Vísir - 06.08.1966, Síða 6

6
V1SIR . Laugardagur 6. ágúst 1966.
Grastegundir —
Framh. at bls. l'
eru oft gisnar og illa famar af
kali, en þéttast með aldrínum,
við það, að innlend grðs ná
yfirhöndinni. Þegar erlendu grös
in vfkja er varpasveifgras oft-
ast fyrsta grasið til að þekja
kalblettina. En sú tegund er upp
skerurýr og kemur að litlum
notum til heyskapar. 1 kjölfar
þessarar tegundar koma oft
skriðlíngresi og snarrót og önn-
ur uppskerumeiri grös. Ekki er
enn á markaðinum neitt fræ af
íslenzkum stofnum. Talsverðum
efnivið hefur verið safnað til
kynbóta og harðgerðir stofnar
hafa verið valdir og sendir til
Danmerkur og Noregs til fram-
ræktunar, en ekki er enn komið
á markaðinn fræ fyrir bændur.
Erlendir stofnar reynast einn-
ig misharðgerðir og hafa tilraun
ir meðal annars sýnt vfirburði
norska Engmo-stofnsins í þeim
efnum. Er hann nú orðiö eina
vallarfoxgrasið, sem notað er í
íslenzkar grasfræblöndur, og er
árleg notkun 60 tonn fræs. Há-
liðagras hefur mikið verið notað
í grasfræblöndur á undanföm-
um árum og hefur staðið sig
vel, einkum í rökum jarðvegi.
Fræið hefur komið frá Finn-
landi, en er nú keypt frá Oreg-
on í Bandarfkjunum. Enda þótt
háliðagras sé að mörgu leyti ó-
heppileg fóðurjurt, vegna þess,
hve fljótt hún vex úr sér, hef-
ur hún þó reynzt einna harð-
gerðust hinna erlendu tegunda
og hefur viðhaldizt allvel í sáð-
sléttum. Danskur túnvingull hef
ur reynzt uppskemmikill, en
þar sem hann hefur verið i sam-
anburðartilraunum með íslenzk-
um stofni, til dæmis uppi á há-
Iendi landsins, hefur hann
reynzt mun lingerðari en sá is-
lenzki. í rauninni víkur hann að
lokum fyrir innlendum tún-
vingli f sáðsléttum. Hinn danski
vingull hefur þó reynzt þoln-
astur erlendra túnvingulsstofna,
sem reyndir hafa verið. Sama
er að segja um vallarsveifgras,
að íslenzkir stofnar reynast
mun harðgerðari en þeir, sem
fengnir eru erlendis frá. Þrátt
fyrir það hefur einkum verið
notað kanadiskt fræ f íslenzkar
fræblðndur. Aðrar grastegundir
og belgjurtir, sem notaðar eru,
skipta minna máli f heildarupp-
skeru túna. Vegna mikillar köfn
unarefnisáburðamotkunar hefur
ekki verið ráðlagt að hafa smára
f sáðblöndun, þar sem smári
virðist fljótt hverfa úr túnum,
þótt sáð hafi verið.
Grasfraeblöndur hafa verið
breytilegar á ýmsum árum. Var
notaður meiri fjöldi tegunda
fyrr á árum, en margar þær teg-
undir reyndust koma að litlum
notum og hefur stefna sfðustu
ára Verið sú að fækka tegund-
um í blöndum. Af þeim fræ-
blöndum, sem eru á markaðin-
um, er sú varanlegust á köld-
um landshlutum, sem hefur há-
liðagras að meginhluta. I at-
hugun, sem gerð var á gróðri
túna norðanlands og sunnan á
kölnum og ókölnum sléttum,
kemur fram hvemig gróðurfari
er yfirleitt varið á íslenzkum
túnum. Er athyglisvert, að slétt-
ur með háa hlutdeild vallarfox-
grass hafa orðið fyrir meira kali
en sléttur, þar sem vallarsveif-
grös, túnvingull eða snarrót eru
rfkjandi.
