Vísir - 04.04.1966, Blaðsíða 9

VlSIR . Mánudagur 4. april 1966.
9
Úr ræðu Jóhunns Hnistein —
Framhald af bls 13
hefur undirritað hann. Þetta tel
ég bera vott um það, er aö stefn
ir f hinum siðmenntaða heimi
með stöðugt vaxandi alþjóðleg-
um samskiptum. Er vissulega
ekki hægt að álíta annað en hin
35 ríki stefni að því að fullgilda
slfkan samning með tilheyrandi
gerðardómi, og telji sér ekki
vansæmd í slíku. Meðan þessi
samþykkt, sem ég nú hef vitnað
til, svo köilluð CID-samþykkt, er
ekki komin til framkvæmda eða
fullgilt af íslandi og Sviss, eru
ákvæði um sérstakan gerðar-
dóm, sem í grundvallaratriðum
byggja hins vegar á sömu for-
sendu og sömu reglum um fs-
lenzk lög, sem fara skal eftir,
og legg ég megináherzlu á það.
Ekki kemst ég hjá þvf við
þessa umræðu að hafa nokkra
hliðsjón af þeim umræðum, sem
fram fóru vfð vantrauststillög-
una í síðustu viku hér í þingi
og því sem fram hefur' komið
um málið í gagnrýni blaða.
Kjörin eru okkur
hagstæð.
Koma þar einkum almenn
sjónarmið til álita. Mönnum hef
ur orðið tíðrætt um rafmagns-
verðið og skattana o. s. frv. Um
rafmagnsverðið er deilt og
sagt að það sé hvergi lægra í
öðrum löndum. Margt kemur
þar til athugunar að sjálfsögðu
um aðra aðstöðu í öðrum lönd-
um, t. d. hvort hráefni eru til
staðar í viðkomandi landi eða
flvtja þarf þau um hálfan hnött-
inn eins og hér er gert ráð fvrir.
Á s.l. ári gerðist Alusuisse að-
ili að stofnun félags til þess að
vinna hráefni til álbræðslu í
námunum i Ástralíu og gerir ráð
fyrir að þurfa að flytja þau hrá-
efni hingað til lands til álbræðsl
unnar.
Það kemur einnig til álita,
hvaða reglur gilda um skatta og
tolla í öðrum löndum, þegar
samanburð á að gera. En er
ekki aðalatriðið að okkur hafa
ekki boðizt betri kjör? Það hef-
ur ekki verið mikil ásókn á ís-
lendinga frá erlendum fyrirtækj
um að setja hér upp álbræðsl-
ur, og hafa þó farið fram við-
ræður bæði við frönsk og am-
erfsk og reyndar fleiri álbræðslu
fyrirtæki. Þau kjör, sem okkur
standa til boða, eru okkur mjög
hagstæð. Ég vitna í þessu sam-
bandi alveg sérstaklega til kafl-
ans í greinargerð þessa máls,
þjóðhagsleg áhrif af byggingu
álbræðslu. Þar er gerð ýta’rleg
og rökstudd grein fyrir áhrifum
álbræðslu á þróun raforkumála
og með því tiltekna raforku-
gjaldi, sem um er samið. Þær
tölur, sem fram eru settar, hafa
ekki verið hraktar og ekki verið
vefengdar. Þar er gerð ýtarleg
gein fvrir vinnuaflsþörfinni og
birt nákvæmt vfirlit Efnahags-
Enskukunnátta
Do you wish to perfect your English?
Come to London and work in the world’s
greatest Bookshop Working permits obtained.
Apply to Foyles, 121, Charing Cross Road,
London, England.
Tryggingar og fasteignir
HÖFUM TIL SÖLU:
2ja herbergja fallega íbúð í háhýsi viö Austurbrún.
2ja herbergja íbúð við Álfheima á jarðhæð, í góðu standi.
2ja herb. íbúð viö Þórsgötu ný standsett, Otborgun 250
þúsund.
3ja og 4ra herbergja fbúðir í Árbæjarhverfi tilbúnar undir
tréverk og málningu. Öll sameign fullkláruð. Verð
3ja herb. íbúð, 630 þús.. 4ra herb. íbúð 730 þús.
3ja herb. íbúð í Árbæjarhverfi. Verður seld fullkláruð.
