Vísir - 02.05.1966, Qupperneq 9

V í S I R . Mánudagur 2. maí 1966
n
9

Leikfélag Reykjavikur:
Dúfnaveislan
SKEMMTUNARLEIKUR EFTIR HALLDÓR LAXNESS
Þorsteinn Ö. Stephensen í hlutverki fatapressarans.
■trins nýja leikrits Laxness,
„Dúfnaveislunnar," sem
boðið var til í Iðnó, hefur verið
beðið með viðlíka eftirvænt-
ingu og konungsveizlu á Borg-
inni, enda ekki laust við að
ýmislegt hafi verið til þess
gert. Eins og ég minntist á í
frásögn minni af „Prjónastof-
unni“, þá er framferði Þjóð-
leikhússins og Leikfélagsins
dálltið undarlegt f þessu máli
bæði gagnvart höfundi og leik-
húsgestum; það verður ekki
komizt hjá vissum árekstrum,
þegar tvö leikrit sama höfundar
ganga samtímis á sitt hvoru
sviði í ekki stærri borg. Leik--
húsgestimir eru þeir sömu á
báðum stöðum, svo að þetta
verður eins konar keppni á milli
leikhúsanna, ekki alls kosta
viðeigandi, sem hlýtur fyrst og
fremst að bitna á höfundinum
og þessum tveim verkum hans
fyrir alls konar samanburð.
Þetta hefur jafnvel gert tals-
vert vart við sig áður en áhorf-
endur fengu að kynnast leikrit-
unum sjálfum á sviði; það hef-
ur verið látið í veðri vaka, að
„Dúfnaveislan," sem ekki var
áður komin fyrir almennings-
sjónir á prenti, væri allt annað
og betra leiksviðsverk heldur en
„Prjónastofan", stíll og efnis-
meðferð höfundar hefði tekið
aljt að því stökkbreytingu fram
á við þarna hefðu gerzt undur
og stórmerki og höfundurinn
sjálfur ýtti nokkuð undir
þetta, að vfsu gætilega, með því
að kalla „Dúfnaveisluna"
skemmtunarleik, til marks um
að þar væri öðru vísi á haldið
en áður. Ég er hræddur um að
einmitt þetta eigi eftir að valda
áhorfendum nokkrum vonbrigð-
um. Þama hafa engin undur
gerzt, ekki nein stökkbreyting
sem væri og heldur ótrúlegt og
vafasamt fyrirbæri, þegar jafn
fullorðinn og þroskaður höfund-
ur sem Laxness á f hlut; „Dúfna
veislan" táknar einungis eðli-
lega og þó fremur hægfara þró-
un frá „Prjónastofunni", örugg-
ara hartdbragð og aukið vald
höfundarins á tæknimöguleikum
sviðsins, annað ekki. Efnið, sem
höfundur tekur til meðferðar,
er að miklu leyti hið sama og
í „Prjónastofunni". aðalpersón-
umar f stórum dráttum þær
sömu kannski útlitið dregið úr
fjarstæðunum, ýkjumar gerðar
eitthvað sennilegri, revnt að
hemja atburðaflauminn í breið-.i
um farvegi „skemmtunarleiks-
ins“ í stað þess að leyfa honum
að flæða óhindrað út um alla
bakka. Fyrir bragðið dregur líka
nokkuð úr áhrifamætti leiksins;
það verður færra, sem kemur á-
horfendum á óvart, færra, sem
knýr þá til afstöðu með eða
móti. Og undir leikslokin, er
sem höfundur lendi I hálfgerð-
um vandræðum með að binda
endi á átökin samkvæmt for-
múlu skemmtunarleiksins; gríp-
ur til fálmkenndra og fremur ó
dýrra bragða, sem óneitanlega
lækka risið, þar sem það ætti
að verða hæst, — gagnstætt þvi
sem gerist í lokaþætti „Prjóna-
stofunnar."
Fatapressarinn og pressara-
konan, leikin af Þorsteini Ö
Stephensen og Önnu Guðmunds
dóttur, eru frá höfundarins
hendi eins konar endurútgáfa af
Sólborgu og Ibsen Ljósdal úr
,,Prjónastofunni“, breytt og end
urbætt. munu sumir segja, að
því leyti til að þau eru hvers-
dagslegri og mennskari. Þó eru
áhöld um hvort höfundur eða
leikari ræður meiru um það, að
pressarinn verður slík öndvegis
persóna á leiksviðinu og raun
ber vitni, því þar tekst Þor-
steini svo vel, að manni finnst
Leikstjórn:
Helgi Skúlason
Leikmyndir:
Steinþór Sigurðsson
Tónlist:
Leifur Þórarinsson
sem hlutverkið hafi verið endur
samið þannig sérstaklega fyrir
hann — hvað má kannski að
einhverju leyti til sanns vegar
færa, þar eð höfundurinn kveð
ur sjónleikinn til orðinn í ná-
inni samvinnu við leikarana.
Anna Guðmundsdóttir gerir sínu
hlutverki og góð skil, leikur
hennar er víðast hvar traustur
og snurðulaus. Gvendó — hinn
endurfædda fegurðarstjóra úr
„Prjónastofunni" leikur Gisli
Halldórsson af mikilli snilli,
eins og hans var von og vísa.
Og því ber ekki að neita að það
er mun fremur honum að þakka
en höfundi að skyldleiki hans
og fegurðarstjórans verður þó
ekki enn auðsærri.