Meðt'erð uppskeru
Á íslandi eru tún ýmist sleg-
in eða beitt og oft bæði beitt
og slegin. Með þvf er iðulega
gengið of nærri gróðrinum. Hafa
athuganir sýnt, að tún, sem eru
síðla slegin eða beitt, kala frem-
ur. 1 tilraun, sem gerð var við
Bændaskólann á Hvanneyri,
kom einnig fram veruleg minnk-
un uppskeru á túni, sem beitt
hafði verið á árið áður. Einnig
virtist hula tegundanna minnka
og hlutfall hágrasanna einkum
minnka borið saman við sumt
lággrasanna. Það er og athyglis-
vert, að við stöðuga og einhæfa
beit húsdýra á tún veljast úr
ólostætari tegundir. Við það
eykst snarrót og ýmsar breið-
blaða jurtir, svo sem brennisól-
ey, ^úrur og kúmen. En hinar
síðamefndu ódrýgja uppsker-
una. Tíður sláttur hefur og nokk
uð rýrandi áhrif á þá uppskeru,
sem fæst af túninu árið eftir,
einkiun séu tún slegin of seint.
Á meðfylgjandi myndum em
sýnd vaxtarlínurit einstakra
grasa yfir sumarmánuðina. Er
daglegur vöxtur reiknaður sem
kg af hektara. Við samanburö
á þeim lfnuritum sést til dæmis
hinn stöðugi vöxtur vallarfox-
grassins og hve háliðagrasið
sprettur fyrr og örar en tún-
vingull. En túnvingull heldur
nokkuð jöfnum vexti fram eftir
sumri og er protein prósenta
hans hærri við sfðsumarslátt en
margra annarra tegunda. Er
nauðsynlegt að taka þessa eigin
leika tegundanna til greina við
beit og slátt, til þess að ná há-
marks fóðri af túnum með til-
settum gæðum. Er mikið rann-
sóknarefni að finna, hvar á vaxt
artímanum er hagkvæmast að
nýta uppskemna.
I tilraun með sláttutíma, sem
gerð var á tilraunastöðinni á
Korpúlfsstöðum 1963—1965,
sést að mikill munur er á heild-
aruppskeru þurrefnis og á
proteinmagni, eftir þvf hvenær
og hve oft er slegið. Af þessum
tilraunum er unnt að mæla dag
legan vaxtarhraða grassins við’
mismunandi tíðrti slátta á blönd
uðum grasgróðri. Hámarks-
vaxtarhraði er um 76 kg þurr-
efnis af hektara á dag í þessari
athugun. Vaxtarhraðinn er
mestur í júnfmánuði, en gras-
sprettan er óveruleg frá lokum
ágústmánaðar. Sé sláttum fjölg-
að, breytast vaxtarlínumar, en
með þvf er þó ekki unnt að
jafna sprettutímanum þannig
að meiri uppskera fáist seinni-
hluta sumars. Fjölgun slátta
eykur að vísu prósentu eggja-
hvítunnar, en bæði minnkar
heildarþurrefnismagnið og
sömuleiðis eggjahvítumagnið.
Þannig er vaxtargeta grassins
við íslenzkar aðstæður ekki
meiri en svo, að hún þoli fleiri
en tvo slætti yfir sumarið, svo
ekki komi fram uppskerurým-
un það ár. Auk þess vofir sú
hætta yfir, að sú mikla köfnun-
arefnisáburðargjöf, sem nauð-
synleg er til þess að knýja fram
uppskeru fyrir 3 slætti, sé ó-
heppileg fyrir frostþol grass-
ins.
