Austanfari - 15.07.1922, Blaðsíða 1

AUSTANFARI
RITSTJÚRI OG EIGANDI: GUÐM. G. HAGALfN
4.
tbl.
Seyöisfiröi, 15. júlí 1922
1. árg.
Hans Andreas Schlesch
cand. pharm.
Hans Andreas ScWesch er
fæddur 8. ágúst 1891 á Nelli-
kuppam í Madras í Austur-
Indlandi. Faðir hans var mál-
fræðingurinnsíraChr.Schlesch,
r. af Dbr. sem búið hetu. i 20
ár á Indlandi. Árið 1809 fluuist
Schleschtil Danmerkui ogvaið
Hans Schlesch þar stúdent I
Kaupm.höfn árið 1908. Fjórum
árum seinna lauk hann fyrn
hluta lyfjaprófs með ágætis-
einkunn, fór til íslands og
dvaldi þar, unz heimsófriður-
inn hófst. Fór hann þá til
Danmerkur og tók lyfsalapróf
1918. Var hann síðan fyrsti
aðstoðarmaður í lyfjabúð í
Næstved, unz hann flutti hing-
að til Seyðisfjarðar í maí 1919
— og hefur dvalið hér síðan sem aðstoðarmaður í lyfjabúðinni — og síð-
an P. L. Mogensen fór, hefur hann stjórnað henni. Og nú í septem-
ber fer hann alfarinn af landi voru. Er það í tilefni af því, sem um
hann skulu sögð nokkur orð.
Frá barnæsku hefur Schlesch hneigst mjög að náttúruvísindum, og
frá árinu 1904, hefur hann lagt mikla stund á rannsókn lindýra og
lagt mikið fé í að safna þeim og rannsaka, en lítið haft í aðra hönd.
Árið 1909 gaf hann náttúrugripasafninu í Hull safn sitt og hefur jafn-
an við það bætt síðan. Safninu í Reykjavík hefur hann margt sent
og útvegað víðsvegar að.
Strax, er hann kom til íslands (ísafjarðar) tók hann að leggja stund
á rannsókn íslenzkra lindýra og jarðlaga. Hefur hann haldið áfram
þessum rannsóknum sínum hér eystra — og merkilegar þykja rann-
sóknir hans á Tjörnesjarðlögunum. Hefur hann skrifað fjölda greina
um slík efni í ensk, þýzk og frönsk tímarit — og í skýrslu náttúru-
fræðafélagsins íslenzka. Var í fyrra úr því riti eftir hann sérprentuð
stór ritgerð. Hefur hann safnað all miklu hér og niun halda áfram
rannsóknum sínum, þótt hann fari héðan.
Schlesch er maður viðmótsþýður og skrafhreyfinn, fjölfróður og
fjölhæfur. Er hann gestrisinn og greiðugur, en velur eigi alla að vin-
um — og er sízt allur þar sem hann er séður. Bókasafn á hann eitt
hið bezta, sem til er í einstaklingseigu hér — á vissum sviðum, sem sé
hinu náttúrufræðilega og skáldskaparlega. Les hann mikið og kann á
því góð skil, er hann les, enda var hann á ísafirði mikill vinur Guð-
mundar heitins Guðmundssonar, skálds, sem meðal annars hefur ort
til hans fallegt kvæði á dönsku, og er það hið eina kvæði Guðmund-
ar á því máli.
Vinir Schlesch, bæði á ísafirði og hér, óska honum allra heilla og
vænta þess, að ísland láti hann eigi í friði, unz hann kemur upp á
nýjan leik, því að ísland tekur föstum tökum, eigi síður á fósturbörn-
um en öðrum börnum sínum.
Schlesch er kvæntur maður og fór kona hans til Danmerkur í vor.
Flytur „Austanfari" henni einnig beztu óskir.
Þingið og sparnaðurinn.
í síðasta blaði var um það get-
ið, að „Austanfari“ mundi bráð-
lega minnast á embættaskipun og
kirkju- og kenslu-fyrirkomulag. 1
sambandi við þetta, og áður en
það skal tekið fyrir, skal að nokkru
minnast aðgerða síðasta þings í
sparnaðarmálunum.
Pað hefur verið sagt, að síð-
asta þing hati gengið betur frá
fjárlögunum en nokkurt annað
þingsíðustu ára. Má vera.að tekju-
halli fjárlaganna hafi minna verið
áætlaður. En á hvern hátt gat
slíkt orðið? Það gat orðið á þann
hátt, að allar bráðnauðsynlegar
verklegar framkvæmdir hafa hlot-
ið ónáð í augum þingsins. Alt
stendur fast og ekkert er gert.
Má það teljast hörmulegt neyðar-
úrræði og einskonar vantrausts-
yfirlýsing þingsins á sjálft sig og
starfsemi sína.