Þegar að aukahlutverkunum
kemur, rofna nokkuð tengslin á
milli „Prjónastofunnar" og
„Dúfnaveislunnar" — og þó
bregður hvarvetna fyrir sameig
inlegum svipeinkennum. Guð-
rún Ásmundsdóttir leikur Öndu
barónessuna, af þeirri nærfæmi
sem henni er lagin. Borgar Garð
arsson Ieikur Rögnvald Revkil
— að sumu leyti nýtt fyrirbæri
í skáldskap Laxness, afkvæmi
geimferðaaldarinnar — og er
þar vel haldið á spilunum,
bæði af höfundi og leikara,
mætti segja mér að höfundur
ætti eftir að taka það „thema“
enn fastari tökum. Þeir Arnar
Jónsson, Bjarni Steingrímsson,
Sigmundur Öm Arngrímsson og
fleiri leika þama smáhlutverk,
laglega gerð. Jóhann Pálsson
lerikur formann Fatahreinsunar
félagsins af mikilli röggsemi,
stjómar bæði söng og trumbu-
slætti stéttarbaráttunnár eftir
nótum. Þá leikur Haraldur
Bjömsson pokaprest af miklum
trúverðugleika; Helga Bachmann
sendiráðsfrú, Og flestir kóma
leikarar L.R. þama eitthvað við
sögu.
Höfundur hefur þráfaldlega
tekið það fram, að ekki bæri að
leggja sérstaka merkingu í þessi
leiksviðsverk sín — þau eigi
ekki að tákna eitt öðru fremur
af hans hálfu, að sjálfsögðu er
honum frjálst að halda slíku
fram, áhorfendum auðvitað líka
frjálst hvort þeir trúa því eða
ekki. Að mínum dómi er
„Prjónastofan" kynngimögnuð
kannski markvísari, einmitt
þess vegna. Hún er ekki fyrst og
fremst skemmtunarleikur nema
á yfirborðinu, fremur en
„Prjónastofan" fjarstæðufarsi,
Á undanfömum árum hefur
Jarðhitadeild Raforkumálastjórn
arinnar unnið að víðtækum
rannsóknum á jarðhita í ná-
grennl Akureyrar. Hafa þessar
rannsóknir verlð gerðar með það
fyrir augum að kanna mögu-
leika þess að koma upp hita-
veitu á Akureyri f framtíðinni.
Samkvæmt áætlun frá árinu
1962 um varmaveitu til Akur-
eyrar var talið að orkuþörfin
þar svari til 60—80 1/sek. af
70—95° C heitu vatni. Árangur
rannsókna á jarðhita á tveim
svæðum í nágrenni Akureyrar
Laugalandi og Glerárgili liggja
nú fyrir, en áður en ákvörðun
um meiriháttar vinnsluboranir
vegna hitaveitu á Akureyri verö-
ur tekin þykir æskilegt að kanna
jarðhita á þriðja svæðinu, Krist-
nesi inni f Eyjafirði með þvf að
bora 1000 m. djúpa rannsóknar
holu við Reykhús í Eyjafirði.
Tvær grunnar borholur voru
boraðar við Akureyri 1964 til
mælinga á hitastigi. Reyndist
það um 64° C/km, sem er
svipað og talið er eðlilegt utan
jarðhitasvæða. Sú niðurstaða er
því neikvæð með tilliti til varma
öflunar á Akureyrarsvæðinu
sjálfu.
hvað sem hver segir, að höfund
inum ekki undanskildum. Sjálf
sagt er það tillitssemi af hans
hálfu, að veita áhorfendum tæki
færi til að láta sem þeir skilji
ekki neitt hvað hann er að fara
slíkra — annað mál er svo hvort
þeir kunna að meta þá tillits-
semi, eöa hvort hann ætlast
í rauninni til þess.
Loftur Guðmundsson
Jákvæöari árangur náðist við
boranir á Laugalandi í Þela-
mörk. Þar var boruð ein 1088 m.
djúp hola. Um þaö bil er borun
lauk gaf sú hola um 10 1/sek.
af 90° C heitu vatni. Þetta vatn
kemur frá um 400 m. dýpi. Mæl
ingar á holunni benda til þess að
helzt sé að búast við vatni af
400—600 m. dýpi á þessu svæöi.
Kemur þaö vel heim við rann-
sóknir jarðhitadeildar á dýpri
berglögum undir Eyjafirðinum,
sem benda til þess, að þéttara
berg taki við neðan við þetta
dýpi um allan Eyjafjörð.
Við Glerárgil hefur verið bop-
uð rúmlega 600 m-. djúp hola ná
lægt laug, sem þar er. Mestur
hiti f þeirri holu er 60° C á 380
m. dýpi, en lækkar nokkuö neö-
ar. Svo virðist sem um 60° heit
vatnsæð sé þar á 350—400 m.
dýpi og er talin ástæða til þess
að kanna hana nánar.
Eftir að gagna hefur verið afl
að um berghita og vatnsrennsli
við Reykhús veröur væntanlega
skorið úr þvf, hvor staðurinn,
Laugaland eða Reykhús, sé
álitlegri til áframhaldandi rann
sðkna og þá hitaveitufram-
kvæmda.
Þorsteinn, Anna Guðmundsdóttir — pressarakonan, Gísli Halldórs-
son — formaður fatahreinsunarfélagslns.
þjóðfélagsádeila „Dúfnaveisl-
an“ ekki sfður ádeilukennd, e'n
hófstilltari og ísmeýgilegri óg
svo að þeir séu ekki n^uðbeygð
ir til að taka afstöðú til ann-
ars én leiksviðsverka hans sem
Lokið jarðhitarann-
sókn við Akureyri