Lokaorð
Við athugun á uppskeratölum
yfir árlegan heyfeng kemur
fram, að uppskera á íslenzkum
túnum hefur farið ört vaxandi
á undanfömum árum frá þvf að
vera um 32 hkg/ha árið 1943
í um 40 hkg/ha árið 1963. Bent
hefur verið á, að meðalhiti hafi
verið hærri mánuðina desember
til september þau ár, sem upp-
skera túngrasa hefur verið mest
og sé uppskeruaukningin að
nokkru leyti afleiðing þeirrar
veðurfarsbreytingar. Aukin
notkun áburðar og bætt sáð-
gresi hljóta þó að eiga veruleg-
an þátt í uppskeraaukningunni.
Þau ár, sem hafa lágan meðal-
hita f des.—sept. (það er nokkra
vetrar- og sumarmánuði) eru
einnig oftast kalár, og virðist
ársuppskeran fyrst og fremst
minnka vegna beinna skemmda
á gróðri. Er þvi aðkallandi
vandamál fyrir íslenzkan land-
búnað, að fá þolbetri grasteg-
undir til útsæðis, sem henta
betur staðháttunum og geta
lifað af umhleypinga íslenzkra
vetra.
Þjóðhátíðin —
Framhald af bls. 16
þá að heiðra sinn konung með
veizlu í Herjólfsdal og hafa
Eyjabúar haldið þjóðhátíð næst
um hvert ár sfðan f Herjólfsdal.
Árið 1874 vora íbúar 200. Var
hver húsmóöir skikkuð til að
baka „hálfa tunnu" af lummum,
en auk þess var slátrað einu
nauti. Er borðið, sem þá var
snætt við enn notað. Nú eru
V estmannaeyingar rúm 5000,
en nauti er ekki lengur slátrað.
Tíðindamaður Vísis sá ekki bet-
ur, en að pylsur væru aöalfæðu-
tegundin. — Jóhann lét þá ósk
í Ijós, að drykkjuskapur yröi
minni á þjóðhátíðinni en undan-
farin ár. Gerðar hefðu verið ráð-
stafanir til að koma í veg fyrir
hann. — Meðan tíðindamaður
Vfsis dvaldi f Eyjum varð hann
lítið var við drykkjuskap. Marg-
ir voru hýrir, en fáir fullir og
var andrúmsloftið yfirleitt gott.
Eftir setningarræðuna flutti
Þorsteinn Lúther Jónsson, sókn-
arprestur, guösþjónustu og
kirkjukór Landakirkju söng und
ir stjórn Marteins Hunger. —
Marteinn Hunger er A-Þjóðverji
en hann tók við Lúðrasveit Vest
mannaeyja þegar Oddgeir Krist-
jánsson lézt.
Lúðrasveit Vestmannaeyja
spilaði undir stjóm Hunger m.
a. þjóðhátíðarlagið 1966 eftir
Oddgeir Kristjánsspn við ,Jióð
eftir Ása í Bæ. j
Um'fimmleytiö váf barnatími.
Léku Karl Einarsson og AIli
Rúts, Gög og Gokke.
Bjargsig var sýnt á Litlaklifi.
Var sigmaður Skúli Theodórs-
son. Fylgdust menn með siginu
af mikilli athygli og þá sérstak-
lega yngri kynslóöin í Vest-
mannaeyjum og „útlendingarn-
ir“. Þyrptust ungir drengir um-
hverfis sigmanninn þegar hann
kom niður og létu virðingu sína
í Ijósi, með ýmsum spumingum
og athugasemdum.
Klukkan 20 í gærkvöldi átti
að vera kvöldvaka í Herjólfs-
dal með ýmsum skemmtikröft-
um, en á eftir voru dansleikir
á tveimur danspöllum fram til
klukkan 4 um nóttina.
Á miönætti var tendraöur eld-
ur á Fjósakletti og var flugelda-
sýning á eftir.
Hátfðahöldunum ir hald-
iö áfram í dag, en þ. látíðinni
Iýkur eftir miðnætti ( morgun.
Flug
göngumálaráðherra til máls og
þakkaði flugmálastjóra framlag
hans til flugmálanna hér á
landi. „Ég er sannfæröur um,
að flugmálin í dag væra á allt
öðrum grandvelli, ef Agnar
hefði ekki beitt sínum hugsjón-
um og dugnaði að þeim í þessi
þrjátíu ár“.
