Alþýðublaðið - 28.01.1966, Blaðsíða 7

Þetta sem kallað er mannlíf
Guðmundur Böðvarsson:
SALTKORN í MOLD
Síðari hluti
Reykjavík, Bókaútgáfan Þjóð-
saga 1965, 109 bls.
Guðmundur Böðvarsson er
sveitamaður, bóndi og skáld. En
sveitarskáld er hann ekki, lætur
ekki sveitina smækka skáldskap
sinn, umhverfið byrgja sér sýn.
Nema ef vera skyldi í Saltkorn
um í mold. Þar tekur hann með
ráðnum hug á sig gervi sveitar
skáldsins sem kveður hnittna
bögu um náunga sinn, nágranna
sína í tímanum frekar en rúmi
í þessu tilviki, segir skringilegar
sögur af lífinu í sveitinni,
að meinlegt var margt og skrítið
og margt var kátlega brallað
í þröngbýli þessarar jarðar,
— þessu ;sem mannlíf er kallað
og enginn veit glöggt hvað er.
Annað né meira ætla þessi kvæði
sér ekki. Og þau verða varla met
in réttilega nema maður fallist
á aðferð skáldsins, sætti sig við
þau þröngu takmörk sem hann
setur sér og verki sínu. Innan
þeirra marka hefur þetta sveitar
skáld næsta fullkomið vald á yrk
isefnum sínum, máli og kveðandi.
Fyrri hluti Saltkorna í moíd
kom út fyrir þremur árum, seinni
hlutinn skömmu fyrir jól í vetur;
kvæðin í flokknum eru nú orðin
fjörutíu talsins auk formála og
eftirmála fyrir báðum hlutum
hans. Þessi kvæði segja enga eina
sögu saman, lýsa engri samfelldri
mannlffsmynd; þau staðnærqast
við mannlýsingar, gamansamar,
einatt dálítið grálegar frásagnir
um orðbrögð og atferli manna í
sveitinni í gamla daga. Tími kvæð
anna er liðinn tími, þau eru öll
erfimæli skáldsins eftir frændur
sínai, granna og vini í kirkju
garði sveitarinnar:
Og á þessum indæla degi,
ástkæru systur og bræður,
hverfur oss torrek og tregi,
en tölum í fullum rómi
um margt sem var pískrað í pukri
og presturinn undan stal.
Og hugblær þeirra mótast í ser>”
af tregakenndri hlýju sem endur
minningin leggur til og kaldrana
legu, gi-álegu skopi flestra sögu-
efnanna. Skop Guðmundar Böðv
arssonar er líklega sérlega íslend
ingslegt; skrýtlur hans í kirkju
garðinum segja flestar af einhvers
konar óláni, óhöppum, slysförum;
það ér kaldránalegt og umburðar
lynt í sénn. Fólkíð sem hann seg
ir frá hillir uppi í fjarlægð, end
urminningu, og tíminn hefur máð
burt aðra drætti þess en þá sem
frásagnaverðir eru í skrýtlu; þvi
verður mynd þess hreinskorin,
í mold sver sig í ætt við annan
sveitar. káldskap að því leyti að
manni virðist kvæðin segja af
raunverulegu fólki og atburðum
sem engir nema heimamenn þekki
fyrir; viðleitni kvæðanna er að
bjarga mynd þess frá glötun, fá
sveitaskrýtlunni varanlegt form
án þess að umskapa eða umbreyta
henni.
Það verður ekki sagt að nýju
kvæðin átján í seinni hluta Salt
korna í mold breyti miklu um
svip kvæðaflokksins í heild. En
fyrri hlutinn var heillegri út af
fyrir sig en sá seinni, með sam
stæðari stilsvip með kostum og
göllum; manni þótti liggja við ó
keimi af kaldranalegu skopi bók
arinnar þegar til lengdar lét. í
seinni kvæðunum er gamansemi
Guðmundar Böðvarssonar hlýlegri,
og meiri tilbreyting í efnisvali
þó kvæðin sverji sig í ættina að
öður leyti. En fyrri bókin er að
sönnu heillegri, kvæðin jafnbet
ur ort; þess er að geta að henni
hafi ekki verið ætlað framhald í
upphafi, og a.m.k. sum kvæði
seinni hlutans þá verið vinzuð úr
handritinu. Liklegt er að kvæða
flokkurinn fengi fyrst endanleg
an réttmótaðan svip sinn ef báð
um hlutum hans væri steypt saman
og kvæðunum þá trúlega fækkað
um leið; fjörutíu svo sviplík kvæði
er óneitanlega í mesta lagi þó ekki
skuli að sinni kvartað undan neinu
einstöku.
