aðstoðarfólk
til að anna þessu?“
„Jú, það er gífurlega mikið,
sem liggur fyrir, og ég er sett
f þessa stöðu til að sjá um
handritaviðgerðir fyrir þrjár
stofnanir: Þjóðskjalasafnið,
Landsbókasafnið og Handrita-
stofnunina. Það segir sig sjálft,
að ein manneskja getur ekki
komizt yfir nema takmarkaðan
hluta þess sem gera þarf,' en
þó að ég verði ein f fyrstu, hef-
uur verið talað um, að ég fái
síðar aðstoðarfólk".
„Sem þú gætir sjálf kennt?“
„Ég geri ráð fyrir þvf“.
„J angar þig ekki að læra að
gera við skinnhandrit
líka?“
„Jú, ég hefði mjög gaman
af þvf. En þetta er kappnóg í
bili, það bíða mín heilir hlaðar
af pappírshandritum til að
byrja með. Og mest af öllu
hlakka ég til að flytja inn í
nýju viðgerðastofuna mína“.
SSB
Varðarkvikmynd á spilakvöldi
Hin vinsælu spilakvöld Sjálf-
stæðisfélaganna í Reykjavík
hefjast að nýju miðvikudaginn
11 nóvember í Sjálfstæðishús-
inu Fyrirkomulag verður svip-
að og undanfarin ár. Spiluð
verður félagsvist og verður
vandað til vinninga að venju.
Þá verða flutt stutt ávörp. Á
þessu fyrsta spilakvöldi félag-
anna mun Höskuldur Ólafsson.
bankastjóri, fyrrverandj formað
ur Landsmálafélagsins Varðar
flytja ávarp. Þá verða sýndar
stuttar kvikmyndir. Að þessu
sinn verða sýndar 2 kvikmynd-
ir: Sumarferð Varðarfélagsins
1963, en þá var ferðazt um
Þingvelli og hinar fögru byggð
ir Borgarfjarðar. t þeirri ferð
tóku þátt nær 800 manns. Þá
verður sýnd kvikmynd sem
tekin var í sumarferð Varðarfé-
lagsins sl. sumar, en þá var
ferðazt um hinar breiðu byggð
ir Árnessýslu, og mun sú ferð
og aðrar sumarferðir Varðarfé-
lagsins ógreymanleg þátttak-
endum.
Sætamiðar verða að venju af
hentir á skrifstofu Sjálfstæðis
flokksins og að þessu fyrsta
spilakvöldj n.k. mánudag milli
kl. 5-6 síðdegis.