Sagði samgöngumálaráðherra
að íslendingar hefðu á þessu
tímabili haslað sér völl á al-
þjóðavettvangi flugsins.
„Ég held aö ég megi segja í
dag, að alþjóð skilji hlutverk
flugsins, og að þjóðin standi
saman um framgang þess og er
mikið unnið við það. Getur flug
málastjóri litið með ánægju yf-
ir farinn veg“, sagði samgöngu-
málaráðherra að lokum.
Haraldur Guðmundsson taldi
að skipan Agnars, 21 árs gam-
als sem flugmálaráðunauts hafi
verið happaverk. „Hefur hann
síðan átt í sínu 30 ára stríði,
sem ég held að hafi verið að
mörgu leyti mjög skemmtilegt
og átt við hans skapferli. Hefur
orðið gifurleg breyting á þeim
árum einmitt í flugmálunum og
hefur þróunin verið miklu hrað
ari en mig óraði fyrir og mun
svo fleirum farið. Hefur ver-
ið stefnt á ákveðnar leiðir og
glundroöinn ekki látinn ráða“.
Taldi Haraldur, að eitt erfiðasta
verkefnið færi nú í hönd, að
halda þeim sess í framtíöinni,
sem hafi þegar náðst og tryggja
þátttöku okkar íslendinga I al-
þjóðlegum loftferðum.
Þakkaði flugmálastjóri hlýleg
orð og kvað sér vera sérstök
ánægja að sjá þá Pétur Ólafs-
son og Sigurð Guðmundsson rit
stjóra, sem hefðu veitt flug-
málunum ötulan stuðning á
fyrstu árunum með blaðaskrif-
um. Hafi sambandið við blöð-
in haft góð áhrif á þróun flug-
málanna, sérstaklega í byrjun,
i i a; íþe^ár þáU áttu érfiðást uppdrátt
‘'■'n ar. Sömuleiðis minntist flug-
málastjóri starfs Axels Krist-
jánssonar, sem hafði loftferða-
eftirlit meö höndum fyrstu tólf
árin.
Síldin
Framnaid af bls. 16
tók við starfi flugmálaráðu-
nauts var fyrsta verk hans að
athuga lendingarskilyrði á landi.
„Sá ég að miklir möguleikar
vora fyrir allar minni vélar og
að steyptir flugvellir yröu það,
sem framtíöin byði upp á, en þá
voru allir flugvellir erlendis
grasflugvellir", sagði flugmála-
stjóri, í upphafi, þegar hann
skýrði í stuttu máli frá því er
hann tók fyrst við starfi, þá 21
árs gamall, án þess að nokkur
rlugvél væri þá til hér á landi.
„Nú eru flugskírteini 933 tals
ins og innan áramóta verða flug
skírteini um þúsund talsins. —
Reikna má með að um 4—5 þús
und manns hafi lífsviöurværi
sitt af fluginu og fyrir utan
stærri flugfélögin eru sex lítil
flugfélög starfandi í landinu".
Tók Ingólfur Jónsson sam-
Framh. af bls. 1.
er engin torfumyndun ennþá.
Sjórinn er mjög kaldur á þess
um slóðum og hlýja lagið nær
ekki nema 50 metra niður, það
kann að vera orsök þess að
síldardreifðin er svo þunn og
torfumar verða ekki þykkari en
50 metrar. — En rauðátumagn-
ið er mjög mikið úti fyrir öll-
um Austfjörðum og ástæða til
að ætla að síldin gangi nær
landi seinna í þessum mánuði
eða i byrjun september.
— Var síldin ekki gengin á
miðin um þetta leyti í fyrra?