Lýsing: Eldhúsinnrétting dönsk mjög glæsileg úr
harðviði og plasti, sólbekkir, hurðir og svefnherberg-
isskápar úr harðviði.
Hreinlætistæki og mosaik á baði. íbúðin dúklögð.
Verð 950 þús. — 1 millj. Útb. 700 þús. Tilbúin til
afhendingar eftir iy2 mánuð.
3ja herb. ibúð á 8. hæö við Ljósheima.
4ra herb. ibúð á 1. hæð við Njörvasund. Bílskúrsréttur.
Verð kr. 950 þús. Útb. 650 þús. sem má skipta.
5 herbergja efri hæð á Seltjamamesi við sjávarsíðu. Harð-
viðarinnréttingar. íbúðin öll teppalögð, hlaðinn grjót
veggur í holi. Sér inngangur og hitaveita. Tvennar
svalir móti suöri og vestri. Fallegt útsýni. Verð kr.
1475 þús. Útborgun 800 þús.. Lán til 15 og 25 ára
geta fylgt allt að y2 millj. Laus eftir samkomulagi.
Endaraðhús á tveim hæðum i Kópavogi á I. hæð 2 sam-
liggjandi stofur ytri og innri gangur forsofa, eldhús
og wc. Uppi 3 svefnherbergi, þvottahús og bað aliar
innréttingar úr haröviði.
Teppalagt, bílskúrsréttur. Þetta er ein glæsilegasta
eignin á markaðnum í dag. Verð 1275 þús. Útb. 800
þús. sem skipta má á árinu. Laus 1. okt.
Höfum fjársterka kaupendur að 2ja, 3ja, 4ra og 5 herb.
íbúöum í Reykjavík, Kópavogi, Hafnarfirði.
TRYGGINGAR OG FASTEIGNIR
Áusturstræti 10 a, 5. hæð. Síml 24850. Kvöldsím! 37272

stofnunarinnar um áhrif Búr-
fellsvirkjunar og álbræðslu á
jafnvægi vinnumarkaðsins. Kem
ur fram, að ekki er þar talið
um alvarlegt vandamál að ræða.
Nokkur atriði úr þessum
skýrslum mætti nefna. Miðað
við óbreytt verð munu skatt-
tekjur af bræðslunni fyrstu 25
árin nema rúmum 1.400 millj.
kr. í erlendum gjaldeyri. Sam-
tals eru tekjur af raforkusölu
og skattar fyrstu 25 árin í er-
lendum gjaldeyri 4100 millj. kr.
Alusuisse greiðir ekki
hærri skatta í Noregi.
Það er sagt stundum, að norsk
ar álbræðslur greiði hærri
skatta, en eins og ég sagði áðan,
þá hef ég haft upplýsingar, sem
staðfesta það, að svo muni ekki
vera. Skattstiginn er að vísu tölu
vert hærri, þegar við tölum um
3.3 y3 % þá mun Iáta nærri, að
hann sé 54% f Noregi. En af-
skriftarreglumar eru þar með
þeim hætti, að álbræðslumar
eru verulega skattfrjálsar fyrstu
árin, og þær álbræðslur ríkisins,
sem borga hæsta skatta á undan
fömum árum í Noregi, hafa ekki
borgað 20 dollara á framleitt
tonn, heldur aðeins 18>4 dollar
og aðrar verksmiðjur þaðan af
minna. Ég hef það fyrir satt, að
það muni vera litlir skattar, sem
Husnes-verksmiðjan greiðir
fyrstu árin miðað við þær regl-
ur, sem Norömenn hafa um af-
skriftir. Það tekur alveg sérstak
lega til þeirra bræðslna, sem
staðsettar eru í strjálbýlinu. Þær
eru í raun og veru skattfrjálsar
með þeim reglum, sem þar um
gilda.
Það er sagt, að Norðmenn
eignist slíkar álbræöslur að liðn
um samningstíma. Þetta er að
mínum dómi algerlega úr lausu
lofti gripið og veit ég ekki, hvar
menn hafa fundið slíkan vísdóm.
Það eru ekki nokkur ákvæði
nokkurs staðar um það, að Norð
menn skuli eignast bræösluna
að samningstíma liðnum. Eins
og ég segi, þá veit ég ekki hvað
an þessi vísdómur er kominn.