Nú eru erfiðir tímar, svo sem
allir vita, fyrir ríkið og einstak-
lingana. En þess ber fyrst og
fremst að gæta, að velmegun ríkis-
ins byggist algerlega á velmegun
einstaklingsins. Gangi þeim að
óskum, getur ríkið afklofið alt
sitt. Undir gengi atvinnuveganna
er því alt komið. Er það því
neyðaruppgjöf, sem seinasta þing
hefur gripið til, sem sé sú, að
skera niður allar fjárveitingar til
verklegra framkvæmda.
Og hverjar voru hinar helztu
sparnaðartillögur sparnaðarnefnd-
ar þingsins? Þær voru meðal ann-
ars þær, að leggja niður ýmiss
embætti, seni þann veg voru vax-
in, að embættismennirnir þurftu
að hafa full eftirlaun áfram, og þess-
vegna var enginn sparnaður í af-
námi embættanna. Þær voru fólgn-
ar í því, að hlýta hinu frábærlega
heimskulegu tillögu „Tímans“
(Jónasar frá Hriflu) um að leggja
niður hæstaréttarembættin og sam-
eina þau kennaraembættum lög-
fræðisdeildar háskólans. Sú tillaga
var svo fáránleg, að jafnvel styrk-
ustu og traustustu fylgismenn
Hviflu-Jónasar sáu sér ekki fært
að fylgja henni, heldur hölluðust
að hinu, sem „Austurland“ lagði
til í vetur, að dómurum yrði frek-
ar fækkað um tvo í hæstarétti.
Og mun sú tiilaga verða ofan á,
enda algerður óþarfi á íleiri dóm-
urum í hæstarétti.
Þá er um að ræða tillöguna
um að leggja niður ríkiskostaða
barnafræðslu. Mun um það mál
rætt ýtarlega innan skamms hér í
blaðinu, en þar eð það vill að
öllum menningarmálum styðja,
mun það eigi að neinu leyti telja
rétt að leggja niður barnafræðsl-
una fyrir sparnaðarsakir, því að
slíkt telur það eigi borga sig, en
aftur á móti sýna fram á, hversu
óhaganlega og óvitlega varið sé
fé í þeim efnum. Þingið vildi aft-
ur á móti af sparnaðarástæðum
'eggía niður barnafræðsluna, án
þess að bera þar það fram, að
hún væri óhæf eins og hún er.
Fylgdi það því í þeim málum,
sem hinum, er að verklega svið-
inu lúta — því, að skera niður
allar framkvæmdir og láta alt
standa í stað, en reyndi ekki að
leggja út í baráttu um niðurrif
þess, sem er óþarft og óheilbrigt
í þjóðfélagi voru, úrelt og til eng-
inna nota.
Heilar stéttir í landi hér, laun-
aðar af landssjóði, eru algerlega
til engra þarfa. Heilar stofnanir
eru hér kostaðar af ríkinu, án
þess að því sé að þeim svo mik-
ið sem metnaðargagn. Um það
er ekki rætt. Hitt er traðkað nið-
ur, sem þarf að veita fé til og
á að veita fé til, af þeirri ástæðu,
að þær fjárveitingar eru grundvöll-
ur gengis hins íslenzka ríkis. Og
fyrir þessu gengst „Tíminn“ um
leið og hann reynir að sporna
gegn því, að heilbrigt ástand fáist
í mestu vandræðamálum þjóðar-
innar — og kappkostar á alls
þjóðarhags kostnað, að fá til veg-
ar komið heimskulegum ofstækis-
úrslitum í málum, sem eru fjöregg
atvinnuveganna (sbr. Spánarmálið).
Á heilbrigðan sparnað vill „Aust-
anfari“ benda í næstu blöðum og
árgöngum. Hann vill ekki þjaka
atvinnuvegunum. Hann vill vinna
fyrir þá. Hann vill skera burt alt
hið úrelta, sjúka og spilta og slá
þar tvær flugur í einu höggi:
Spara þjóðinni fé um ókomin ár
og spara henni að vinna fyrir gýg.
Og hann væntir þess, að sUk
stefna verði sigursæl, því að hún
er sigurvænleg og hefur í sér lífs-
gildi fólgið.
Fegurð.
(Eftir X.).
I.
Hvað er það er ég heyri? —
hljómur ástfagur
og blíðmælt bergmál
í brjósti mínu.
Jónas Hallgrímsson
(Eftir Heine).
Enginn mun sá vera, að eigi
hafi hann séð það, er vakið hefur
kend þá í brjósti honum, sem
fegurðartilfinning er kölluð. Eng-
inn mun og sá, er eigi hafi heyrt
það, er hrifið hefur hug hans á
sama veg. Þaö sem vekur fegurð-
arkendina getur verið margvíslegt
og eins misjafnt og mennirnir eru
margir. Sumir finna að eins feg-
urð á vissu sviði, aðrir á mörg-
um og enn aðrir allsstaðar, og