Eins og í fyrri hlutanum segja
mörg kvæðin í seinni hluta Salt
korni í mold af ástafari, margvís
legum munarmálum. Þar er meðal
iannars tilbrigði við saguna af
Helgu fögru sem hér er farsæl
lega gift fimm barna móðir þegar
víkingur liennar kemur loks heim:
Og hvað var þá Eiríki í huga
á hlaðinu þar í Görðum,
honum, sem stóð í stríðu
og stökk til að sigra heiminn
að heiman frá heitkonu sinui
haldinn sjúklegri þrá,
er mælti við börn sín með blíðu,
brosandi og alls ófeimin,
húsfreyjan, Helga fagra:
— heilsið þið bróður ykkar,
blessuð börnin mín smá.
Heimamannleg raunsæi þessarar
Framhald á 10. síffu.
Ttumman- fyrrverandi Bandaríkjaforseti vérffur áttræffur 8.
máí næstkofandi. Þessi skemmtilega mynd af honum og fimm ára
gömlum sonars.vni hans, sem fetar rækilega í fótspor afa síns.
Trumman er aff koma frá vígslu nýrrar brúar í Florida, sem skir,
var í höfuðiff á honum.
í Kyrrahafinu er eyjan Nor-
folk. Hún er aðeins 22,5 ferkm.
íbúatalan rúmlega þúsund manns.
íbúarnir eru bæði hvítir og svart
ir auk polynesa, er fluttust þang-
að frá Vináttu-eyjum. Þær eyjar
eru ekki alllangt frá Norfolk-eyju
í norðaustri. Þessar eyjar, Vin-
áttueyjar, heita nú Tonga-eyjar.
Eyjaskeggjar á Norfolkeyju kom
ast vel af á þessum litla bletti.
Loftslagið er hlýtt og náttúran
gjöful á allan jarðargróða svo sem
appelsínur, cokoshnetur og ban-
ana. Úti fyrir ströndinni milli
koralrifanna eru fiskimið ágæt.
Ástralía á þessa eyju og ætla
mætti, að í jafn fámennu byggð
arlagi þyrfti ekki að nota sérstök
frímerki, með þetta háu verðgildi
eða 10 shillinga. 10 ásttalskir
shillingar jafngilda 8 enskum shill
ingum. Sú varð þó raunin á árið
1963 og það af ástæðu, sem stjórn
arvöldin áströlsku gátu ekki séð
stundum hí-ikaleg — og næsta fyrir. Allir kannast við tollinn og
fjarlæg le'-andanum, minnsta tollþjónustuna. Tollurinn er gjald,
kosti þeim lesanda sem ekki þekk sem ríkið innheimtir af þeim, sem
ir nánar til málsatvika. Saltkorn flytja inn í landið tollskyldar vör
ur. Gjald það, er þannig kemur í
ríkiskassann er notað til að greiða
hin ýmsu útgjöld viðkomandi
lands,, þ.e.a.s. notað í þágu þegn
anna. Það mætti því ætla, að all
ir innflytjendur greiddu tollinn
undandráttarlaust Því er þó ekki
ætíð að heilsa og skulum við nú
snúa aftur til litlu eyjarinn-
ar Norfolk í Kyrrahafi. Stjórn
Ástralíu hafði kveðið svo á að
eyjan mætti senda vörur sínar til
Ástralíu án tollskoðunar og inn
flutningsgjalda. Ekki þurfti eyj
an heldur að borga toll af sínum
eigin innflutningi og var þetta
nokkurs konar fríhafnarfyrirkomu
lag. Tilgangur Ástralíu með þess
um sérreglum fyrir Norfolk-eyju
var sá að koma fjárhag og iðnaði
hennar á traustari grundvöll. En
hlutirnir taka stundum skakka
stefnu, tunglflaugar hitta ekki allt
af tunglið.
Grunsamlega margar póstsend
ingar komu frá eyjunni til meg
inlandsins, oft stórar með frímerkj
um með háum verðgildum, eins
og þessu 10 sh. merki sem mynd
in hér er af. Sniðugir kaupsýslu
menn fóru að flytja inn ýmsar há
tollavörur „via“ Norfolk-eyju^ en
þaðan voru þær svo sendar við
skiptavinum í pósti. Það var ekki
óalgengt að heyra klukkur ganga
inni i póstpökkum. Úr, útvarps-
tæki, skartgripir og fleira þess-
háttar fyllti póstpokana frá Nor
folk eyju, en bréfapósturinn var
sáralítill í hlutfalli við hitt dótið
sem pósturinn flutti fram hjá ío.l
þjónustunni. í ágúst 1963 stöðvaði
loks stjórnin í Ástralíu þetta ;>
stand, en þetta fallega frímerki
er enn í gildi á eyjunni. Það sr
marglitt og sýnir hitabeltisfusl
með rautt langt stél, á fiugi Jij
strönd Norfolk-eyjar.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - : 28. janúar 1966 jjf