Það kynni að vera af misskiln-
ingi, vegna þess, að áður fyrr
a. m. k. var það meðan erlend
fjnirtæki virkjuðu fossa og nátt
úruauðlindir Norðmanna, að þá
voru ákvæði f slíkum samning-
um, um að slfk fyrirtæki skyldu
falla til rfkisins að samnings-
tímanum liðnum. En þetta á auð
vitað ekkert skylt við álbræðslur
þar sem útlendingar eru annað
hvort í meiri eða minni hluta
aðilar í venjulegum norskum
hlutafélögum.
íslenzka og norska
raforknverðið.
Það er sagt, að rafotkuverðið
sé hærra 1 Noregi. Það er rétt,
að því er tekur ta þeirra nýj-
ustu samninga, en það er mjög
mikið af samningum f Noregi,
— eldri samningum, þar sem raf
orkuverð er töluvert mikið
lægra heldur en hér er um sam
ið. Það standa yfir töluverðar
deilur um það í Noregi hvort
"rét stefna sé hjá þeim, að halda
uppi því raforkuveröi sem þeir
nú halda uppi. Og það er vegna
þess, að flestir eða allir þar eru
sammála um að kappkosta ,að
virkja vatnsaflið og það á eins
skömmum tíma og hægt er og
áður en kjarnorka kemur til,
sem á tilteknum tíma er áætlað
að muni verða miklu ódýrari
heldur en vatnsaflið til raf-
magsnframleiðslu.
Menn hafa tekið þaö eins og
einhverja furðufrétt, að raf-
magnið sé lægra hér heldur en
í Noregi, eins og forstjóri Ala-
síus gerði grein fyrir. En það
er þess vegna, sem verksmiðjan
er reist hér en ekki í Noregi.
Og Norðmenn hafa m. a. misst
af þessari verksmiöju, vegna
þessa ákvæðis. En Norðmenn
gera sér Ijóst og einnig okkar
sérfræðingar, aö það er engin
orka, ekki einu sinni kjarn-orka
sem getur keppt við afskrifaðar
vatnsaflsvirkjanir. Þess vegna
hafa Norðmenn lagt svo mikið
kapp á, að reyna að ljúka virkj-
un fallvatna sinna á mjög
skömmum tíma. Og margir þar I
landi telja að það sé rétt, að
fórna nokkru af raforkuverðinu
sem síðar muni borga sig að
hafa gert. Annars er aðstaöan í
Noregi mjög ólík því, sem hér
er um að ræða. Menn hafa talað
um það mál af mikilli fákunn-
áttu. ÞaS hefur um langan tíma
verið yfirlýst pólitík Norð-
manna, að laða til sln erlent
fjármagn. Og það mundi mörg-
um hér finnast nóg um og telja
hættulegt þjóðfrelsi, tákna afsal
landsréttinda o. s. frv. ef þeir
þekktu minnstu vitund til þeirra
aðgerða og þeirrar stefnu, sem
Norðmenn hafa fylgt í þessu
sambandi.
Alusuisse tekur ekki á sig
neinar ábyrgðir I Noregi um
fram þær, sem felast í hlutafé
þeirra í norskum fyrirtækjum
eða hálfnorskum fyrirtækjum.
Hér er allt ööru máli að gegna,
eins og samningamir vitna um.
Norsku fyrirtækin með meiri-
hluta erlendu fjármagni geta
hætt að kaupa rafmagnið, eftir
10 ár ef illa gengur reksturinn
á álbræðslunni. Hér á landi er
ábyrgð Alusuisse á kaupum raf
magns allan samningstfmann,
enda þótt að loka yrði verksmiðj
unni af einhverjum skakkaföll-
um, sem fram kæmu í sambandi
við álframleiðslu og það borgaði
sig ekki að framleiða ál hér.
Norsku fyrirtækin með er-
lendu hlutafé njóta beztu kjara.
Þau njóta beztu kjararéttinda
við alnorsk fyrirtæki. Skattar
og gjöld yrðu því ekki á þau
erlendu fyrirtæki lögð nema á
sama hátt og sambærileg norsk
fyrirtæki. Þetta er auðvitað allt
annað hér, sem þeir hafa og
vakið athygli á Svisslendingam
ir í samningunum.