— Nei, hún gekk ekkert að
ráði upp að landinu fyrr en
seint í ágúst eða byrjun sept-
ember. En það var að vísu
lítils háttar veiði út af Aust-
fiörðum af og til. — Veiðin um
þetta leyti f fyrra var mest við
Hrollaugseyjar. Þar hafa nokkr
ir bátar fengiö einhvem afla
núna, það era aðallega bátar
frá Homafirði og smærri bát-
ar, sem þar eru.
— Hvaö er þetta gömul síld,
sem nú veiðist?
— Það er mest megnis sjö
ára síld. Svo er eitthvað af
miklu eldri stofnum innan um,
sextán ára sfld, en það er bara
lítið orðið eftir af henni. Það
veiddist dálítið 100 mílur út af
Þistilfirði um verzlunarmanna-
helgina og mér er sagt að það
hafi verið stór og falleg sfld.
— Hvar hafið þiö verið að
leita að undanförnu?
— Við höfum nú verið að
leita hérna vestur svæðið út af
Norðurlandi en það svæði er
ákaflega átusnautt og Iftil skil-
yrði fyrir átumyndun. Við er-
um að fara f helgarfrí núna, en
svo Ieitum við úti fyrir Norð-
austurlandi og eitthvað noröur
í haf.
Eldur
Framhald ai bls. 16
leyndist úti í síðum skipsins.
Eldsupptök eru talin í rafkerfi
í vélarúmi. Vélarrúmiö var tölu-
vert brunniö að innan og eldur
hafði einnig komizt í káetu fyrir
aftan. Eldurinn komst hvergi út
úr skipinu og einnig virðist vélin
vera lítt skemmd. Skipið þarfn-
ast samt töluverðrar viðgerðar og
verður frá veiðiskap á næstunni.
Fiskaklettur er 100 Iesta eikarbát-
ur, smfðaður 1946 f Svfþjóð.
Þrennt flutt slusuð
á Lundspítalunn
í gær
Þrjú slys urðu í Reykjavík f
gær, en engin þeirra alvarleg. l'vö
þessara slysa vora umferðarslys.
Fyrsta þessara slysa varð kl.
13.00 í gærdag, er Gunnar Valdi-
marsson varð fyrir strætisvagni
við Múla á Suðurlandsbraut. Hann
var fyrst fluttur á Slysavarðstof-
una, en sfðan á Landspítalann.
Mun hann hafa rifbeinsbrotnað,
en það er þó ekki vitað með vissu.
Um klukkan 13.50 varð það vinnu-
slys f Kassagerð Reykjavíkur, aö
Anna Magnúsdóttir lenti með ann-
an handlegginn í vél og handleggs-
brotnaði hún. Leið henni ágætlega
eftir atvikum í gærkvöldi. Þriðja
slysið varð um klukkan 19.00 f
gærkveldi er Hafsteinn Sölvason
varð fyrir bifreið á móts við húsið
nr. 4 við Sætún. Var hann fluttur
beint á Landspítalann, en meiðsli
hans voru ekki talin alvarl. eðlis
og líðan hans sæmileg f gærkveldi.
Aðgerðir Landssím-
Stóra-Klifi
ans a
j í gær barst Vísi eftirfarandi
fréttatilkynning; '
„Vegna ummæla í Alþýðublaðinu
í dag þykir rétt aö birta símskeyti;
póst- og símamálastjómarinnar til
stöðvarstjóra pósts og síma f Vest-
mannaeyjum, varðandi sjónvarps- j
endurvarp á Stóra-Klifi og fer það
hér á eftir:
„Þar sem Rikisútvarpið telur
sjónvarps-endurvarp, sem nú á
sér stað á Stóra-Klifi þess eðlis,
að það skuli eigi leyft og sjón-
varpsstarfsemin því ólögleg, legg
ur póst- og símamálastjómin fyr
ir yður að sjá um að aðstaöa
landssímans á Stóra-Klifi veröi
ekki notuð í þessu skyni“.
Reykjavík, 5. ágúst 1966,
Póst- og sfmamálastjómin".