Miklu ódýrara rafmagn
með álbræðslu.
I fylgiskjali þessa máls eru
birtar töflur um fjárhagsafkomu
mismunandi virkjana við Búrfell
eftir því, hvort það er með ál-
bræðslu eða án álbræðslu. Sýna
þessar töflur, að mjöig mikill
munur er á framleiðslukostnaði
raforku til almennra nota milli
þessara tveggja leiða, sér-
staklega fyrstu árin. Er kostn-
aðurinn mun lægri ef raforka er
seld til álbræðslu og er saman-
safnaður mismunur á fram-
leiðslukostnaðinum með 6%
vöxtum orðinn 8J6 millj. í árs-
lok 1985.
Önnur tafla sýnir það, að ef
litið er á hver áhrifin em á
framleiðslukostnað hverra raf-
orkueiningar, með eða án ál-
bræðslu, þá kemur í Ijós, að á
árunum 1969—1975 mundi við-
bótarorkan kosta 62% meira ef
álbræðsla væri ekki byggð. 22%
meira á árunum 1976—1980 og
12% á ámnum 1981—1985 og
yfir allt tímabilið frá 1969—
1985 mundi raforkukostnaður
verða 28% hærri ef Búrfell væri
eingöngu byggt fyrir almenn-
ings notkun og enginn sölusamn
ingur gerður við álbræðslu. Þ6
menn hafi gagnrýnt raforku-
verðiö, þá hef ég ekki enn þá
heyrt neina gagnrýni á þessum
tölum eða vefengingu á þeim. Nú
hafa verið gerðar nákvæmar
rekstraráætlanirfyrir Landsvirkj
un í heild allt fram til ársins
1985 og þar sem borið hefur
saman rekstrarafkoma kerfisins
með og án álbræðslu og þær
niðurstöður sýna, að nettó hagn
aðurinn án vaxta væri 702 millj.
króna hærri fram til ársins 1985
ef um sölu til álbræðslu væri að
ræða. Taflan sýnir einnig, að
heildar raforkuverð frá Lands-
virkjun þyrfti aö vera miklu
hærra ef Búrfell væri byggt án
álbræðslu og nemur sá mis-
munur allt að 39% sum árin.
Menn verða að gera sér grein
fyrir þvf, að hagnaður Lands-
virkjunar af sölusamningi við
álbræðslu liggur fyrst og fremst
í því eins og komið hefur fram
af þessum tölum, að hægt verð
ur að ráðast f miklu stærri og
hagkvæmari virkjun og tryggja
sölu á orku frá hermi frá upp-
hafi. Þeta raforkuverð er í raun
og veru mjög hagstætt fyrir
Landsvirkjun og neytendur
hennar enda þótt, það sé ekki
nema lítið fyrir ofan meðal fram
leiðslukostnað. Munu umfram-
tekjur Landsvirkjunar á tímabil-
inu fram til 1985 nema 700
millj. króna en eftir 25 ár þá
verður virkjunin að fullu niður-
greidd svo lang mestur hluti
tekna af sölu til álbræðslu, en
þær eru yfir 110 millj. á ári
verða þá hreinn hagnaður.
Þriðjungs lækkun ú vegu-
gjnldi stærstu bílunna
Vegagjaldið á Keflavíkurvegin-
um hefur nú verið lækk-
að um þriðjung fyirr tvo
flokka bifreiða, fjórða og fimmta
flokk.
1 fjórða flokki eru vörubifreiðir
og áætlunarbifreiðir yfir fimm
tonn og hefur gjaldið hingað til
verið 200 krónur en verður 135
krónur. í fimmta flokki eru þungir
vörubílar með tengivagni, skurð-
gröfur, vegheflar og kranar. Hefur
gjaldið í þeim flokki verið 300
krónur fram til þessa en verður
nú 200 krónur.
Var þessi lækkun ákveðin að
loknum viðræðum milli Sam-
göngumálaráðuneytisins og Lands-
sambands vörubílstjóra, en um
lækkanir i öðrum flokkum mun
ekki verða að ræða.
Hægt hefur verið að fá 50 miða-
kort á 10% afslætti en framvegis
verður hægt að fá kort með 25
miðjum einnig á 10% afslætti.
,*i M ,t/ /,